Türk bilim insanına ABD’de ters kelepçe: Ailesi ile en son ne konuştu, makalesi neden engellendi. Kardeşi Odatv’de anlattı
35 yaşındaki Dr. Furkan Dölek, Çukurova Üniversitesi’nden başlayan akademik seyahatini doktora sonrası CERN, Fermilab ve Virginia Tech üzere dünyanın önde gelen araştırma kurumlarına kadar taşıyan başarılı bir parçacık fizikçisi. Fakat, laboratuvarlarda tespit ettiği güvenlik açıklarını ABD Güç Bakanlığı’na rapor etmesinin akabinde baskı ve mobbingle başlayan baskılar peşi sıra devam etti ve artık 5 gündür kendisinden haber alınamıyor. Ailesi adil bir yargılama, sıhhat teminatı ve irtibat hakkı talep ediyor.
5 gündür haber alınamayan Furkan Dölek için kız kardeşi Esra Dölek Coşkun ile konuştuk.
– Öncelikle şunu sorayım: Dünden bugüne yani son 24 saat içinde bir gelişme oldu mu?
Hiçbir gelişme yok. Yalnızca tutuklu olduğunu biliyoruz. Amerika’da emekçi bayramından ötürü resmi tatil olduğunu biliyoruz. Bunun dışında hiçbir haber, bilgi yok.
-Siz en son nerede olduğu bilgisine sahipsiniz?
En son Mohawk bölgesindeydi kardeşim, Kanada hududunda. “Oraya çok yakınım. Artık Mohawk bölgesine gerçek giriyorum” demişti bize. İmajlı konuşmuştuk. Biraz sıhhat sorunları vardı. Kabrgasında bir ağrısı vardı. Sıkıntı kaidelerde gidiyordu o bölgeye
-Yürüyerek gidiyor, değil mi?
Evet, yani bir kısmını yürüyerek devam ediyordu zira maddi olarak imkanları kâfi değil zati. Yürüyerek, paylaşım yaparak, dinlenerek, esasen yanına çadır bile almıştı dışarıda kalırım büyük ihtimalle diye düşünerek.
-Bazı mecralarda gözaltına alındığına dair bilgiler geçti, size gelen bilgi var mı?
Biz kardeşimden haber alamadık. En son konuşmamız Mohawk’a çok yakın olduğunu söyledi, sonra biz kardeşimden iki gün boyunca haber alamadık. Daha sonra ağabeyime bu seyahatinde takviye veren, yaşadığı haksızlıklara şiddetle karşı duran Amerikalı bir insan hakları savunucusu bizimle bağlantıya geçti. Abimin tutuklandığını söyledi. Yalnızca tutuklandığını söyleyebildi, “Elimden geleni yapıyorum, araştırıyorum, nerede olduğunu bilmiyorum, bana da bilgi vermiyorlar” dedi.Bizi o yönlendirdi “arayın, uğraşın, ülkenizin Dışişleri konsolosluğuyla temasa geçin” dedi, biz o biçimde yönlendirdiği için bu noktaya gelebildik aslında. Onun dışında hiçbir haber alamıyorduk ve beşinci gün oldu hala alamadık.
-Yani şu süreçte sesinizi bu noktaya bu kadar duyurabilmenize vesile olan o Karayipli aktivist, insan hakları savunucusu oldu yani?
Evet, o oldu.
-Peki artık biraz bu daha evvel yaşadığı dertlere dönelim. Çukurova Üniversitesi’nden mezun oluyor abiniz, sonra doktorasını yapıyor İsviçre’de, dünyanın en büyük laboratuvarlarından biri olan CERN’de çalışıyor. Ne kadar kaldı orada?
Uzun bir mühletti, 5 yıldan fazla diyebilirim. Net tarihleri şu an ben de bilmiyorum.
-Orada çalışırken yazdığı makaleler oldu, bunlar yayınlandı.
Evet.
-Peki hangi bahse odaklanmıştı? Onu biliyor musunuz?
Abim parçacık fiziği üzerine çalışıyordu. Karanlık unsur üzerine çalışıyordu.
CERN’den sonra Amerika’dan, Virginia Teknik Üniversitesi’nden teklif geldi ağabeyime. Burada araştırmacı olması için davet edildi. Virginia Teknik Üniversitesi’ndeki çalışmalar da aslında Fermilab laboratuvarında sürdürülüyor. Yani birlikte çalışıyorlar. Orası yani Fermilab da ABD’de Güç Bakanlığı’na bağlı. Yeniden bir nükleer araştırma merkezi Amerika’nın.
