Üçüncü yılında Rusya-Ukrayna savaşı… Odatv, Donbas’tan bildiriyor… Cephenin arkasında yaşananlar
Rusya Federasyonu’nun NATO’nun doğuya gerçek genişlemesini münasebet göstererek 2023 yılında başlattığı özel harekat, şimdilerde tüm Avrupa kıtasını ilgilendiren bir savaşa dönüştü. Rusya, 3’üncü yılına giren savaşta değişen çatışma şartlarını, cephe gerisinde yaşananları, ruhsal harp metotlarını ve sivil halkın süregelen günlük hayatını memleketler arası kamuoyuna tanıttı. Politikacı-yazar Zakhar Prilepin’in davetiyle, 7 batılı ülkeden basın mensuplarının katıldığı cephe gözlemciliğine Türkiye’den yalnızca hür gazeteci Gökhan Karakaş ODA TV ismine katıldı. Rusya-Ukrayna cephesi, yanı başımızda dumanı tüten savaşın sıcaklığını hissettirecek.
“Donetsk Valisi Vladimiroviç Puşilin’den Türkiye’nin Ukrayna’ya sattığı SİHA Bayraktar yorumu…
Ukrayna askerlerinin üzerine atılan Zelenski dolarları: “Bunun için mi öleceksin?”
Susuz Donetsk’e Don ırmağından getirilen can suyu ve su ateşkesi ihtimali
Cephede beyaz bayrak sallayarak Rusya tarafına geçen askerler…
53 yaşındaki Dr. Viktor Hlebenko ve kaleşnikofla silahlanan istekli askerler…
Ölen çocuklar anıtı…
Savaşın gölgesindeki üniversite öğrencilerinin umudu…
Bombalanan apartmanda tek başına yaşayan Aleksander Yadrenko…”
Üçüncü yılına giren Rusya-Ukrayna savaşından en çok etkilenen bölge Donbas eyaletindeki kentler. İki ülke ortasında 410 kilometrelik sınırda kurulu Donetsk ve Lugansk kentlerinde yaşayanlar, üzerlerine düşecek füze ve bombalara aldırış ederken umut yüklü bir optimistlikle günlük hayatlarını sürdürmek zorunda. 2014 yılında gerginlikle başlayan göç, Donbas oblastının nüfusunu 1,5 milyondan 500 bine kadar düşürmüş. 2023 yılından beri mavi gökyüzünden düşebilecek füze ya da bombanın kurbanı olmak istemeyen sivil halk, karartma gecelerinde bir de susuzlukla gayret ediyor. Çatışmaların birinci günkü kadar ağır olmadığı gözlenen hudut sınırında, kamu binalarının ve hastanelerin fonksiyonlarına yavaş yavaş döndükleri de gözden kaçmıyor. Gece uygulanan sokağa çıkma yasağına karşın restoran-kafelerin gündüzün son ışıklarına kadar açık olması ise öteki bir umudun yansıması diyebiliriz.
MELEK ÇOCUKLAR ANITI… YİTİP GİDEN ÇOCUK KAHKAHALARI
Füze ya da bombaların adres sormadığı bir savaşta çocuk ölümlerinin de kaçınılmaz olduğunun ispatı bir anıtla başlıyoruz. İki ülke ortasındaki silahlı çatışmaların durması için Rusya ve Ukrayna’nın yanı sıra Avrupa Güvenlik İş Birliği (AGİT) temsilcileri tarafından imzalanan Minsk Antlaşması’nın akabinde kurulan Melek Anıtı’ndan çocuk kahkahaları yerine insanlık dramı yükseliyor.
Donetsk’deki Leninskiy Komsomol Parkı’nda kederli buketlerin bırakıldığı Melek Anıtı, ironik bir sanat anlayışıyla yapılmış. Donbas bölgesine düşen füze ve bombaların yanı sıra kullanılmayan savaş malzemelerini ustalıkla işleyen 63 yaşındaki Mihalov Victor Petroviç’in bakış açısıyla şekillenen bir anıt.
