Türkiye’nin son Suriye Büyükelçisi Önhon: ‘YPG eşittir PKK’yı kenara bıraktık’

Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi Ömer Önhon, T24’ten Cansu Çamlıbel’e söyleşi verdi.

Önhon için “son Şam büyükelçisi” diyen Çamlıbel, “Buna itiraz edecekler için izahatımı yapayım. Erdoğan hükümeti Esad rejimi devrildikten sonra Türkiye’nin Suriye Büyükelçiliğini 12 yıl ortadan sonra tekrar açtı lakin Şam’a büyükelçi değil süreksiz maslahatgüzar atadı. Bu orta formülle Ankara şimdilik HTŞ’yi tanıma ya da tanımama tartışmasını derin dondurucuya atmış oldu. Münasebetiyle da Ömer Önhon gerçek manada son büyükelçidir, hem de sıfatının altını dolduran bir meslek diplomatıdır” dedi.

Önhon, HTŞ-SDG mutabakatı ile SDG elebaşı Ferhat Abdi Şahin’in Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın başında bulunduğu Şam idaresi tarafından Suriye’deki tüm Kürtlerin temsilcisi olarak kabul edildiğini, SDG’nin meşruiyetinin tescil edildiğini söyledi. Ankara’nın da verdiği olumlu reaksiyonlarla Ferhat Abdi’yi Suriye’de “meşru bir aktör” olarak tescil ettiğine dikkati çekti. Önhon’un tahliline nazaran, SDG yani YPG, bu mutabakata imza atarak ne özerk idare talebinden vazgeçti ne de tüm güçlerini Suriye ordusuna katma taahhüdünde bulundu. Bütün bu bahislerin akıbeti önümüzdeki süreçte yaşanacak sıkı pazarlıklarda belirleneceğini söyledi.

Kürtlere Ortadoğu’da yeni bir rol biçilmeye çalışıldığını düşünen Önhon, hem Suriye’nin hem de Türkiye’nin yeni anayasa sürecine girmiş olmasının tesadüf olmadığını savundu.

“SÖYLEMLERDEN ÇIKAN SONUÇ ŞU: ‘YPG EŞİTTİR PKK’ TELAFFUZUNU BİR KENARA BIRAKTIK”

Önhon’un söyleşide yer alan açıklamalarından öne çıkanlar:

“Ankara ‘YPG eşittir PKK’ noktasından ‘YPG içindeki Suriyeli olmayanlar çekilsin’ noktasına geldi. Ferhat Abdi Şahin, El Mecelle’ye verdiği söyleşide Amerikalıların bu süreçte oynadıkları rolü ayrıntılarıyla anlattı. Arabuluculuk yaptıklarını, getirip götürdüklerini, hatta taktik verdiklerini anlattı. Diyorlarmış ki; ‘Aman baştan köprüleri atmayın, diyaloğu koparmayın. Ne kadar eza olursa olsun ilerlemeye devam edin.’ Yani bu işi kotaran net olarak Amerikalılar. Türkiye’nin durumuna gelirsek, baştan Türkiye ‘Birincisi, YPG’nin orada farklı bir otonom bölge filan bedene getirmesini kabul etmeyiz. İkincisi de YPG içindeki PKK’lılar tasfiye edilmeli’ dedi. Artık gelinen noktada söylenen ise şu; ‘YPG içindeki Suriyeli olmayanlar çekilsin.’ Bu nedenle de ben şu soruyu sormak istiyorum: ‘Şimdi biz Türkiye olarak YPG’yi PKK olarak kabul ediyor muyuz etmiyor muyuz?’ Biz evvelce ‘YPG eşittir PKK, YPG PKK’nın Suriye koludur’ demiyor muyduk? Hala öyleyse nasıl oluyor da YPG içindeki yalnızca Suriyeli olmayanların tasfiyesi bizim için kabul edilebilir oluyor? Ben bunu çözmekte zahmet çekiyorum doğrusu” dedi.

Bugüne kadar söylenen daima Suriye Demokratik Güçleri’nin mevcudunun 70-80 bin civarında olduğuydu. Bunların değerli bir kısmı da Arap değil. Hatta son aylarda, yani rejim düştüğünden beri, SDG’ye dayanak veren Arap aşiretlerinin de bu yapıdan çıkmaya başladığını duyuyoruz. Yani SDG içinde zati Arapların sayısı azdı, bana kalırsa bugün daha da azalmış durumdadır.

Fotoğraf: T24

“O VAKİT GERİYE KALANLAR PKK’LI DEĞİL Mİ”

Yani artık bütün bunları üst üste koyduğumuz vakit bir pattern ortaya çıkıyor. Evvelden ‘YPG eşittir PKK’ydı’, yani YPG PKK’nın Suriye’deki koluydu. E artık bu YPG’nin içindeki yalnızca ‘dışarıdan gelenler’ şayet PKK’lı kabul ediliyorsa -ki o sayı da aslında Ferhat Abdi Şahin’in dediği üzere yalnızca yüzlerle tabir edilebiliyormuş- o vakit geriye kalanlar PKK’lı değil mi? Yani biz bugüne kadar kullandığımız ‘YPG eşittir PKK’ telaffuzunu bir kenara bıraktık. Bunu mu anlıyoruz gelinen noktadan?

