Türkiye’nin Trump sınavı başladı… Riyaldeki U dönüşü kafaları karıştırdı
İran Riyali, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nca (TCMB) alım satım konusu yapılan dövizler listesinden çıkartıldı. Kararın Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile İran Yol ve Şehircilik Bakanı Ferzane Sadık’ın katılımı ile gerçekleşen Türkiye-İran Karma Ekonomik Kurul (KEK) Toplantısı’nın çabucak akabinde Resmi Gazete’de yayımlanması başları karıştırdı.
TCMB’nin bu kararı; iki ülke ortasındaki ticaretin azalması, likidite ve kur dalgalanmalarını denetim altına alma gayesi ve İran’a yönelik finansal kısıtlamalar ve risk idaresi biçiminde yorumlandı. Halbuki Türkiye-İran Karma Ekonomik Komite Toplantısı’nın akabinde ortak açıklama yapan Bolat ve Sadık iki ülke arasındaki iş birliği geliştirmeye yönelik bildiriler verdi. Ayrıyeten Bakan Bolat, açıklamasında Türkiye ile İran ortasındaki karşılıklı ticaretin geçen yıl önemli artış gösterdiğini vurguladı.
2024 yılına ilişkin datalara nazaran, Türkiye-İran dış ticaret hacmi 6,7 milyar dolar civarında. Bunun 3,2 milyar doları Türkiye’den yapılan ihracat, 2,5 milyar doları ise İran’dan yapılan ithalattan oluşuyor. Türkiye, güç ithalatı yaparken sanayi mallar ihraç ediyor ve dış ticaret fazlası veriyor. Turizm gelirleri de eklendiğinde Türkiye’nin ticaret fazlasının ve İran kaynaklı net gelirlerin daha yüksek olduğu söylenebilir.
İRAN RİYALİ’NİN LİSTEDEN ÇIKARILMASI NASIL OKUNMALI
Peki Türkiye-İran ortasındaki ticaret alakası konusunda ilgili bakanlıklar olumlu iletiler verilirken, İran Riyali’nin TCMB’nin alım satım konusu yapılan dövizler listesinden çıkarılması ne manaya geliyor? Orta Doğu’da yaşanan jeopolitik tansiyonlar ile Türkiye’nin bu kararı ilişkilendirilebilir mi? Vatandaş bu kararı nasıl okumalı?
Konuyu konuştuğumuz uzmanlar öncelikle İran’ın çıkartıldığı listenin yalnızca TCMB’nin alım satım süreçlerini değil tüm bankalar ve döviz ofisleri her tıp kurumsal alışverişi de kapsadığının altını çiziyor.
LİSTE YILLARDIR TIPKI BİLEŞİMDEN OLUŞUYORDU
Ekim 2017’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İran ziyaretinde imzalanan muahede yeterince; iki ülkenin 2018 prestijiyle mahallî parayla ticaret yaptığını anımsatan uzmanlar; uzun yıllardır tıpkı bileşimden oluşan listeden Türkiye’nin yüksek ticaret hacmine sahip olduğu bir ülkenin çıkarılmasının dikkat alımlı olduğunu vurguladı.
YAPTIRIMLARIN GERİSİNDEN MI DOLAŞILACAK
Yüksek ticaret hacmi, lokal para kullanımı serbestisi ve İran’dan turist girişleri ile Türkiye’de İran Riyal’inin birikmesi mümkün görülüyor. Kelam konusu birikimin ödeme emelli kullanımla eritilmesinin mümkün olduğu belirtilirken TL ya da dövize çevrilerek İran’a yönelik yaptırımların gerisinden dolanmayı sağlayacak bir döviz transfer sistemi haline gelmiş olabileceği de düşünülüyor.
Büşra İlaslan
