Vietnam 20 yılda Türkiye’yi solladı
Tradamep bilgilerini inceleyen Odatv, dünya ticaretinde yaşanan dev dönüşümü de gözler önüne serdi. Türkiye’nin global ihracattaki 20 yıllık serüveni muvaffakiyet kadar riskleri de beraberinde taşıyor. 2005 yılında dünya ihracat liginde 34’üncü sırada bulunan Türkiye, 2024’e gelindiğinde 29’uncu sıraya yükseldi. Bu süreçte ihracatını 73,5 milyar dolardan 261,8 milyar dolara çıkaran Türkiye, global ticaretten aldığı hissesi da yüzde 0,71’den yüzde 1,10’a yükseltti.
Ancak sıralamadaki değişim sadece Türkiye’nin muvaffakiyetini değil, Asya’nın yükselişi ve Avrupa’nın gerilemesini de ortaya koydu.
TÜRKİYE’NİN GERİDE BIRAKTIKLARI
2005–2024 ortasında Türkiye, sıralamada değerli Avrupa ülkelerinin önüne geçti. İsveç, Avusturya, İrlanda, Norveç, Danimarka ve Çekya, Türkiye’nin gerisinde kaldı.
Bu ülkeler ihracatını artırdı fakat sonlu kaldı. Örneğin İsveç 2005’te 130 milyar dolarlık ihracat yapıyordu, bugün 195 milyar dolara çıktı. Sıralamada ise 12 basamak gerileyerek 33. sıraya düştü. Yani Türkiye’nin yükselişi, tıpkı vakitte Avrupa’nın görece gerilemesiyle mümkün oldu.
Örneğin 2005’te 27. sırada olan İsveç, 2024’e gelindiğinde 39’unculuğa geriledi. Emsal halde Avusturya ve İrlanda da Türkiye’nin ardına düştü.
Bu tablo, Avrupa’nın orta ölçekli ekonomilerinde ihracat artışının yaşansa bile rekabet gücü açısından zayıflama olduğunu gösteriyor.
ASYA YÜKSELİYOR, AVRUPA GERİLİYOR
Asıl çarpıcı olan ise Türkiye’nin gerisinden gelen kimi ülkelerin bugün önüne geçmesi. 2005’te Türkiye’den sonra gelen Vietnam, 2024’e gelindiğinde 13. sıraya kadar fırladı. Vietnam, 32 milyar dolarlık ihracatını 20 yılda 519,8 milyar dolara çıkardı. Yani Türkiye’nin üç katı kadar ihracat yapan Vietnam, global ticaretin en süratli yükselen yıldızı oldu.
Hindistan da benzeri bir çıkış yaptı. 2005’te 27’nci sırada olan ülke, 2024’te 16’ncılığa kadar yükseldi. Asya ülkelerinin süratli yükselişi, global ticaretin yük merkezinin değiştiğini net biçimde ortaya koyuyor.
POLONYA VE GÜNEY KORE DE YÜKSELİŞTE
Dünya ihracat liginde son 20 yılda en çok yükselen ülkeler ortasında Vietnam (+23 sıra), Hindistan (+11 sıra) ve Polonya (+9 sıra) dikkat çekiyor. Güney Kore, Hollanda, Meksika ve Türkiye de 5–6 basamak yükseldi.
Buna rağmen Avrupa’da tam aksisi bir tablo yaşandı. Fransa birinci 5’teki yerini kaybetti. İsveç 12 sıra, Avusturya 10 sıra, Birleşik Krallık 9 sıra, Kanada 7 sıra geriledi. Belçika, Norveç, İrlanda, Danimarka da düşüş yaşayan ülkeler ortasında yer aldı.
Bu tablo, ‘dünya ticaretinin tartı merkezi giderek Asya’ya kayıyor. Avrupa geriliyor, Asya yükseliyor’ tezini ortaya koyuyor.
TÜRKİYE’NİN SINAVI KATMA KIYMETLİ ESERLER OLACAK
Gerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan gerek Ticaret Bakanı Ömer Bolat gerekse Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, sıklıkla birinci 10 ülke ortasında yer alma maksadını açıklıyor fakat şimdi birinci 20’ye giremeyen bir ülkenin birinci 10’a girmesi çok güç görünüyor. Vietnam bile 20 yılda başardıklarıyla 13. sıraya yükselebildi.
Gültepe de “Hedeflerimize ulaşabilmemiz için kilogram ünite kıymetimizi en kısa müddette 2 doların üzerine taşımamız gerekiyor. Ünite kıymeti artırmanın yolu yüksek teknolojinin imkanlarını kullanmaktan, inovasyondan, dizayndan ve markalaşmaktan geçiyor” demişti.
Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda sıçrama yapabilmesi için “orta gelir tuzağını” aşması, katma kıymeti yüksek eserlere yönelmesi gerekiyor. Bugün ihracatın ana kalemlerini otomotiv, kimya, hazır giysi, çelik oluşturuyor. Lakin bilgi teknolojileri, yazılım ve savunma sanayi üzere alanlarda yapılacak atılımlar, Türkiye’nin global ticarette daha üstlere çıkmasını sağlayabilir.
Aksi halde Türkiye ihracatta artış yakalasa bile sıralamada tekrar Asya’nın süratli koşan ülkelerinin gölgesinde kalabilir.
SON 20 YILIN ÇARPICI SIRALAMA DEĞİŞİMLERİ
– Türkiye: 34. → 29. (yükseliş: +5 sıra, ihracat artışı: 188 milyar $)
– Vietnam: 36. → 13. (yükseliş: +23 sıra, ihracat artışı: 487 milyar $)
– Hindistan: 27. → 16. (yükseliş: +11 sıra)
– Polonya: 30. → 21. (+9 sıra)
– İsveç: 21. → 33. (−12 sıra)
– Avusturya: 23. → 32. (−10 sıra)
– Birleşik Krallık: 6. → 15. (−9 sıra)
