Ülkeleri, paktları kim yönetiyor… Murat Ülker yazdı

Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi, Pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Lideri Murat Ülker, şahsî internet sitesinde yayımladığı “Ülkeleri, paktları kim yönetiyor? İdare erki neye dayanıyor?” başlıklı son yazısında Serdar Turgut’un ‘Trump ve Vaktin Sonu’ isimli kitabını kıymetlendirdi.

Murat Ülker’in, yazısı şöyle:

Bu mevzular fakat bugün, geçmiş ve gelecek bir arada incelenir; kimlerin neye inandığına, çıkarlarının hatta planlarının ne olduğuna bakılırsa anlaşılır. Fakat vakit içinde istikrarlar değişir, insanların huyu, karakteri hatta inancı değişir; bu haritalara bile yansır.

Tüm bunlar büyük oyun, büyük fotoğraf, derin yapı üzere sözcüklerle ifade edilir. ABD’de bile siyaset bu türlü bir tabanda yapılır. Yıllarca Washington’da siyaseti gözlemlemiş, bir Türk gazetecimiz Serdar Turgut, 1955 Ankara doğumlu, TED Ankara Koleji mezunu. Queens College ve New School for Social Research’te iktisat ve iktisat tarihi eğitimi almış. Ankara Siyasal’da doktora yapmış, bir periyot Ankara Hukuk’ta hocalık yapmış, sonra gazeteciliğe geçmiş. Hürriyet’in Ankara Bürosu’nda, akabinde Washington temsilciliğinde çalışmış, yeni kitabını enteresan buldum, kısaca anlatayım.

‘TRUMP’IN İKTİDARI SEBEP DEĞİL SONUÇ’

Turgut, “Trump ve Vaktin Sonu” isimli kitabında, Trump’ın iktidarının bir sebepten çok bir sonuç olduğunu söylüyor. Turgut’a nazaran Trump kendi şahsî özelliklerinin yanısıra onu destekleyen kümelerin da stratejik tercihidir. Neokonlar, Evanjelistler ve ABD bürokrasisindeki öbür birtakım mihraklar, güya bir koalisyon içindeymiş üzere farklı çıkarlarla misal bir amaca yöneliyorlar; yapı oldukça karmaşık, ittifaklar kurulmuş, dağılmış, tekrar şekillenmiş…

Serdar Turgut’un kitabında Türkiye, ABD bağlarının dinamiklerinin ve arkasındakilerinin anlatıldığı şöyle bir kısım var:

“Bütün bunlara inanıp inanmamanız değerli değil.

Ben de saçma buluyorum bütün bunları.

İnananların bunları gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceği de kıymetli değil.

Burada asıl kıymetli olan, Amerikan başkanlığı üzere birtakım kıymetli pozisyondaki insanların bunlara inanması ve sonuna kadar gidemeseler dahi en azından bu tarafta birtakım adımlar atmaya çalışacaklarıdır.

Bu kitaba girişmemin en kıymetli nedenlerinden bir tanesi de kimi gerçekleri tarihe doküman olarak bırakmak dileğimdi.”

Serdar Turgut, kitabına 1994 yılında Pentagon’da gördüğü bir haritayı anlatarak başlıyor. Haritada, Suriye’nin kuzeyinde, Türkiye hududuna paralel halde uzanan bir Kürt devleti çizilmiş; hudutları da net bir biçimde belirlenmiş. Sonrasında daha özel bir ortamda gerçekleştirilen öbür bir görüşmede, karşısındaki muhatabı bu sefer senaryoyu daha net çizmiş: İsrail’de yaşanacak bir ayrışma, akabinde büyük bir savaş, süreksiz bir barış süreci ve nihayetinde Türkiye hududunda bir Kürt devleti. Turgut, bu anlatıyı o anda “pek akla yatkın” bulmadığını ancak vakitle bu kehanete inanan çok sayıda Amerikalının varlığını ve bu inancın birtakım dış siyaset kararlarında tesirli olduğunu gözlemlediğini yazıyor. Muharrir, kimi Evanjelik kümelerin ve İsrail’deki dinî çevrelerin, Türkiye ile İsrail ortasında çıkacak bir savaşın kıyamet senaryosunun başlangıcı olduğuna inandığını aktarıyor. Armageddon’un Meggido Tepesi’nde başlayacağına, Türkiye’nin İran’la birlikte İsrail’e karşı bir koalisyon kuracağına ve bu savaşın GOG-MAGOG anlatısıyla örtüştüğüne dair inançların, bilhassa Evanjelist yayınlarda sıkça tekrarlandığını vurguluyor.

