Unutanlar için Alev Alatlı yazısını hatırlatalım: Ben bir Kürt aydını olsaydım…

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ile yakın çalışma grubunun tutuklanması ve devam eden protestolar, terör örgütü PKK’nın kendini feshetmesinin hedeflendiği “Milli Tahlil Süreci” gündemini de geri plana itti.

Konu gündemden düşse de 2 Şubat 2024’te hayata veda eden, Türkiye’nin yetiştirdiği en değerli münevverlerden Alev Alatlı’nın, duruma ait görüşleri şimdiki siyasete de ışık tutuyor.

Yazılarından oluşan “Yorumsuz” isimli deneme cinsindeki kitapta Alatlı, bir Kürt aydınının, neler yapması, neler yapmaması gerektiğini anlatıyor.

Pınar Yayınları tarafından tekrar basılan yapıtın ilgili kısmı şöyle:

BEN BİR KÜRT AYDINI OLSAYDIM (1)

Ben bir Kürt aydını olsaydım, kendimi kesimi hissettiğim halkın bütününü tanımaya adardım. Tanıma sürecine kesinlikle şahsen kendimi tanımaktan başlar, aidiyet hissimin desteklerini zalimce irdelerdim. Kendime dair keşfettiğim birinci özellik, pek mümkündür ki “Kürtçe” konuşuyor olmam olurdu.

Kimliğime ait bu bedelli ipucunun izini sürer, Kürt-çeyi “İndo-Avrupa lisan ailesinin, İndo-İran kolunun İran lisanları alt-grubu”na yerleştiren Batılı lisan bilimcilerin yapıtlarını irdelerdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, irdelediğim lisan bilimcilerinin anadilimi altında tasnif ettikleri “İndo-Avrupa dili” sınıfının ideolojik bir “varsayım”dan ibaret olduğunu, bu türlü bir lisanın varlığına ait hiçbir bilimsel bilginin bulunmadığını keşfetmekten büyük rahatsızlık duyardım. Rahatsızlığım, “İndo-Avrupa dili” konuştukları varsayılan “Aryan” kavimlerinin şahsen kendilerinin de ideolojik bir kurmacadan ibaret olduklarını keşfettiğimde daha da artar; “ilk İndo-Avrupa dili” ve “Aryan kavimleri” icatlarının gerisinde 19. yüzyıl İngilizlerini gördüğümde teyakkuza geçerdim. Bir Kürt aydını olsaydım, halkımın 19. yüzyıla ve İngilizlere ait tecrübeleri, beni “emperyalizme” karşı kesinlikle uyarır; araştırmamı derinleştirmeye sevk ederdi. Az biraz daha irdelediğimde, “Aryan” sözünü, Sanskritçeden türetip, Avrupa lisanlarına salanların da onlar olduklarını öğrenirdim.

