Yatırımda yeni dönem: Türkiye hedef büyüttü… Vizede olumlu adım

Cumhurbaşkanlığı Yatırım ve Finans Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu, Türkiye’nin 2025 yılının birinci beş ayında yaklaşık 4,7 milyar dolar, son 12 ayda ise toplam 12,3 milyar dolarlık milletlerarası direkt yatırım (UDY) çektiğini açıkladı.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin artarak devam ettiğini belirten Dağlıoğlu, ülkenin global yatırımcı gözünde olumlu bir pozisyona sahip olduğunu söyledi.

DİJİTAL PAZARLAMA VE YAPAY ZEKA SÜREÇTE ETİN KULLANILACAK

Dağlıoğlu, Türkiye’nin milletlerarası direkt yatırımlarda global merkez olma savını güçlendirdiğini belirtti. 2023 yılında Cumhuriyet’in 100. yılı kapsamında tanıtım faaliyetlerinin ağırlaştığını hatırlatan Dağlıoğlu, 13 ülkede vazife yapan yatırım danışmanları aracılığıyla yürütülen çalışmaların yayın, aktiflik ve projelerle geniş bir çerçevede sürdüğünü kaydetti. Dünyanın en büyük teknoloji ve girişimcilik aktifliklerine Türk teşebbüslerinin götürüldüğünü tabir eden Dağlıoğlu, dijital pazarlama ve yapay zekâ entegrasyonunun bu süreçte faal biçimde kullanıldığını söyledi. “Nexus of the World” (Dünyanın Temas Noktası) kampanyasının da bu vizyon doğrultusunda sürat kesmeden devam ettiğini aktardı.

YILLIK ORTALAMA 12,5 MİLYAR DOLAR

Küresel seviyede UDY’ler 2024’te yüzde 11 azalırken, Türkiye bu düşüşe karşın yüzde 5,6 artışla dikkat çekti. 2003’ten bu yana Türkiye’ye toplamda 278 milyar dolarlık direkt yatırım geldiğini hatırlatan Dağlıoğlu, 1973-2002 yılları ortasında bu fiyatın sırf 15 milyar dolar düzeyinde olduğunu belirtti. Dağlıoğlu, Türkiye’nin yıllık ortalama 12,5 milyar dolarlık UDY düzeyini tekrar yakaladığını belirterek, bu eğilimin 2025 yılı sonuna kadar devam edeceğini öngördüklerini tabir etti. Türkiye’nin olumlu ayrıştığını kaydeden Dağlıoğlu, “Türkiye, 2003 yılından itibaren 278 milyar dolarlık bir yatırım çekti.Bu meblağ 1973 ve 2002 yılları ortasında toplam 15 milyar dolar düzeyindeydi. Bizim uzun vadeli yatırım ortalamamız 12,5 milyar dolar. Kasım ayından bu yana devam eden yükseliş trendi ve 2025 yılının birinci yarısında kaydettiğimiz güçlü yatırım performansı sayesinde, Türkiye memleketler arası direkt yatırımlarda 2003 sonrası devirdeki yıllık 12,5 milyar dolarlık ortalama düzeyine yeniden ulaştı” diye konuştu.

YATIRIMLAR İMALAT VE TEKNOLOJİYE ODAKLANIYOR

Yatırımların ağırlaştığı kesimlerin başında imalat ve teknoloji geldiğini söyleyen Dağlıoğlu, yatırımcı profilinin de daha sürdürülebilir ve uzun vadeli iştiraklere yöneldiğini vurguladı. “Artık sırf pazar büyüklüğü değil, yetenek havuzu ve inovasyon kapasitesi de yatırım kararlarında belirleyici oluyor” dedi. Yeni oluşturulan data tabanı hakkında bilgi veren Dağlıoğlu, 14,1 milyar dolarlık yatırım ve 51 binin üzerinde istihdam potansiyeli taşıyan 383 yeni UDY projesinin kayda geçtiğini açıkladı. Bu projelerin yüzde 71,5’i nitelikli yatırımlar kategorisinde yer alıyor.

ENFLASYON DÜŞERSE YATIRIM ARTAR

Para siyasetinin UDY üzerindeki tesirinin hudutlu olduğunu tabir eden Dağlıoğlu, 2023’teki para siyaseti değişimlerinin yatırım kararlarını kısa müddetli ötelediğini, lakin 2024’teki artışın global ortalamanın üzerinde gerçekleştiğini söyledi. Enflasyonun düşmesiyle birlikte yatırım iştahının da önemli halde artacağını belirtti.
2026 ve sonrasında ise bölgedeki jeopolitik risklerin azalmasıyla Türkiye’nin yatırım açısından çok daha cazip hale geleceğini söz etti. Dağlıoğlu, Türkiye’nin jeopolitik olarak etkin çatışma bölgelerinin dışında kalmasının büyük bir avantaj olduğunu ve yatırımcıların bu durumu olumlu değerlendirdiğini belirtti. Türkiye’nin arabuluculuk rolü ve istikrarlı dış siyaset yaklaşımının yatırım kararlarında tesirli olduğunu söyledi. Londra’da yatırımcılarla yaptıkları son görüşmelerde de Türkiye’ye yönelik olumlu algının teyit edildiğini vurgulayan Dağlıoğlu, Hür Ticaret Muahedeleri üzere adımların yatırımcı inancını pekiştirdiğini lisana getirdi.