Bana farklı gelen burada “kehanet” kelamının kullanılmış olmasıdır. Artık bu devranda olumlu bilimin ve teknolojinin bu kadar geliştiği 21. Asırda hala mı, diyeceksiniz. Evet çünkü görmüyor musunuz, gazete köşelerinde, toplumsal medyada fal vb yazıları; insan sahiden aciz! Peygamberin bir kelamı var: kahin palavra söyler. Kahinin dediği çıksa bile kahin palavra söylemiştir.

İNANÇLARIN GÜNLÜK SİYASETE YANSIMASI

İşte aklınıza yatmayan bu inançların günlük siyasete nasıl yansıdığını anlamaya çalıştığında, Turgut, kimi çevreler tarafından Cumhurbaşkanımız Tayyip Erdoğan’ın kimi Evanjelik sitelerde ve hatta Kongre’de ve Beyaz Saray etrafında anti Christ gösterilmesi, onun tarihi olarak Asurlu hükümdarlara benzetilmesi ve Erdoğan’ın evvel Suriye’yi, sonra da İsrail’i işgal edecek olmasına kadar varıyor, diyor. Keza Turgut, Rahip Brunson sorununu, bu anlatının iç siyasetle kesişmesi üzerinden okuyor. Turgut’a nazaran Evanjelikler Brunson’u bir “tutsak peygamber” üzere görüyordu ve bu yüzden Trump üzerindeki baskı çok ağırdı. Brunson’ın özgür kalıp Oval Ofis’te Trump’la birlikte kameralara poz vermesini seçmen yansısına bağlıyor.

Turgut, bu kehanetlerin üretilen “kültürel” eserler yoluyla da yayıldığını anlatıyor. Craig White’ın “Turkey Invades Israel: Halfway to Armageddon” isimli romanını örnek olarak vermiş. Bu romanın tesiri ile Türkiye’nin bölgesinde güttüğü siyasetlerin ve askeri operasyonların kıyamet öncesi işaret olarak görüldüğünü söylüyor. Bu çevrelerin gücünü bilen Trump, siyaseten onları kullanıyor mu?

Film sanayisinin bizi eğlendirmek maksadıyla yerine nazaran tüm tarihi, bilimsel gerçekleri gözardı ederek ürettikleri kurgusal kıssalar ve benzerleri artık herkes tarafından hergün toplumsal medyada üretiliyor. Alışılmış birçok kişi ve kurum bunları çıkar emelli kullanıyor. Lakin en tuhafıma gıdeni insanların bunları gerçekleştirmek içinn, hani yani yazgının o tarafta tecellisi için kaçınılmaz gördüklerine yol açacak çabalar içinde olmalarıdır. Sanki sahiden kıyamet kopsun mu istiyorlar?!?

Diğer yandan toplumdaki bir diğer önemli eğilim de artık şahısların yaptıkları yanlış, berbat davranışların onların toplumun gözündeki itibarlarına ziyan vermiyor olmasıdır. Turgut, Bill Clinton üzerinden örnek veriyor. Clinton devrinde toplum, şahsî skandalların siyasal liderliği direkt sarsması gerektiğine pek ikna olmamıştı. Artık ise bu artık aşılmış; ABD’de toplum olan bitene şaşırmıyor, reaksiyon vermiyor ya da bu olayları siyasi tercihleri için belirleyici görmüyor. Bu durum, Trump için adeta gözetici bir kalkan üzere işliyor. Çıkan skandalların sayısı artsa da tesirleri giderek hafifliyor. Aslında bu tüm toplumlarda misal halde; artık şahsî hayatındaki berbat, yanlış davranışların ortaya çıkmasıyla tarihe gömülen şahsiyetlere raslanmıyor. Bilakis o kötülükle anılıyor olmaları onları meşhur ediyor.

İNANÇLAR, KEHANETLER VE BAĞLANTILAR

Serdar Turgut’a nazaran Trump’ın idaresinde çeşitli inanç ağları tesirli, Neoconlar ve Evanjelikler, vakitle siyaseti yönlendirici yapılar haline gelmiş. Turgut, bu kümelerin “tanrı tarafından seçilmiş lider” anlatısını Trump’a da yüklediklerini belirtiyor. Bilhassa ikinci başkanlık devri için yapılan hazırlıklarda bu anlatının daha görünür hale geldiği dikkat çekmiş.

Bizdeki “social interest groups” misal değil mi? Aslında hepsi kendilerini Allah’ın o “kutsal görev” için yarattığı tezinde değiller miydi?