KAPI KOMŞUM ERMENİLER ARACILIĞIYLA ULAŞMA PLANLARI YAPILDIĞINI ÖĞRENDİĞİMDE DÜŞÜNÜRDÜM

Ben bir Kürt aydını olsaydım, halkımın Batı’nın gündemine Mezopotamya’da petrol bulunmasından çok daha evvel, dinî nedenlerle girdiğini, 1800’lü yılların daha birinci yarısında “Havarilerin ruhlarıyla donanmış, İsa’nın aşkı uğruna dünya nimetlerini terk etmiş” misyonerlerin “o yırtıcı dağlar” dedikleri topraklarıma İsa’nın “haçını yerleştirmek” için geldiklerini hatırlardım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Edward Said’in “Avrupalı olmayan halkların özelliklerinden bir tanesi de dokümanlar, tarihler, otobiyografiler, kayıtlar ve benzerleri bakımından varlıklı olmamasıdır… /onların/ tarihi hakkında kapsamlı, muteber bir eser bulunmamasının nedeni de budur.” tespiti kulağıma küpe olur, halkıma ait Batılı “tespitleri” öğrenir ancak mutlak gerçek üzere asla kabullenmez; Ermeni diasporasının ithamları karşısında boynumu bükmezdim.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, mesela 1840 yılında, Muş, Bitlis, Erzurum ve Van’a misyoner aileler yerleştiren Papaz Horatio Southgate üzere bir adamın, “putperest” dediği halkıma kapı komşum Ermeniler aracılığıyla ulaşma planları yaptığını öğrendiğimde düşünür, bu konuda misyonerlerin “Hristiyan Ermenilerle iş birliği” yapmış olmalarının telmihlerini irdelerdim. Bu bağlamda, Papaz Efendi’nin “… Bununla birlikte, başka Doğu halklarının hepsinden üstün oldukları kanısındayım. Türklerin ve İranlıların ortasında yaşayan Kürtler, ne Türkler üzere hızsız ve ağır, ne İranlılar üzere mülayim ve sinsidirler. Yırtıcı ve aşağılanmış bir irk olarak dağlarda dolanır, yerleşik Kürtler tarafından sahiplenilmezler. Yerleşikler, farklı bir cinstir. İçtenlikleri, erkekçe bağımsızlıkları, şeffaflıkları, cömertlikleri, canlılıkları, zekâları Hristiyanlığa yaklaşımları bağlamında olumsuzluk içermez, dahası, Hristiyanlığa biat ettikleri takdirde soylu ve özel bir halk olacaklarına işaret eder.” halindeki tespitlerini, halkım üzerindeki emellerin muhtemel bir tezahürü olarak kaydetmekten geri durmazdım.

MUSA ANTER’E FISILDAYAN BÜYÜKELÇİ

Ben bir Kürt aydını olsaydım, merhum Musa Anter’in anılarını okumuş. Hitler’in Ankara Büyükelçisi Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen’in rahmetliyi “Kürt ırkı”nın katışıksız olduğu, yani Araplara, İranlılara, Türklere yahut Ermenilere “bulaşmadığı” asırlarda “mavi” gözlü sarışın” olduklarına dair ikna çeşitlerini ürpererek hatırlardım. Tıpkı bağlamda, Madam Danielle Mitterand’in fakir ve garip Diyarbakır’ı “dünyanın en hoş kenti, kentlerin anası” ilan etmesini de birebir çerçevede değerlendirirdim.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, sarışın, mavi gözlü ve bütünüyle sanal “Aryan”ların, “Beyaz Avrupalılar”ın Cilalı Taş Bölümü’nde Kafkaslarda “yaşamış” atalarına dönüştürülme-si sürecini ibretle izler; “Beyaz adamın üstünlüğü kuruntusunun insanlığın başına sardığı felaketleri düşünür, yüreğim daralırdı.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, 17. yüzyıl gezgini Evliya Çelebi’yi gözden kaçırmaz, dördüncü kitabında on altı değişik Kürtçeden bahsettiğini kaydeder; buna rağmen, “ana-dil’in bir halkın etnik kökeninin saptanmasında yegane belirleyici öge olmadığını, din, aşiret kontakları üzere ögelerle çakışması hâlinde değer kazandığını keşfederdim.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, günümüz dünyasında “millet” kavramının Frenk armudu misali bir sözcük olup, kim hangi niyetle isterse o denli istimal edilebildiğini keşfettiğimde bir daha durur düşünür, “Kürt milliyetçiliği üzere bir tarifi dillendirmeden evvel içini doldurduğumdan emin olmak isterdim. Nedir, “millet”? Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügať’ın dediği üzere “bir dinden olanların topluluğu” ise; “milliyetin karşılığını “ümmet ise, “aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hal maddi manevi birlik ve beraberlik rabıtaları bulunan topluluklardaki vasıf” ise; “milletimiz bir bedendir; ruhu İslamiyet; aklı Kur’an ve imandır.” açıklaması gerçek ise, ne “Kürt,” ne de ne “Türk” milliyetçiliği diye bir tanımlamanın olamayacağını teslim ederdim.

