Türk vatandaşlığından çıkarıldıktan 74 yıl sonra MİT’ten ‘Nazım’ açılımı
Mavi Gözlü Dev” Nazım Hikmet, 25 Temmuz 1951’de Demokrat Parti (DP) iktidarında Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
Bu olaydan 74 yıl sonra Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT), şair Nazım Hikmet’e ilişkin olduğu bedellendirilen çizim, el yazısı ve imzayı taşıyan arşiv evrakını kamuya açtı.
MİT’in paylaştığı arşiv evrakında, Nazım Hikmet’in imzası ile birlikte “1950” tarih notu ve Nazım Hikmet’in “Davet” şiirine ilişkin dizeler yer alıyor. Şiir, 1935 yılında Moskova’da yazıldı.
“BU MEMLEKET BİZİM”
Şiir şu biçimde:
Dörtnala gelip Uzak Asya’dan
Akdeniz’e bir kısrak başı üzere uzanan
bu memleket, bizim.
Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak
ve ipek bir halıya benzeyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.
Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
yok edin insanın beşere kulluğunu,
bu dâvet bizim…
Yaşamak bir ağaç üzere tek ve hür
ve bir orman üzere kardeşcesine,
bu hasret bizim…
NAZIM HİKMET KİMDİR
Nazım Hikmet Ran, 15 Ocak 1902’de Selanik’te doğdu. Türk edebiyatında hür ölçünün öncülerinden olan şair, birebir vakitte sosyalist kimliğiyle tanındı. Moskova’da eğitim gördükten sonra Türkiye’ye dönerek edebi çalışmalarına ve politik faaliyetlerine devam etti. Şiirleri, toplumcu gerçekçi anlayışın güçlü örnekleri olarak kabul edildi. Siyasi fikirleri nedeniyle tekraren mahpus cezasına çarptırıldı ve 25 Temmuz 1951’de vatandaşlıktan çıkarıldı. Yapıtları birçok lisana çevrildi ve dünya çapında tanındı. “Kuvâyi Ulusala Destanı”, “Memleketimden İnsan Manzaraları” üzere yapıtları edebiyat tarihinde değerli yer tuttu.
VATANDAŞLIKTAN ÇIKARILDIKTAN SONRA NE YAPTI
Nazım Hikmet, Türk vatandaşlığından çıkarılınca vatansız duruma düşmesinden sonra, büyük dedesi Mustafa Celaleddin Paşa’nın memleketi olan Polonya’nın vatandaşlığına geçerek Borzecki soyadını aldı.
Nazım Hikmet, vatandaşlıktan çıkarılmasıyla ilgili, “Hey gidi dünya– çıkarılmışım. Beni Türklükten, halkımın evlâdı olmaktan, milletime ölümsüz bağlı bulunmaktan kimse, hiçbir kuvvet çıkaramaz, ayıramaz” açıklamasında bulundu.
Nazım, daha sonrasında Sovyetler Birliği’ne yerleşti. Moskova’yı merkez olarak kullanarak Doğu Avrupa ve sosyalist ülkeler ortasında seyahat etti. Dünya Barış Kurulu çalışmalarına katıldı, milletlerarası barış hareketlerinde faal rol aldı. Şiirlerini yurt dışında yayımlamaya devam etti ve “Memleketimden İnsan Manzaraları” üzere kıymetli yapıtlarını bu devirde tamamladı. Türkiye’ye dönme isteği olsa da siyasi şartlar nedeniyle bu mümkün olmadı. Hayatının sonuna kadar sürgünde yaşadı ve 3 Haziran 1963’te Moskova’da hayatını kaybetti.
2009’DA YİNE TÜRKİYE CUMHURİYETİ VATANDAŞI OLDU
2009 yılının 5 Ocak günü “Nazım Hikmet Ran’ın Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkartılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararının yürürlükten kaldırılmasına ait önerge” Bakanlar Heyetinde imzaya açıldı. Bakanlar Heyetinin 5 Ocak 2009 tarihinde aldığı bu karar 10 Ocak 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı ve Nazım Hikmet Ran 58 yıl sonra yine Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı oldu.