Tabii liderin etrafı yalnızca dini figürlerden ibaret değil. Yahudi lobisi, Evanjelik çevrelerle olan bağlar, idarenin nasıl farklı inanç ve çıkar kümeleriyle iç içe geçmiş bir yapı içinde olduğunu ortaya koyuyor. Turgut, Trump’ın ikinci başkanlık devrinin ikinci gününde Beyaz Ofis’te çekilerek basına servis edilen bir fotoğrafa yer vermiş kitabında.

Masanın etrafında bulunanlar, Evanjelist tarikatının öne gelen üyelerinden oluşuyor. Turgut, masanın sol tarafında ağlamaklı duran adamın; yıllardır beklediği İsa’nın Mesih olarak Kudüs’e gelmesine yol açacak olan büyük Armageddon Savaşı’nın artık “nihayet” çıkacağına ikna olduğundan ötürü göz yaşlarını tutamadığını yazmış. Tarikatın öteki üyelerinin de güya Trump kutsal bir varlıkmış üzere bu beklenen din savaşını çıkaracağı için onun bedenine dokunarak ona “güç” vermeye uğraştığı tespitinde bulunmuş. Batı’da buna misal birçok uygulama var, mesela dünyanın en büyük otel zinciri Marriott’ta da Eski ve Yeni Ahit tek kitap halinde odalara konuluyor.(**) Halbuki geçen hafta Hong Kong’da JW Marriot’ta benim odamda seccade ile İngilizce ve Arapça Kuran için karekod ve batıyı yani Mekke’yi işaret eden bir ok vardı. Yorum sizin…

Benim bildiğim, dini ve tarihi öğretilerde kıyamet alametleri tasvirleri, insanları uyarmak, sakındırmak için anlatıla gelmiştir. Yani bugün inanılmaz bir formda, haydi bakın şu alametler de gerçekleşiyor, kıyamet yakındır, ha çaba azalım, azdıralım insanları da kıyamet gelirken yaradanın rahmeti ile tekrar o hoş günlere dönelim. Tarihte efsanelerde ve dinlerde daima mesih (https://islamansiklopedisi.org.tr/mesih) ve deccalden (https://islamansiklopedisi.org.tr/deccal) bahsedilmiştir.; kötülük ve tersi yeterlilik iktidarının gerçekleşeceği hayal edilmiştir. Lakin artık, benim dışardan baktığımda gördüğüm, yeni dünyada bunun resen gerçekleşeceği yahut güya bunu çabuklaştırmak için berbatlığı, savaşı teşvik etmek öngörülüyor. (***) Halbuki dinlerdeki kıyamet tasvirlerinin gayesi bence, bu makus bahttan kaçınmak için yeterliliği teşvik ve berbatlıktan sakınarak yaşamak olmalıdır. Yani bu berbat yazgısı çabuklaştıralım da kıyamet kopsun değil! Lakin benim gördüğüm mesela şu anda Ortadoğu’da …

Yazar, Trump’ın resmi diplomasi yerine şahsî alakalar üzerinden yürüttüğü teşebbüslere de dikkat çekiyor. Turgut’un aktardığına nazaran emekli General Keith Kellog, Richard Grenell üzere isimler, Ukrayna ve Rusya savaşında alanda birçok vakit görülen sair bireyler devletin resmi vazifelileri değilmiş. Bu da Trump periyodunun besbelli özelliği haline gelen gölge diplomasisine işaret ediyor.

Evanjelik yapıların sırf kurumsal ya da siyasi değil, kültürel temsiller üzerinden de tesir alanı oluşturduğunu söyleyen Turgut, bu durumun örneklerinden biri olarak “Işık Abla” lakaplı bir Türk bayanın kıssasını anlatıyor. Evanjelist inancı benimsemiş ve Türkiye’den Amerika’ya geçerek bu çevrelere dahil olmuş bu bayanın temsil ettiği bir şey Evanjelist çevreler için “İslam’dan koparak doğruya ermiş” örnek kişi olmasıdır. Bu da Batı’da giderek yaygınlaşan tesettürden çıkmış, İslamiyet’i terk etmiş ve Batı kıymetlerini benimseyerek “kurtulmuş” Doğulu bayan profili bir temsile denk düşüyor.