“ORTAK BELLEK” KÜRTLERİ ÖZGÜRLEŞTİRMEKTEN ÇOK SAKATLAR

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Osmanlıca-Türkçe Ansik lopedik Büyük Lügať’la yetinmez, Batı kaynaklarını didiklerdim. İngilizce, Fransızca, Almancada hatta Rusçada ayı olan “nation” sözünün pek ünlü bir çağdaş filozof tarafından “Nation/millet soyuna ait bir kuruntuyu paylaşan, komşularına karşı nefret besleyen bir toplumdur. Bu nedenledir ki, bir nation/millet’teki bağlılığın temelinde kusurlu bellek (kuruntu) ve ötekine duyulan nefret yatar cümlesini görünce kanım donardı. Biraz daha inceleyince. Profesör Margalit’in ailelerimiz, arkadaşlarımız, sevgililerimiz, komşularımız, kavmimiz ve nation/milletimizle geliştirdiğimiz sağlam alakaların ortak belleğimizin eseri olduğunu tez ettiğini görür; “ortak bellek”in sağlam ve ahlaki bağlar geliştirirken, birebir biyolojik çeşitten olmamızın dışında çabucak hiçbir şey paylaşmadığımız yabancılar-la ilgilerimiz zayıf ve gayri ahlaki olduğunu söylediğini öğrenirdim. Bu çerçevede, “ortak bellek”in Kürtleri özgürleştirmekten çok sakatlayan, barışmacılıktan çok öç alma hislerini körükleyen bir olgu olabileceğinden korkardım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Margalit’in çözümlemesi bize uyar diye heveslensem dahi, öncülünde zorlanır, “öteki’nden kategorik olarak nefret eden/dışlayan bir “Türk” tanımadığım üzere, Türklerin dört başı mamur ortak bir ‘soy sop” doktrinleri olmadığını bildiğimi teslim ederdim. Bir ucu Manas, başka ucu Hayber Kalesi destanı olan bir anılar manzumesi, ne kadar “ortak bir kuruntu” olabilir diye irdelerdim.
Ben bir Kürt aydını olsaydım, bahtsız bir tarihin, tariflerin ideolojik karmaşasının acısının, hele de yeni dünya sisteminde yaşaya kalabilmek için canını dişine takmış çabalayan Türkiye’den çıkarılmasına müsaade vermezdim.

***

BEN BİR KÜRT AYDINI OLSAYDIM (2)

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Türklerin niçin soyumu vilayetle de kendilerinden bilmek istediklerini, “dağ Türk’ü” filan üzere aidiyetler icat ettiklerini merak ederdim.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, ulusal devletlerin “milli birlik ve beraberlik” sağlamak isteğiyle ulusal sonları içinde yaşayan farklı etnik ve dinî kümeleri mezcetme eğilimleri olduğunu bilir; Türk hükümetlerinin de gibisi tavır içine girmiş olabileceklerini yadırgamazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, 20. yüzyılın başlarında minnacık Arnavutluk bile Avrupa’nın hasta adamından bağımsız bir devlet kopartırken, benimkilerin neden birebir performansı gösteremediklerini çözümlemeye çalışırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, benimkilerin Osmanlı mirasından bağımsız bir devlet kopartmaya gereğince asılmamalarının sebebinin yalnızca din kardeşliği ile açıklanamayacağını, Arnavutların, mesela, bağımsız İslam devletlerini, üstelik Batılılara “Avrupa’nın birinci İslam devleti” olarak kabul ettirmeyi başardıklarını hatırlardım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Osmanlı tarihçilerinin 16. yüzyılın birinci yıllarından itibaren, “Kürtler” diye bir halktan, hatta topraklarının imparatorluğa katılma sürecinden bahsede geldiklerini, Bitlis hâkimi Kürt Gurur Han’ın devrin hükümran Kürt ağalarının aile tarihlerini detaylarıyla kaleme aldığı yapıtının Osmanlı siyasilerinin başucu kitabı olduğunu hatırlar, 1930’lu yıllarda bile Türkiye’de “Kürt” kimliğinin tabu olmamış olması üzerinde düşünürdüm.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Türkiye’de soy ağacının bir yerinde bir Kürt atası olmayan çabucak hiç kimsenin yaşamadığını hatırlar; örneğin, Erzurum Cephesi gazisi Kürt İhsan Nuri Paşa’yı rahmetle anardım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Hamidiye alayları kumandanı Mirliva İbrahim Paşa’yı, Osmanlı Şûrâ-yı Devlet Başkanı Kürt Said Paşa’yı unutmaz, merhum Menderes’in bakanları Yusuf Azizoğlu’nun, Mustafa Ekinci’nin, Ord. Prof. Hüseyin Şükrü Baban’ın, Sabahattin Eyüboğlu’nun Türklerin gönüllerindeki pozisyonlarını duyumsamaya çalışırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, başta İsmet İnönü ve Turgut Özal olmak üzere, kaç devlet adamını “devlet adamı” yapan şecerelerini ihmal etmezdim.

