Türkşeker’de derin kriz… Her şey 2022’de başladı… Stoklar taşmışken niye ithalat yapılıyor

Sadettin İnan’ın, tarimdanhaber.com’daki “Türkşeker’de derin kriz: Ziyan 11 Milyar 682 milyon lira” başlıklı yazısı şu formda:

“Arkadaşlar, şeker kesiminde o denli bir kriz var ki, faturanın en büyüğü maalesef Türkşeker’e kesiliyor. 2024 yılında tam 11 milyar 682 milyon lira ziyan etmiş durumda. Fakat değişiktir, bu ziyan kamuoyuna açıklanmadığı için kimsenin haberi yok!

Peki bu noktaya nasıl geldik? Sinema biraz geriden başlıyor…

2022’de, Türkiye’nin hiç muhtaçlığı yokken 400 bin ton şeker ithalatı kararı alındı. Üstüne, şeker fabrikalarında kayıt dışı üretim, nişasta bazlı şekerlerde kontrolsüzlük derken bölüm adeta yara üstüne yara aldı.

Stoklar Ağzına Kadar Şekerle Dolmuş Durumda!

2024-2025 pazarlama yılı 31 Ağustos’ta bitiyor. Yani önümüzde yalnızca 17 gün var. Fakat gelin görün ki, kamu, özel ve kooperatif fabrikaları topladığınızda stoklarda en az 1 milyon ton şeker hala duruyor. Bu, krizin en net göstergesi.

Türkşeker, bu döneme tarihinde birinci kere 400 bin ton stokla girmişti. 2025-2026’ya ise korkarım çok daha büyük bir stokla girecek. Şu anda, 11 Ağustos prestijiyle Türkşeker’in elinde A kapsamında 608 bin ton, C kapsamında ise 220 bin ton şeker var. Pazarlama yılı bitmeden ne satılırsa satılacak, kalan ise devredecek.

Ama işin berbatı, devreden her kilogram şeker, Türkşeker’e ziyan yazıyor. Geçen yıl devreden 400 bin ton şekerin 221 bin tonu kanun gereği A’dan C’ye aktarıldı ve bu süreçten tek başına 3 milyar 250 milyon lira ziyan çıktı. Kalan 179 bin ton da 2024/2025 pazarlama yılında eksik üretilen şekerin yerine aktarılmıştı.

Özel Fabrikalar Stoklarını Kağıt Üstünde Bitiriyor

Özel şeker fabrikaları bu ziyanı yaşamamak için yıl sonunda stoklarını kağıt üzerinde sıfırlıyor. Nasıl mı? Kendi kurdukları yan şirketlere şeker satmış üzere göstererek. Bu türlü olunca piyasadaki gerçek şeker ölçüsü da bilinmiyor. İşte bu yüzden son iki yıldır stok sorunu katlanarak büyüyor.

Temeldeki sorun ise yeniden 2022’de yapılan o yanlış ithalat kararı. Stok devrettikçe devrediyor, üzerine bir de nişasta bazlı şekerlerde kayıt dışılık ve kaçak üretim eklenince kriz derinleşiyor.

Mantıksız İthalat

Rakam verelim: Şeker Dairesi Başkanlığının datalarına nazaran 2025’in birinci 5 ayında Türkiye, 80 bin ton C şekeri ithal etmiş. Ülkede stoklar tavan yapmışken bu ithalat niçin yapılıyor? Türkşeker’in elinde aslında 220 bin ton C şekeri var ve bunu satmak için kampanya üzerine kampanya yapıyor. Lakin tıpkı vakitte dışarıdan şeker getiriliyor.

Patatesin, soğanın, limonun fiyatı biraz artınca “ihracata kısıtlama” kararı alınabiliyor. Fakat kelam konusu ithalat olunca nedense hiçbir kısıtlama yok.

Sessizlik Duvarı

Tarım Bakanı Yumaklı, şeker fabrikalarıyla yakından ilgileniyor. Türkşeker Genel Müdürü de yakın arkadaşı. Yani konuyu en güzel bilenlerden. Ancak C şekeri ithalatına kısıtlama getirmek için neden tek bir adım atmıyor? Anlamak mümkün değil.

Anlayacağınız şeker dalında derinden bir kriz yaşanıyor. Ancak Ne Tarım Bakanı, Ne Pankobirlik başkanı, ne Kayseri Şeker başkanı, ne de özel fabrikaların derneği Panşek başkanı çıkıp da bu sorunu Cumhurbaşkanı’na taşıyor. Herkes susmuş, kriz ise derinleşiyor.

Sermaye 15 Kat Arttı

Diğer yandan Türkşeker’in sermayesi son 3 yılda 3 milyar 930 milyon liradan 50 milyar 233 milyon liraya çıkarıldı. Yani 15 kat artış! Bu, Hazine’den devasa bir kaynak transferi demek. Yapılan ziyanlar da bu sermaye artışlarıyla kapatılıyor.

Özetle; dışarıya toz pembe açıklamalar yapılıyor, lakin içeride çarklar ziyan üstüne ziyan üretiyor. Şayet bu tabloya bir tahlil üretilmezse, Türkşeker’in yarınları bugünden daha makûs olacak.”