Savaşın öldürücü gücünü metalleri eğip bükerek anlatan Petroviç’in demir atölyesinden çıkan anıtın altındaki kederli buketler 2014 yılından beri hayatını kaybeden yaklaşık 250 çocuğu simgeliyor. Kentte patlayan bir bombayla hayatını kaybeden 23 yaşındaki Christina Zhuk ve bir yaşındaki kızı Kira’nın da isimlerinin yazıldığı anıta 1 Haziran Rusya Milletlerarası Çocuk Esirgeme Günü’nde akın yaşanıyor.
Svetlana Malakhai, “10 yılda yanı başımızda patlayan bombalarla 250 çocuğu yitirdik. Binden fazlası da yaralandı. İçimizi acıtan bu anıt savaşın insanlık dışı yüzünü gösterirken, oyun oynayan, kahkaha atan çocuklara ne kadar gereksinimimiz olduğunu da kanıtlıyor” dedi.
SU SORUNU SU ATEŞKESİNİ Mİ GETİRECEK? SALGIN HASTALIKLAR MI ARTACAK?
30 ay önceye nazaran gökyüzünden yere inen mevt korkusu ve fecî gürültü azalsa da Donetsk halkı öteki bir sorunun tam merkezinde. Susuzluk. Bir manada birebir ırktan iki kardeş halkın savaşında kentleri ele geçiren su sorunu insanlık dramına dönüşmeye aday. 500 bin insanın yaşamaya çalıştığı bölgenin su kaynakları yüklü olarak Ukrayna tarafından olduğu için kentin su gereksinimi karşılanamıyor.
Ukrayna denetimindeki doğal kaynaklardan sağlanan suyun Donetsk’e ulaştığı alanın askerden arındırılması bile gündeme geliyor. Su boru sınırının Donetsk’e girdiği alanda ilan edilecek ateşkes, tahminen de azalan yerküre kaynaklarının eşit paylaşımı konusunda, 21. yüzyılda yaşanan birinci insani muhtaçlık ateşkesi olacak.
Özellikle sıcak geçen yaz ve bahar aylarında su gereksinimi doruğa ulaşırken halkın tabanı siyahlaşan suyu bidonlarla taşıdığı görülüyor. Kentin su muhtaçlığı şimdilik kentin merkezinden geçen Donetsk ırmağı ve yakındaki Don Nehri’nden karşılanıyor. Bir tonluk depolarla halka sunulan suyun gri rengi; tifo, kolera, hepatit A, dizanteri üzere biyolojik hastalıkların çağdaş çağa karşın kenti saracağına işaret ediyor.
PUŞİLİN’DEN SİHA-BAYRAKTAR YORUMU:“BENİM İÇİN NORMAL”
Moskova tarafından Donetsk Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı olarak atanan Denis Vladimiroviç Puşilin, milletlerarası basın mensuplarının karşısına çıkarak çok merak edilen soruları yanıtladı. İki ülkenin hududunu oluşturan kenti direktörün ağır sorumluluğunu hatırlatan 44 yaşındaki Vladimiroviç Puşilin, tüm aksiliklere karşın halkının itidalli duruşu ve devlet siyasetine duyduğu itimada vurgu yapıyor.
Savaşın başlamasından bir yıl evvel Ukrayna’nın Türkiye’den satın almaya başladığı Silahlı İnsansız Hava Araçları, Donetsk’te en çok konuşulan tehditler ortasında. Ukrayna’nın bilhassa TB-2 Bayraktar SİHA ile düzenlediği akınlara dikkat çeken Puşilin, “Türkiye’nin iki ülke ortasındaki istikrar siyasetini nasıl değerlendiriyorsunuz?” formundaki sorumuza şu karşılığı veriyor.
“Dilimizi konuşmak ve alıştığımız hayatı yaşamak için silahlandık ve savaşıyoruz. Her ülke vatandaşları kendi ülkesinin halkı için kararlar alır ve uygular. Bayraktar SİHA’larının yanı sıra öteki silahlarda Ukrayna’ya verildi. Ben buna pragmatik yani faydacılık bakış açısıyla bakıyorum. Ülkelerin yöneticileri kararları alırken kendi vatandaşlarının çıkarlarını korumak için davranırlar. Bu muhakkak olağandır.