TUZU KURU ABD BAŞKANI WILSON’U CİDDİYE ALIP…

Ben bir Kürt aydını olsaydım, İngiltere’yle Fransa, Osmanlı İmparatorluğu’nu paylaştıkları bâtın Sykes-Picot Antlaşması’nı imzalamış, yağma kervanına Rusya’yı da katmışlarken; tuzu kuru ABD Başkanı Wilson’u ciddiye alıp, tam da hayat memat gayreti verdikleri bir basamakta Türk kan kardeşlerini bağımsızlık ile özerklik ortasında gidip gelen dayatmalarıyla bunaltan başta Kürt Teali Cemiyeti, İstiklali Kürdistan, Hevi üzere örgütlenmelerin onlarda yarattığı ihanete uğramışlık hissine empati ile yaklaşmaya çalışır, Kemal Burkay’ın Sezen Aksu tarafından ölümsüzleştirilen “Gülümse”sini dilimden düşürmezdim.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, devasa bir imparatorluktan arda kalanların Gürcü’den Ermeni’ye, Boşnak’tan Arnavut’a, Tatar’dan Acem’e, Çeçen’den Arap’a varıncaya kadar, çabucak her halktan akrabaları olmuş olmasını doğal karşılardım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, kendi soyuma yakıştırdığım ayrıcalığın rasyonel mesnetlerini irdelerdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, imparatorluğun ve izleyen Cumhuriyet’in asli kurucuları Türklerin başta isim hakkı olmak üzere, müktesep haklarının tümünün teslim edilmek durumunda olduğunu itiraf ederdim.

“OĞLUM, BAK, OSMANLI’YA BİR HÂL OLDU, KENDİSİNE TÜRK DEMEYE BAŞLADI”

Ben bir Kürt aydını olsaydım, bir periyodun alenen ırkçı akımlarının nasıl ve ne vakit Kürt liderlerine musallat olduğunu kestirmeye çalışırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, ümmetçilikle ırkçı milliyetçilik ortasında kalmış üzere duran Pir Said’in oğlu merhum Ali İstek Efendi’nin merhum Şeyhmus Anter’in naklettiği tavrını değerlendirmeye çalışırdım: “Oğlum, bak, Osmanlı’ya bir hâl oldu, kendisine Türk demeye başladı. Bunu başlatan Sultan Abdülhamid’dir. Kürtler, İttihat Terakki’ye bunun için girdiler. Sonra bir de baktık ki, İttihat Terakki, Abdülhamid’den beter oldu… Anadolu’ya dönmeler hâkim oldu. Bu adamların ne Türk’le alakası vardır, ne Kürt’le… Bu adamların hangisinin kökünü kazısan ya Yahudi dönmesi yahut Kafkas, Kırım ve Selanik, Rumeli muhaciridir. Bu da bir tesellidir. Şükrediyoruz ki, bunlar gerçek Türk ve Kürt değillerdir… Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne hâkim oldular. Pak Türk halkını mahcup edip, utangaç duruma düşürüyorlar.