Turgut, yeniden Amerikan medyasında Trump devrinde yaşanan ideolojik kaymayı bilhassa vurguluyor: Gerçeklik yerini inşa edilmiş anlatılara bırakmış. Konuşma programlarında ortaya atılan fikirlerin birçok, izleyicinin zihninde alternatif bir gerçeklik üretmeye odaklanmış. Bunu, Orwell’in “1984”te tanımladığı niyet denetimi işlevine benzetiyor. Bu yapının en besbelli olduğu alanlardan biri İsrail, Filistin sıkıntısı. Turgut, ABD’de İsrail’e yönelik tenkitlerin neredeyse büsbütün filtrelendiğini, Gazze’de yaşananların ise haber bedeli bile taşımadığını belirtiyor. Medyanın sadece kendi gündemi ve yaratmak istediği algı ile paralel olan anlatıları paylaşması yahut olayları bu biçimde çerçevelemesi; gerçekliğin yerini bir cins simülasyona bıraktığı, kamuoyunun ise yaratılan bu simülasyona nazaran konum aldığı bir periyot yaratmış.

Trump’ın dış siyasetteki adımlarının gerisinde Evanjelik tabanın tesiri olduğunu düşünen Serdar Turgut, Kudüs’ü İsrail’in başşehri olarak tanıma kararının da bu inanç temelinde atıldığını vurguluyor. Elçiliğin Kudüs’e taşınması, Evanjelistlerin kıyamet inancıyla direkt ilişkili, teolojik bir simgeye dönüşmüştü.

Turgut, Evanjelistlerin Kudüs’e olan bu ilgisini metafiziğe dayanan bir inanç olarak tanımlıyor. İnançlarına nazaran, Kudüs’ün büsbütün İsrail denetimine geçmesi, İsa’nın yeryüzüne dönüşünü hızlandıracak; hatta üçüncü tapınağın Kudüs’te inşa edilmesi bu sürecin başlangıcı sayılacaktı. Bu nedenle Batı Şeria ve Kudüs’te atılan her adım, kehanetlere dayanan bir anlatının kesimiydi. Trump’ın danışman takımında yer alan Jared Kushner’in de bu süreçte kritik rol oynadığı belirtiliyor. Turgut’a nazaran Kushner, Trump’ı “tanrının seçtiği lider” pozisyonuna taşırken, attıkları politik atılımların altına teolojik münasebetler yerleştirilmesini sağladı. Turgut, Washington’da kullanılan lisan ile alandaki gerçeklik ortasındaki farkı net biçimde ortaya koyuyor. “İnşa ve yardım” üzere olumlu tabirlerle sunulan telaffuzların arkasında güç çizgileri, askeri üsler ve jeopolitik çıkarların yattığını belirtiyor.

Turgut’un dikkat çektiği bir başka nokta ise neokon stratejistlerle Evanjelik yapıların vakit içinde kurduğu ittifak. Bu süreksiz paydaşlığın inanç üzerinden ilerlediğini aktarıyor. İsrail’e verilen sınırsız takviye, düşman ülkelerin şeytanlaştırılması, savaş senaryolarının kutsal kitaplara dayandırılması üzere adımların hepsi bu çerçevede şekilleniyor.

Serdar Turgut’un aktardığına nazaran, 29 Mayıs 2015’te gerçekleşen bir toplantıda, Trump’ın Savunma Bakanı olarak önerdiği Pete Hegseth, “Bütün Müslümanları öldürün!” diye bağırmış. Hegseth’in bu söyleminin ardından Savunma Bakanlığı için ciddi bir aday olarak öne çıkması hükümet içinde radikal figürlerin yer alabildiğini gösteriyor. Bu süreçte Amerika’daki Müslümanların haklarını savunan CAIR (The Council on American-Islamic Relations) üzere sivil toplum kuruluşlarının Hegseth’in adaylığına karşı çıktığı, Senato üyelerinden Richard Blumenthal üzere isimlerin de bu adaylığı titizlikle inceleyeceklerini duyurduğu belirtiliyor. Turgut’a nazaran tüm bunlara karşın Trump idaresinin adaylığı onaylaması, devletin en üst makamlarında bile böylesine uç ve rahatsız edici görüşlere sahip olan karakterlere yer açıldığını gösteriyor.