HEDEF YÜZDE 1,5 GLOBAL PAY

Türkiye Memleketler arası Direkt Yatırımlar Stratejisi (2024-2028) kapsamında global UDY’den alınan hissenin yüzde 1’den yüzde 1,5’e çıkarılması hedefleniyor. Katma kıymetli, ihracata katkı sağlayan, Ar-Ge ve tedarik zinciri entegrasyonu içeren yatırımlara öncelik veriliyor. Yeşil dönüşüm ve dijitalleşme de stratejinin temel ayaklarını oluşturuyor. 2003-2024 ortasında Türkiye’ye gelen yatırımların yüzde 43’ü finans, geri kalanı ise imalat, güç, perakende ve bilgi-iletişim dallarına yöneldi. 2025’in birinci aylarında perakende öne çıksa da imalat ve teknoloji dallarına olan ilginin pandemi sonrası daha bariz olduğunu belirten Dağlıoğlu, bu alanlardaki yatırım ivmesinin süreceğini söyledi.

YATIRIMLARIN KAYNAĞI AVRUPA, ASYA VE KÖRFEZ

2003’ten bu yana yatırımların yüzde 77’si Avrupa’dan gelirken, Asya ülkeleri yüzde 14, Kuzey Amerika yüzde 8 ve Körfez ülkeleri ise yüzde 7’lik hisseye sahip. 2010 sonrası devirde Asya’nın yatırım hissesi bariz biçimde artmış, pandemi sonrası ise Körfez ülkeleri öne çıkmaya başlamış durumda. Coğrafik yakınlığın ve ticari bağların yatırım kararlarında değerli rol oynadığını belirten Dağlıoğlu, Avrupa ile olan Gümrük Birliği mutabakatının tesirine dikkat çekti. Dağlıoğlu, milletlerarası yatırımların ülke dağılımıyla ilgili olarak şunları söyledi: “2003 yılından 2024 yılına kadar Türkiye’ye gelen direkt yatırımların büyük çoğunluğun, yaklaşık yüzde 77’si Avrupa’dan geliyor. Asya’nın hissesi ise yüzde 14 civarında ve burada Japonya, Güney Kore, Çin, Singapur, Malezya, Azerbaycan üzere gelişmiş Asya ülkeleri yer alıyor. Rusya ve Azerbaycan’ın özel durumları var; örneğin Rusya’dan bilhassa nükleer santral ve birtakım projeler nedeniyle yatırımlar olmuştu. Kuzey Amerika’nın hissesi ise yaklaşık yüzde 8, Körfez ülkelerinin ise yüzde 7’nin biraz üzerinde seyrediyor.

TÜRK ŞİRKETLERİ KÜRESELLEŞİYOR

Türk şirketlerin artık yurt dışında da yatırım yaptığını ve global bir oyuncuya dönüştüğünü belirten Dağlıoğlu, bu yatırımların markalaşma, yeni pazarlara erişim ve teknolojiye ulaşım maksadıyla gerçekleştiğini vurguladı. Türkiye’nin sürdürülebilirlik vizyonunun uzun vadeli stratejik öncelik olduğuna dikkat çeken Dağlıoğlu, elektrik üretiminin yüzde 60’ının yenilenebilir kaynaklardan sağlandığını söyledi. Sıfır Atık projesi ve elektrikli araç ekosistemi yatırımları da Türkiye’nin yeşil dönüşüm gündeminde değerli yer tutuyor.

GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ DÖNÜŞÜYOR

Türk girişimciliğinin “exit” odaklı büyümeden global aktörlüğe yöneldiğini tabir eden Dağlıoğlu, unicorn teşebbüslerin yanı sıra bölgesel ölçekte büyüyen firmaların da dikkat çektiğini söyledi. Sipay’in Güney Afrika’da lisans alarak yakında faaliyete geçeceğini örnek gösterdi. Pandemi sonrası devirde erken kademe teknoloji yatırımları 5 milyar dolara ulaşırken, Türkiye merkezli firmalar bölge ülkelerdeki varlıklarını süratle artırıyor.

Katılım finansında yeni mevzuat hazırlıklarının sürdüğünü belirten Dağlıoğlu, bu alandaki eser çeşitliliğinin artırılmasının hedeflendiğini ve Körfez ülkelerinden yatırımcı ilgisinin yüksek olduğunu kaydetti.

‘TEK DURAK DÖNEMİ’

İstanbul Finans Merkezi’nde (İFM) fiziki “tek durak ofis” sistemi hayata geçti. Dağlıoğlu, İFM’de süreçlerin tek merkezden yürütüldüğünü ve EPİAŞ üzere stratejik kurumların da burada yer aldığını söyledi. ABD, İngiltere, Asya ve Körfez merkezli fonların Türkiye’ye ilgisinin yüksek olduğunu belirten Dağlıoğlu, Türkiye Varlık Fonu’nun da bu süreçte ortak yatırım modeliyle etkin rol oynadığını vurguladı.

VİZE SORUNU GİRİŞİMCİLERİ ZORLUYOR

Dağlıoğlu, Türk girişimcilerin vize süreçlerinde yaşadığı sıkıntıların yatırım ve ihracat açısından mahzur teşkil ettiğini belirterek, AB Komisyonu’nun vize kolaylığı kararının olumlu bir adım olduğunu söz etti. Dağlıoğlu bahisle ilgili, “Bu kadar entegre olmuş iktisatların aktörleri daha rahat hareket edebilmeli. Uzun müddettir çalışmalar yürütülüyordu. Dışişleri ve Ticaret Bakanlıklarımızın teşebbüsleri kelam konusuydu. AB Komisyonu’nun son kararı, Schengen vizesi alımında kolaylık sağlanmasının önünü açtı. Bunu, başka ülkeler tarafından uygulanan vize müracaat süreçlerinin takip etmesini bekliyoruz” dedi.