Ben bir Kürt aydını olsam, merhum Anter’in “Harp/İkinci Dünya Harbi/ yıllarında Ankara’daki İngiliz, Alman elçiliklerini davet ettik. İngiliz elçisi gelmedi lakin Alman Büyükelçisi Von Papen ve daha sonra Leningrad Harbi’nde ölecek olan harika kızı geldiler. Ben onları karşıladım, Almanca, ‘Hoş geldiniz’ dedim. Von Papen, elimi tutup bırakmayarak, kendisi ve kızını şöyle tanıttı, ‘Seinen ankel Von Papen und seinen ankel schwesster. (Amcanız von Papen ve amcakızınız) Doğal, burada o zamanki Alman doktrinine nazaran, Kürtleri Alman ırkına en yakın soy olarak kabul etmelerinin de tesiri vardı. Ancak son vakitlerde Muş yöresine yaptığım bir seyahatte bir Kürt aşiretine rastladım. Aşiretin ismi ‘Alman’dı. Tiplerine baktım, gerçekten çoğunluğu Cermen tipindeydi. Aslında, Arap, Acem ve Türklerden uzak kalan saf Kürt aşiretlerinin birçok Cermen tipindeydi. Örneğin, Bohtan ve Şirvan bölgeleri üzere, birçok uzun uzunluklu, mavi gözlü, beyaz ciltli ve sarışındırlar.” kelamlarını epey yadırgardım.

İNGİLİZ SUBAYININ DOLDURUŞUNA GELMEZDİM

Ben bir Kürt aydını olsaydım, bu “Kürtler, Araplardan ve Türklerden farklı bir ırktandırlar.” temasının 1918-1921 yıllarında ısrarla işlenmiş olmasının telmihlerini değerlendirmeye çalışır; gururumu ne kadar okşarsa okşasın, mesela, Hindistan hükümetinin 24. Pencaplılar Kıtası, Siyasi Şubesi’nde vazifeli Yüzbaşı W. R. Hay üzere bir İngiliz subayının “Kürtlerin ulusal şuurlarının uyandığı ve birleştikleri gün, Türk, İran ve Arap devletleri onların karşısında ufalıp, toz olacaklardır.” dolduruşuna gelmez, halkımı sürüklenmesi kuvvetle beklenen felaketlere karşı uyarmaya çalışırdım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Batılı emperyalistlerin, meğerki üçümüzden birinden özel bir çıkarları olsun, Kürtler, Araplar ve Türkler kelam konusu olduklarında tıpkı aşağılayıcı sıfatları kullandıklarının ayırdında olurdum. Ben bir Kürt aydını olsaydım, halkımın ırkçı safsataları benimsemekten her şeye karşın korunmuş olmasını, Türk kankalarını anımsatır biçimde okuma özürlü olup, Batı’nın rahle-i tedrisinden geçmekte gecikmiş olmalarına verir, şükrederdim.