Türkiye Cumhuriyeti de Ukrayna ve Rusya ile görüşürken kendi vatandaşlarının çıkarını koruyor. Ama bana Türkiye’nin Donetsk Halk Cumhuriyeti’ne bakış açısını sorarsanız natürel ki ben bundan mutlu değilim. Zira Türkiye Cumhuriyeti, 2022 yılına kadar Bayraktarları’ Ukrayna’ya verdi. Diğer silahlar da verdi. Ancak tekrar de Türkiye kendi halkının çıkarlarını düşünüyor o yüzden benim için normal”
“ZELENSKİ DOLARI İÇİN ÖLME… TESLİM OL”
Modern çağda gelişen teknolojiler Rusya-Ukrayna savaşındaki ruhsal savaş formüllerini de şekillendiriyor. II. Dünya Savaşı’nda uçaklardan askerleri üzerine atılan karşı propaganda bildirilerinin yerini şimdilerde insansız hava araçlarından yere bırakılan dolarlar ve eurolar almış. Rus askerleri ileri harekata geçmeden kısa müddet evvel Ukrayna güçlerinin denetimindeki yerlere havadan atılan kâğıt paralar, askerlerin savaş direncini kırarak teslim olması için davet yapıyor.
NATO’nun ve Avrupa ülkelerinin takviyesiyle savaşı sürdürdüğü bilinen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin fotoğrafını bulunduğu 100 dolarlık banknotta yazılanlar, Ukrayna askerlerinin savaşı bırakması için ruhsal baskı aracı olarak kullanılıyor.
Koyu yeşil Amerikan dolarının üzerine basılan Zelenski’nin yanına ‘Ukraynalıların Hayatlarının Ticaretini Yapan’ ibaresi yerleştirilirken; “Amerikan doları için hayatını değişme? Batı, senin ülkeni poligon olarak kullanıyor. Hayatını pazarlama. Teslim ol” tabirleri yer alıyor.
Rusya, savaştan sorumlu tuttuğu Avrupa Birliği’nin resmi parası Euro üzerine yazdıklarıyla misal çağrıyı yapıyor.
“LGBT bayrağı için ölür müsün? Ölme. Senin hükümetin, halkını yok ediyor. Kiev için para ayırma, kendine harca. Canını, batının çıkarları için verme. Rus güçlerine teslim ol. Meskenine canlı dön”
YAĞAN BOMBALARA KARŞIN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN UMUDU
Koronavirüs salgının çabucak akabinde başlayan savaş ile neredeyse hiç eğitim göremeyen üniversite öğrencileri Donetsk’te günlük hayatlarına dönmeye çalışıyor. 2023 yılına nazaran azalan top ve füze atışlarına karşın Donetsk Devlet Üniversitesi Yabancı Lisanlar Kısmı öğrencisi 21 yaşındaki Viktoria Bragin, “Yarın ne olacağını bilmeden yarına umutla bakmaya çalışıyorum. Zira yaşayacak öteki yerimde yok. Su sorununu füzelerden daha çok önemsiyoruz zira yaşamamız zorlaşıyor” dedi.
Aynı kısımda okuyan Eva Grachyov ise, “Eskisi kadar tank görmüyoruz fakat nereden geldiğini anlayamayacağımız bombalarla hayatlarımızı kaybedebiliriz. Kimse bizim için makûs düşünmesin. Okuyacağız ve Donetsk’e sahip çıkacağız. Kendimizi yalnız hissetmiyoruz. Umudumuz büyük zira bu savaş bitecek ve biz geleceğimiz kendimiz inşa edeceğiz” sözlerini kullandı.
“ASKER OLAMAZSAN İSTEKLİ OL CEPHEYE GİT”
Bir milyondan fazla profesyonel askerinin yanı sıra bir milyona yakın istekli askeriyle dünyanın en büyük ordularından birini oluşturan Rusya, Ukrayna savaşında istekli askerleri de cepheye sürüyor.
Çeşitli nedenlerle orduya katılamayan erkekler Rusya Savunma Bakanlığı’nın müsaadesiyle askeri eğitim alarak cepheye gidebiliyor. İleri hareketa çıkan profesyonel askerlerin yerine yerleşen gönüllülerden biri de Viktor Hlebenko.
