Türkiye, ürettiğinden daha fazla pamuk ithal ediyor

Pamukta hasat vakti geldi. Son 3-4 yıldan bu yana artan maliyetlere rağmen çiftçinin ürettiği pamuğun fiyatının artmaması nedeniyle üretim azalırken ithalat artıyor.

Üretici, fiyatın düşük olması, takviyelerin yetersiz olması, kuraklık ve su sorunu nedeniyle üretimden kaçıyor. Bu da sayılara yansıyor. Nasıl Bir İktisat Gazetesi Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, mevzuyu köşesine taşıdı. Amerika Tarım Bakanlığı (USDA) “Türkiye Pamuk ve Eserleri Güncellemesi” raporu yayınladı. Rapora nazaran, Türkiye’nin pamuk üretimi düşerken, ithalat artıyor. Raporda yer alan bilgilere nazaran, pamuk ekim alanı geçen yıla nazaran yüzde 15 düşüşle 395 bin hektar olması bekleniyor. Pamuk üretiminin ölçü olarak 2024’e nazaran bu yıl yüzde 19 azalması öngörülüyor. Üretim ölçüsü geçen yıla nazaran 160 bin ton düşüşle 700 bin ton olacağı varsayım ediliyor.

ÜRETİM NEDEN AZALIYOR?

Amerika Tarım Bakanlığı raporunda üretimdeki düşün nedenleri özetle şöyle sıralanıyor: “Pamuk fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesi, ekim alanının bu yılın başlarında yapılan iddialardan daha düşük olmasına neden oldu. Bu durum, çiftçilerin 2025/26 döneminde Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesinde arpa/buğdaydan sonra ikinci eser olarak pamuk ekmemesine de neden oldu.
2024 sonbaharında ve 2025 başlarında ülkü yağış olmayınca barajlarda su düzeyleri düştü. 2025 ilkbahar yağışları da istenilen düzeyde olmadı. Bu durum, Aydın ve İzmir etrafındaki Ege pamuk yetiştirme bölgesini daha çok olumsuz etkiledi. Zira bu bölgedeki barajlar, Fırat ve Dicle üzere büyük ırmaklarla beslenen GAP bölgesindeki barajlardan daha fazla yağışa bağımlıdır.

DSİ GEREKEN SUYU VERMEYİNCE RANDIMAN DÜŞTÜ

Devlet Su İşleri (DSİ), Söke üzere Ege ovalarında ülkü pamuk yetiştiriciliği için kâfi sulama sağlamadı ve bu durum piyasa kaynaklarına nazaran daha düşük verimlere yol açacak. DSİ, Mart 2025’te, yağış yetersizliği nedeniyle Ege Bölgesi’nde sağlanan sulama ölçüsünü azaltacağı konusunda ihtarda bulundu. Söke havzasındaki bir çiftçi, su kaynaklarının yetersizliği nedeniyle 53 yıl sonra birinci sefer tarlasına ayçiçeği ektiğini bildirdi. Haberlere nazaran, toprağın yapısı ve tuzluluğu ile sulama imkânının bulunması nedeniyle uzun yıllardır pamuk üretimi yapılan Söke bölgesinde birinci ayçiçeği hasadı yapılıyor.
Ancak piyasa kaynakları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki pamuk tarlalarında sulamanın şu ana kadar muvaffakiyetle uygulandığını ve eserin genel gelişiminin uygun olduğunu gösteriyor; yaklaşık bir ay içinde başlayacak hasada kadar kıymetli bir olumsuzluk yaşanmaması durumunda, bölgede olumlu randıman bekleniyor.”

PAMUĞUN ÜRETİM MALİYETİ KİLO BAŞINA 25-28 LİRA

Raporda, pamuk üretim maliyeti ile ilgili olarak: “Piyasa kaynaklarına nazaran, bir kilogram kütlü pamuğun üretim maliyeti, çiftçiye ve tarım toprağının pozisyonuna bağlı olarak 25 ila 28 lira ( yaklaşık olarak 62,5-70 cent) ortasındadır. Bu, lif pamuğunun maliyetini, çırçırlama maliyetleri hariç yaklaşık 70 lira (~ 1,75 dolar) yapar. Bu, Eylül ayında yeni hasat başlamadan evvel Ağustos 2025 prestijiyle Türkiye’de yerli pamuğun kilo başına yaklaşık 60 lira (yaklaşık 1,50 dolar) olan satış fiyatının üzerindedir. Çiftçiler ve piyasa kaynakları, yeni dayanak sistemine karşın Türkiye Hükümeti tarafından sağlanan dayanağın pamuk çiftçiliğini teşvik etmek için kâfi olmadığını belirtmektedir.”bilgisine yer verildi.