PETROLÜN KEŞFİ VE KÜRTÇENİN SÜLEYMANİYE’DE RESMÎ LİSAN OLDUĞU YILLAR

Ben bir Kürt aydını olsaydım, merhum Anter’in “Hayırsever ve sayın Kürt anası” diye ululadığı Madam Mitterrand’ın elini öpüp başına koyduğunu okuduğumda, öbür İngiliz Siyasi Subayı Binbaşı E. B. Sloan’ın Kürtçenin Süleymaniye’de resmî lisan olarak kullanılmasına yönelik “üstün gayretlerinin”, yörede petrolün keşfedildiği yıllara denk düştüğünü hatırlar, bölgedeki İngiliz-Fransız-Alman rekabetini düşündüğümde yüreğim tamamıyla daralırdı. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Çanakkale Boğazı’na aç kurtlar üzere yüklenenleri unutmaz, halkıma sempatilerini sunmaya gelenlere hiçbir biçimde bel bağlamaz, çapanoğlunu keşfetmeye çalışırdım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, ahlaken savunamadığım hiçbir başkan ya da örgüte bel bağlamaz, Türk hükümetlerinin “resmî tarihi”nden yakınırken, PKK ve uzantılarının telaffuzlarına teslim olmazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, şahsen kendi entelijansiyası tarafından ihmal edilmiş soyumun acısının yeni dünya tertibinde var olabilmek için petrolsüz, doğalgazsız çabalayan kan kardeşlerimden çıkarılmasına razı olmazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, toza dumana aldırmaz, “aydın” sıfatımın kefaretini apayrı oluşumlarla şahlanan bilgi çağında halkımın var olabilmeyi sürdürebilmesi için kaide olan donanımı sağlamaya çalışarak ödemeye çaba ederdim.

***

BEN BİR KÜRT AYDINI OLSAYDIM (3)

Ben bir Kürt aydını olsaydım, Türkiye’de, sosyalizme birinci sefer yasalar çerçevesinde legal bir fikir akımı ve siyasi hareket olarak ortaya çıkma ve kendisini tabir etme fırsatı tanıyan 27 Mayıs Anayasası’nı yürürlüğe koyan ruhu hakikat çözümlemeye çalışırdım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, halkımın farklı bir nation/millet olduğu savını, Türk hükümetleri ve kamuoyuna kabul ettirmekte en büyük rolü, Türk sol hareketinin oynamış olmasının telmihlerini düzgün değerlendirmeye çalışırdım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, “Türkiye’nin doğusunda Kürt halkının yaşamakta olduğunu; Kürt halkı üzerinde baştan beri hâkim sınıfların faşist iktidarlarının vakit zaman kanlı zulüm niteliğine bürünen baskı ve terör, asimilasyon siyasetleri uyguladıklarını… ‘Doğu Sıkıntısı’nı bir bölgedeki kalkınma sorunu olarak ele almanın hakim sınıf İktidarlarının şoven-milliyetçi görüşlerinin ve tavırlarının uzantısından öbür bir şey olmadığını; … Kürt halkının anayasal vatandaşlık haklarını kullanmak ve öteki tüm demokratik hasret ve isteklerini gerçekleştirmek yolundaki uğraşının, bütün antidemokratik, faşist, baskıcı, şoven-milliyetçi akımların amansız düşmanı olan Partimiz tarafından desteklenmesinin olağan ve zarurî bir devrimci misyon olduğunu, … Kürt halkının gelişen demokratik hasret ve isteklerini söz ve gerçekleştirme çabasında… Kürt ve Türk sosyalistlerinin Parti içinde omuz omuza çalışmalarının gerektiğini kabul ve ilan eden Türkiye Emekçi Partisinin Türk delegelerinin haklarını teslim ederdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, 1969 Ağustos’unda alınan bu ortak karara rağmen, Türkiye Personel Partisinin Kürt delegelerinin idarede misyon almayı reddetmiş hatta karar çıkar çıkmaz ayrılmış olmalarının telmihlerin de hakikat çözümlemeye çalışırdım.

“TAKSİM’DE TÜRK TANKLARI YERİNE SOVYET TANKLARI GÖRMEYİ YEĞLERİZ”

Ben bir Kürt aydını olsaydım, “Her halkın farklı devlet kurmak hakkı vardır. Kürt halkının özgür iradesi ayrılma istikametinde ise buna saygılı olmak zorundayız.” basamağına kadar gelebilmiş Türk sosyalistlerinin,” “Son analizde Kürdistan’da ya da Taksim’de Türk tankları yerine Sovyet tankları görmeyi yeğleriz.” buyuran Kürt dava arkadaşlarıyla münasebetlerinin gelişim süreçlerini merak eder, sorgulamaya girişirdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Mahmut Baksi’nin daha 1968’de “Türk solu bizi kısıtlıyor. Şayet biz bir devir Kürt kimliğimize sahip çıkamadıysak, Türk solunun ideolojik baskısındandı. Türk solunun zayıfladığı vakitlerde Kürt milliyetçiliği, Kürt yurtseverliği güçlendi.” saptaması üzerinde âlâ düşünürdüm.