53 yaşındaki Hlebenko Kırım’da doktorluk yaparken orduya katılmış. 8 yıl evvel istekli olarak yazıldığı ordunun Donetsk-Mauripul cephesinde görevlendirilen Dr. Hlebenko, “Rus vatandaşı olarak istekli müfrezede sağlıkçıyım. 9 yıldır savaş alanında olduğum için gençlere göz kulak oluyorum. Babam da askerdi. Bizim özel operasyon dediğimiz savaşta, Ukrayna’nın seferber ederek ellerine silah verdiği çocuklar oluyor. Bizim tarafımıza geçenlerle yakından ilgileniyorum. Mesleğimi sürdüremiyorum ancak cephede yararlı oluyorum” dedi.
BEYAZ BAYRAKLA TARAF DEĞİŞTİREN ASKERLER
Şiddetli çatışmaların ve yakın temasın yaşandığı Donbas cephesinde, Ukrayna’dan Rusya tarafına geçen askerlerde bulunuyor. Cephe de yaralanan, yakalanan ya da kendi isteğiyle beyaz bayrak açarak Rusya tarafına geçen askerlerden Aleksei Berezin’in sözleri savaşın aileleri nasıl ayırdığına da işaret ediyor:
“Annem, babam ve ağabeyim Ukrayna’da kaldı. Beyaz bayrak açarak Rusya tarafına geçtim. Ailem benimle konuşmuyor lakin biz birebir halkın çocuklarıyız. Bir gün savaş bitecek ve aileme kavuşacağım”
RUSYA’NIN YIPRATMA TAKTİĞİ VE GENEL DEĞERLENDİRME
Rus güçlerinin denetimi altındaki Donetsk’ten Ukrayna topraklarına ilerleyiş aralıklarla sürüyor. Ukrayna ordusunun uzun menzilli füzelerle karşılık verdiği ve Slovyansk, Kramatorsk ve Konstantinivka sınırının hala Ukrayna güçlerinin denetiminde olduğu öğrenildi. Cephede göğüs göğse gayret, savaşın başladığı 2023 Şubat’ına oranla azalırken sıcak çatışmaların Donbas oblastının(eyaleti) kentlerinin batısında sürdüğü varsayım ediliyor.
Rusya Federasyonu, silahlı insansız hava araçları ve hava bombardımanıyla savaşı geniş alana yayarken Ukrayna savunmasını da yıpratmak istiyor. Üç yıl içinde cepheye yakın köylerden ve bölgelerden yaşanan büyük göç, hayalet kent izlenimi veriyor.
Asıl ruhsal savaş ise kentlerde yaşayan insanların temel gereksinim materyali olan suya erişememesiyle başlıyor. Donetsk’te bombardımanların elektrik ve su altyapısına verdiği ziyan, mahallî imkanlarla giderilirken sıhhat ve eğitim üzere öbür gereksinimlerde büyük aksamalar görülüyor.
Rus ordusunun ana amacı, Ukrayna 11. Kolordusu’nun savunduğu Slovyansk-Kramatorsk-Konstantinivka sınırı. Kale Kemeri olarak isimlendirilen 45 kilometrelik çizginin gerisinde büyük sanayi merkezleri ve yerleşim üniteleri sıralanıyor.
Rus ordusu, Ağustos sonundan itibaren bu hatta yük veriyor. Cephelerdeki durum gün gün hatta saat saat bile değişirken, karşılıklı istihbarat ve istihbaratı tedbire uğraşları sivil halk üzerinde derin ruhsal iz bırakıyor.
Ukrayna, askeri güçlerini Bakhmut, Popasna, Kurakhove, Pokrovsk, Slovyansk üzere yerleşim alanlarını korumak için ağırlaştırırken, Rusya’nın daha çok yıpratma taktiğinin uygulandığını görmek mümkün. Ukrayna ordusuna aniden ataklar kadar ruhsal baskı yapabilecek ögelerle taarruz unsuru benimseniyor.
Gökhan Karakaş
Odatv.com