TÜKETİM 1,4 MİLYON TON OLACAK

Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, Türkiye’nin 2025/2026 döneminde pamuk tüketim kestirimi 1,45 milyon ton olacak. Bu varsayım, geçen dönemin revize edilmiş 1,5 milyon ton varsayımına nazaran yüzde 3’lük bir düşüş manasına geliyor.
Türk Lirası’nın ABD Doları ve Euro üzere en önemli para ünitelerine kıyasla çok pahalı olduğu ve bu nedenle yerli, Avrupa yahut ABD markalarından gelen Türk hazır giysi ve konfeksiyon siparişlerinde rastgele bir artış beklenmediği belirtilen raporda: “Yüksek kıymetli TL nedeniyle, hazır giyim/konfeksiyon markaları Hindistan, Pakistan ve Vietnam üzere Uzak Doğu hazır giysi üreticisi ülkeleri üretim için daha cazip buldu. TL bedel kaybeder ve iktisat istikrara kavuşursa birtakım siparişler Türkiye’ye geri dönecek, lakin bunun ne vakit gerçekleşeceği belirsiz
Orta Doğu ve Ukrayna’daki çatışmalar, tarihî olarak bu bölgelerin ana tedarikçisi olan Türkiye’ye olan talebin değerli ölçüde azalmasına katkıda bulundu. Dahası, Avrupalı tüketicilerin satın alma eğilimleri savaşlardan etkilendi ve keyfi alımlara eskisi kadar para harcamak istemiyorlar. Bu durum, Türkiye’nin hazır giysi ve konfeksiyon üretimini de etkiliyor, zira Avrupa bu dalda Türkiye’nin bir numaralı pazarı” bilgisine yer verildi.

PAMUK İTHALATI ÜRETİMDEN FAZLA OLACAK

Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, Türkiye’nin 2025/2026 dönemi lif pamuk üretimi 700 bin ton, ithalatı ise 825 bin ton olacak. Bu sayı, 2024/2025 dönemi pamuk ithalat iddiasından yüzde 12 daha düşük. 2024/25 dönemi pamuk ithalat kestirimi, 945 bin ton olarak güncellendi. Resmi ithalat istatistiklerine nazaran, Türkiye’nin pamuk ithalatı, 2023/24 döneminin birinci 11 ayında 874 bin 831 ton olarak gerçekleşti ve bir evvelki dönemin tıpkı periyoduna nazaran yüzde 27 arttı.

İTHALATIN YÜZDE 33’Ü BREZİLYA’DAN, YÜZDE 29’U AMERİKA’DAN

Türkiye’nin pamuk ithalatında birinci sırada Brezilya ikinci sırada Amerika Birleşik devletleri yer alıyor. Brezilya’nın hissesi yaklaşık yüzde 33 (295 bin 300 ton) olurken, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’ye ithal edilen pamuğun yüzde 29’unu (270 bin ton) tedarik etti. Öteki kıymetli tedarikçiler ise şöyle sıralandı; Azerbaycan, yaklaşık 97 bin 300 ton, Yunanistan, yaklaşık 93 bin 300 ton, Suriye, yaklaşık 32 bin 500 ton ve Avustralya yaklaşık 30 bin 300 ton idi.

PAMUK İHRACATI YÜZDE 8 AZALACAK

Rapora nazaran, 2025/2026 döneminde Türkiye’nin pamuk ihracatı ise 300 bin ton olacak. Bu sayı, bir evvelki dönemin revize edilmiş kestiriminden 25 bin ton (yüzde 8) daha düşük.
Türkiye’nin 2024/2025 dönemindeki ihracatının 325 bin ton olarak gerçekleşeceği kestirim ediliyor. Bu döneminin birinci 11 ayında pamuk ihracatı yaklaşık 289 bin 879 ton oldu. İhracatın 61 bin 400 tonu Pakistan’a, 53 bin 600 tonu Bangladeş’e, 52 bin tonu Çin’e ve Vietnam’a da 24 bin 400 ton olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin toplam pamuk ihracatının yaklaşık 36 bin tonunu tıbbi maksatlı hidrofilik pamuk oluşturuyor. Türkiye’nin hidrofilik pamuğunun en büyük alıcısı Avrupa ülkeleridir.

İŞTEN ÇIKARMALAR ARTIYOR

Tekstil ve konfeksiyon kesimi zorlanmaya devam etmektedir. Artan maliyetler ve talep eksikliği, çalışanların işten çıkarılmasına yahut öbür fırsatlar bulmak için daldan ayrılmasına yol açmıştır. Bir gösterge olarak, Mayıs 2025’te hazır giysi bölümü 70 bin 938, dokumacılık dalı ise 31 bin 445 çalışan kaybetmiştir; bu kayıplar, Sosyal Güvenlik Kurumu bilgilerine nazaran o ay için ikinci ve üçüncü en yüksek kayıp sayısını temsil etmektedir.”