MEHDİ ZANA’NIN EŞİNİN “NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ”NE ADAY GÖSTERİLMİŞ OLMASININ PERDE GERİSİNİ EHEMMİYETLE MERAK EDER, İRDELERDİM

Ben bir Kürt aydını olsaydım, 1969 seçimlerinde milletvekili adayı, 1975’te ikinci defa Behice Boran’ın başkanlığında kurulan TİP’te vazifeli Mehdi Zana’nın “…Artık hiçbir kuvvet Kürt halkının kurtuluş çabasını durduramaz. Ne tanklar, ne askerler ne de uçaklar! Ayrılmayı kimse önleyemez!” halindeki demecinin mesnetlerini yanlışsız değerlendirmeye çalışırdım. Ben bir Kürt olsaydım Mehdi Zana’nın eşinin “Nobel Barış Ödülü”ne aday gösterilmiş olmasının perde ardını değerle merak eder, irdelerdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Öcalan’ın Kürt sosyalistlerinin Türk sosyalistlerinden farklı örgütlenmesi uğraşlarının bir başka eseri olarak ortaya çıkmasının telmihlerini de göz gerisi etmezdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Stalin’in “Ölüm her sorunu çözer; adam yoksa sorun da yoktur!” halindeki diskuru tüylerimi diken diken eder: 1965’te kurulan Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi (T-KDP) ile Irak Kürdistan Demokrat Partisi (I-KDP) ortasında Sait Kırmızıtoprak, Sait Elçi, Mehemmede Bego, Hikmet Buluttekin, Hasan Yılmaz üzere isimlerin ve oburlarının birbirlerini katletmeleriyle sonuçlanan uzlaşmazlıkların neden ve telmihleri üzerinde hassasiyetle dururdum. Ben bir Kürt aydını olsaydım, 1974’ten itibaren Komal, ardından Türkiye Sosyalist Partisi, ardından Kürdistan İşçi Partisi ve başkalarında onlarca bölünme ve tekrar bölünmenin yaşanmış olmasının nedenlerini de yeterli incelerdim. Ben bir Kürt aydını olsaydım, PKK’nın “ajan örgütü” olmakla suçladığı, Kürt KUK ve Tekoşin’le çatışmasını ve daha o yıllarda örgütün kendi soyundan en az iki yüz kişiyi katletmiş olmasının gerisindeki zihniyeti berraklaştırmaya çalışırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Barzani’nin Suriye’ye geçmeye çalışan Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği peşmergelerine Hakkari’de pusu kurmuş, yüzlercesini öldürmüş olmalarını unutmaz, güdümlü ittifaklara bel bağlamazdım