Trump idaresinin LGBTQ+ siyasetleri, Serdar Turgut’un bilhassa izini sürdüğü hususlar ortasında yer alıyor. Muharrir, bayan ve erkek dışındaki cinsel kimliklerin yok sayıldığı bir anlayışın, vakitle resmi telaffuz haline geldiğini gözlemliyor ve sıkıntıyı kültürel olduğu kadar siyasal bir taban üzerinden de ele alıyor. Trump’ın dışlayıcı lisanı sadece bir tutum olarak kalmıyor. Turgut’a nazaran bu telaffuzların Amerika’daki karşılığı epeyce bariz. Kaliforniya ve New York üzere kentlerde düzenlenen yürüyüşler, geçmişteki Stonewall isyanlarını hatırlatıyor. Amerika’daki LGBTQ+ hareketinin uzun müddettir devam eden bir özgürlük gayreti pozisyonunda olduğunu vurgulayan muharrir, Trump’ın bu çabayı maksat alarak hem dünyaya hem de Amerikan toplumuna bir nevi savaş açtığını söz ediyor.

Yazarımız komplo teorisi kavramının nasıl baskı aracı olarak kullanıldığını da ayrıyeten ele alıyor; komplo teorisi tabirinin birden fazla vakit önemli olasılıkları itibarsızlaştırmak için kullanıldığını söylüyor. Los Angeles’taki yangın felaketine dair kamuoyunda gelişen telaffuzlara yer vermiş ve bu üzere durumların “doğal olamayacak kadar organize” göründüğünü belirtmiş. Birilerinin şuurlu olarak planladığı izlenimini yaratan olayların çabucak “komplo” etiketiyle bastırıldığını, böylelikle daha fazla araştırılmasının önüne geçildiğini aktarıyor. Bu durumun, insanların gerçekleri sorgulama yüreğini kırdığına dikkat çekiyor.

Pentagon’un Hollywood üretimleri üzerindeki tesiri, içerik sansürü, Amerikan ordusunu parlatan sinema senaryoları… bunlar tenkidin örnekleri ortasında sunuluyor.

Kitapta yer verilen Theaters of War isimli belgesele nazaran, Pentagon ve CIA’in Hollywood üzerindeki tesiri yıllardır sistematik olarak devam ediyor. Pentagon’un Entertainment Liaison Office isimli ünitesi, Amerikan ordusunun olumlu yansıtıldığı senaryolara dayanak verirken, eleştirel ya da hassas içeriklerin yayılmasına direkt pürüz koyabiliyor. Bilhassa savaş sinemalarında ya da Amerikan kahramanlığını öne çıkaran üretimlerde bu dayanağın izlerine rastlanıyor. ABD’nin kurucu yapısına dair sembollerin izinin de Washington sokaklarında sürdüğünü aktarıyor. Kurucu babaların masonik kimliklerinin yalnızca düşünsel yapıya değil, fiziki mimariye de yansıdığını anlatıyor. Capitol Binası, Beyaz Saray ve Washington anıtlarının yerleşimi, sembolleri ve mimari simetrileri üzerinden Mason localarının tesirine dikkat çekiliyor. Washington’daki mason locasıyla ilgili tarihi ayrıntılara yer veren Turgut, George Washington’dan itibaren birçok devlet kurucusunun mason olduğunun altını çiziyor. 1723 tarihli Mason Anayasası’nın, 1776’da ilan edilen Amerikan Anayasası’nın temel metni olarak tekrar kaleme alındığını söylüyor ve bugün Evanjeliklerin giderek artan tesiriyle birlikte, masonik yapı ortasında görünmeyen bir çatışmanın yaşandığını ima ediyor.

Türkiye ile ABD ortasında az, çok (inişli çıkışlı da diyebiliriz) yaşanan tansiyon bu ideolojik ayrışmalardan bağımsız düşünülebilir mi?

ABD mi İsrail’i, yoksa İsrail mi ABD’yi yönetiyor? Turgut, bu yeni geyik soruya net bir yanıt vermemiş. Kitabı boyunca verdiği bilgiler, bilhassa yalnızca lobi faaliyetleriyle sonlu kalmayan bağların Trump devrinde bu iki yapı ortasında nasıl giriftleştiğini ortaya koyuyor.

Anlatılanların hepsi gerçek olmak zorunda değil. Hakikat olsalar bile kesinlikle gerçekleşecek diye bir esas yok. Ben size burada bir kitaptan alıntıladıklarımı aktarıyorum. Muharririn görüşleri farklı lakin ne kadarı hakikat yahut yanlış, gerçekler nedir? İşte burada herkesin kendi fikri hatta hezeyanları devreye giriyor. Bence gerçekler aslında sonuçlardır. Esasen tarihte yazılacak olan da sonuçlar olacaktır. Benim fikrim, bu bahsedilen fevkaladeliklerden fazla umumen aklın emrettiği, gözün gördüğüne nazaran varılan kanaatler olmalıdır.