Türkiye’den en üst seviyede yapılan açıklamalara baktığımız vakit Türkiye’nin bu mutabakatın altına imza atan iki şahsa de meşruiyet verdiğini düşünüyorum. Ahmet Şara’yı esasen yasal lider olarak kabul etmişti Türkiye. Türkiye’den ve dışarıdan yapılan bütün yorumlara baktığınızda, yeniden tıpkı mantık silsilesi içinde düşündüğümüzde, bu kadar desteklenen bir muahedeyi imzalayan her iki taraf da yasal temsilci olarak kabul edilmiştir. Herkes bu iki temsilciyi ‘meşru taraf’ olarak kabul etmiştir. Şu anda Suriye’de iki temel aktör var; Ahmet Şara ve Ferhat Abdi Şahin. Yani Suriye’nin geleceği için iki tane başkan adayı var ortada. Ben bunu bu isimleri önder olarak görmek istediğim için söylemiyorum, bir durum tespiti yapıyorum. İsmi anılan üçüncü bir aktör yok ortada. Ve şu an yeni bir Suriye inşa ediliyor. Bu yeni Suriye’de en büyük çıban başı, en büyük kasvet yaratacak ögelerin başında hem nüfus hem de eğitim ve donanım olarak Kürtler geliyordu.

Fotoğraf: T24

“İSRAİL, HEM ŞAM’A HEM TÜRKİYE’YE GÖZDAĞI VERİYOR”

İsrail evvelce beri etrafındaki bütün ülkelerde azınlık olarak tanınan kümelerle bir biçimde münasebet kurar. Mesela işte Irak’ta Kürtlerle kurmuştu, Lübnan’da Hristiyanlarla kurmuştu, bir orta Suriye’de Canbolat’la kurmuştu, Dürzilerle kurmuştu falan. Yani her yerde bunu yapar. Gazze savaşında Türkiye’nin bu kadar keskin bir tutum almasından sonra, İsrail de formül değiştirdi ve kendi kartlarını masaya açıverdi. Ne dedi? Dürzileri ve Kürtleri ismen zikrederek Suriye’deki azınlıkların korunması gereğini ortaya attı Bunu yaparak hem Şam hem de aslında Türkiye’ye bir biçimde bir gözdağı veriyor. “Sen burada benimle uğraşmaya devam edersen, ben de seninle bunlar üstünden uğraşırım” demeye getiriyor. Suriye’de gerçekten bu türlü kaşınmaya açık çok nokta var. Kıyı bölgesinde Aleviler, Nusayriler öbür tarafta Dürziler, öbür tarafta Kürtler. İsrail’in bu kümeler üzerinde, bilhassa de son periyotta Dürziler üzerinde önemli bir ‘operasyon’ yürütmeye çalıştıklarını görüyoruz. İsrail, kendini toparlamaya çalışan Suriye’yi yıpratıp mümkün olduğunca zayıf tutmaya, hatta küçültmeye çalışıyor.

“PETROL ALANLARI YPG’NİN ELİNDE”

HTŞ’nin başarılı olup olamayacağı Suriye’deki hiçbir kesiti dışlamamasına, herkese eşit Suriye vatandaşı muamelesi yapmasına bağlı olacak. Ayrıyeten, güvenliği sağlaması, ekonomiyi düzeltmesi, halkın günlük hayatını güzelleştirmesi lazım. Bunun için de yaptırımların kaldırılması çok kıymetli. Yaptırımlar varken, iktisadın kendini toparlaması çok güç. Ayrıyeten, Suriye’nin öz kaynaklarından yararlanabilmeli lakin bundan da yoksun. Ülkenin petrol alanları YPG’nin denetiminde.

“SIĞINMACILAR BU TÜRLÜ BİR SURİYE’YE DÖNMEZ”

Suriye bağlamında üzerinde düşünülmesi gereken üçüncü husus ise sığınmacılar. Bugün Göç İdaresi’nin resmi sayılarına nazaran Türkiye’deki Suriyeli sığınmacı sayısı 2,7 milyon civarında. Pekala bunlar gerçekten geri masraflar mi? Denildi ki Esad devrildiğinden bu yana 130 bin kişi dönmüş. Ben geri kalanının geri dönmek için hiç de çabuk edeceklerini düşünmüyorum. Böylesi bir belirsizlik olan bir yere, güvensizlik olan bir yere beşerler kolay kolay dönmezler. Bir beklerler, ne olacağını görmek isterler. Hasebiyle da bu sığınmacı konusunun Türkiye içinde yarattığı dalgalar da o denli bir anda ortadan kaybolup gitmeyecektir.