Ben bir Kürt aydını olsaydım, “Yüzyılın başlarında, İmparatorlukta ‘Türk’ sözü ‘kaba saba köylülere tahsis edilmiş aşağılayıcı bir göndermeydi… ‘”Türk’ sözü aforoz edilmişti… “Türk’ milliyetçiliğinin ortaya çıkmasını sağlayan art plan,/Osmanlı İmparatorluğu’nda/Türklere karşı duyulan bu esaslı nefrettir…” gibisinden akıl yürütmelerin fonksiyonelliğini âlâ değerlendirmeye çalışırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Türklerin ne olmuş ne olmamış olduklarıyla uğraşmaz, entelektüel donanımımı halkımı birleştirmekten çok ayrıştırıyormuş üzere duran lisan ve din üzere temel kültürel ögeler üzerinde yoğunlaştırırdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Şafii Kürtler ile Şii Kürtler, Şii Kürtler ile Alevi Kürtler, Alevi Kürtler ile Ehli Hakk ya da Irak’taki isimleriyle Kaka’i Kürtleri, Yezidi Kürtler, hatta Kürtçe konuşan Yahudi ve Hristiyan toplulukları ortasındaki birlikteliğin muhtemel asılları ve fizibilitesi üzerinde baş yorardım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, ne “Kürdistan, onlara/Türk Devletlerine/ bol ve ucuz işgücü sağlayan, çeşitli mineraller ve tarım eserleri olan bir sömürge/dir/… Kürdistan’ın ekonomik olarak sömürülmesi ve servetinin Türk metropollerine transferi Kamu İktisadi Teşekkülleri aracılığıyla gerçekleşir… Bugün Kürdistan’ın temel ve besbelli vasfı, zenginliklerinin sistematik olarak Türk metropolleri lehine sağılıyor olmasıdır…” diye sürdüren Nezan Kendal’ın ne de “Kürdistan, dört modüle bölünmüş bir sömürgedir” diye ilan eden Abdullah Öcalan’ın telaffuzlarını, titiz bir bilimsel çözümlemeye tabi tutup, nitelik ve nicelik olarak doğrulamadan benimsemez; “bilgi çağı”nın tarif ve kriterlerine sırt çevirmezdim.

“KÜRTLER HARİÇ!” DİYE DİPNOT DÜŞMEDİKLERİNİ GÖZDEN KAÇIRMAZDIM

Ben bir Kürt aydını olsaydım, asıl olanın farklı parametrelerle şekillenen çağdaş dünyada yaşaya kalmak olduğunu teslim eder, halkımı bilgi çağına yetiştirmeye çabalarken, ezilmişlik, Türk sömürgeciliği üzere lümpenlik davet eden sakatlayıcı telaffuzların, ‘Üçüncü Milenyum’un gerçeklerini ıskalatmalarına razı olmazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım sömürgeciliğin “bilimsel gerekçesini” teşkil eden ırkların sınıflandırılması” olayının bu topraklarda asla yerleşememiş olmasının nedenlerini gerçek değerlendirmeye çalışır, Türklerin “üstün ırk” kavramından nasibini almamış bir halk olduğunu hatırımdan çıkartmazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, tam manasıyla bir gavur icadı olan bu kavramın, Madame Mitterrand’in hemşerileri tarafından “mükemmelleştirildiğini” aklımdan çıkarmaz, Etiene ve Isidore Geoffroy, Saint Hilarie, Ernest Renan isimlerini salavat getirmeden anmazdım. Ben bir Kürt aydını olsaydım, Cuvier’in Regene Animal (Hayvanların Saltanatı), Gobineau’nun Essai sur l’inégalité des races humanies (Irkların Eşitsizliği Üzerine Deneme), Robert Knox’un The Dark Races of Man (İnsanoğlunun Karanlık Irkları) üzere sömürgeciliğe bilimsel münasebetler üreten iğrenç tezlerini dikkatlice irdeler; Doğululara yakıştırdıkları “kul olmaya mahkûm halklar” tarifine, “Kürtler hariç!” diye dipnot düşmediklerini gözden kaçırmazdım.

Ben bir Kürt aydını olsaydım, emperyalizm tarihinde sömürdüğü halkı “din kardeşlerim, ırkdaşlarım, akrabalarım” üzere vilayetle de “bilimsel mesnedi” olmayan lakin gönül işi olduğu kesinlikle sıfatlarla bezeyen, kendisinden ayırmamak için çırpınan bir millete rastlanmadığını teslim eder, “dağ Türk’ü” “kart kurt” üzere tanımlamaların mizahi olduğu kadar da sevecen tınısını savsaklamazken, fazla naz âşık usandırır deyişinin gerçekçi olma ihtimalini de göz arkası etmez; mukadderat iştirakimizin geleceğini, Kürtlerin daha ulu, daha çelebi, daha inançlı, daha ehil liderlerine teslim etmeye çalışırdım.