-Hangi yıl geçti oraya?
2023 yılının başında, Ocak sonu üzere olması lazım.
-Bu ortada bir parantez açmak istiyorum, abiniz paylaşımlarından birinde alyanstan bahsiyor, evli miydi?
İsviçre’de, CERN’de çalıştığı sırada bir meslektaşı ile evlendi. Lakin ABD’ye transfer olmadan evvel boşandı. 2 sene oldu.
-Peki ABD’de çalıştığı devir yaşadığı birtakım sorunlar olduğunu biliyoruz. Size bahsetmiş miydi hiç bunlardan?
Evet, ufak ufak. Fakat işinin kapsamı bizim hiç bilmediğimiz bahisler olduğu için birtakım şeyleri çok da anlamıyordum. İşte şunu yapıyorum, bu çalışmam çok ses getirecek falan üzere şeyler. Lakin ayrıntılarını olağan ki bilmiyoruz.
Peki bu hümitli olduğu çalışmaları yayınlama fırsatını yakaladı mı?
Bazılarını yayınladı. Fakat bu çok getirecek dediği çalışmasını yayınlayamadığını, yayınlatmadıklarını söyledi. Bunu toplumsal medyada da paylaştı, engellendiğini söyledi.
-Engelleyen İsviçre mi, Amerika mı? Hangi tarafta oldu bu?
Doktora sürecindeydi yanlış hatırlamıyorsam. Zira doktora tezinin bir modülü olduğunu yazmış. İsviçre’de yani.
“O FOTOĞRAF ESKİ”
-Mobbing üslubu bir şeyden bahsetti mi?
Bahsetti. Zati abim Virginia Teknik Üniversitesi’ne gittikten sonra orada çalışmalarına çok süratli başladı, kendini çok gösterdi. Çok dikkat çekti orada da. Zira sahiden konusunda alanında çok uzmandı kendisi. Orada yeniden bir güvenlik açığı olduğunu buldu. Nükleer çalışmalar yapılıyor orada. Sıhhati tehdit eden açıkların olduğunu söyledi, sızıntı üzere şeyler… Bunları lisana getirdiği için uyuşmazlıklar yaşamaya başladı. Ve ardından Fermilab’a geçti. Orada da çalışmalarını süratli bir formda geliştirdi. Abim sahiden nefes almadan çalışan bir insan: Ofisinde, laboratuvarda yatacak seviyede iş kolik birisi. Yeniden güvenlik açıklarından bahsetmeye başladı. “Datada eksikler var. Bu türlü olmamalı” üzere şeyler diyordu. Bu da yetkililer tarafından beğenilen karşılanmıyor. Yetkililerin hususlara kayıtsız kalması üzerine mevzuyu Güç Bakanlığı’na raporluyor abim ve o işte esasen ipler orada kopuyor. O rapor yüzünden mobbing’e maruz bırakılıyor.
-Vizesinin iptali nasıl oldu?
Abim oraya J1 vizesiyle gitmişti davet üzerine araştırmacı olarak… Sonra işte bu bahsettiğim olay gerçekleşti, Güç Bakanlığı’na raporladı… Bu rapordan çok kısa mühlet sonra birdenbire ofisine baskın yapıldı. Fermilab için tehlikeli ögeler içeren şeyler bulundurduğu, tehlikeli şeyler yaptığı gibisaçma bir münasebetle onu odasından çıkarmaya çalışıyorlar. Abim “ben burada araştırmacıyım, zorla girmedim” diyor ve yaka kartını gösteriyor. Fakat dinlemiyorlar ve karşıt kelepçe ile ofisinden dışarı çıkarıyorlar. Hatta şu an kimi haber kaynakları abimin tutukluluk fotoğrafı diye bir imaj yayınlamış, yandan profil, o işte o zamanki baskın sonrası çekildi, eski yani. .
“ABİM AKLANDI LAKİN HER ŞEYİ İPTAL EDİLDİ”
Bu baskındaki emel da abimi tutuklatıp Fermilab’dan uzaklaştırmak. Zira bakanlığa yolladığı raporlar var. Tahminen de Amerika’dan uzaklaştırmak büsbütün, laboratuvara bir daha büsbütün girmemesi, bir daha çalışamamasını istediler. Daha sonra mahkeme süreci başladı. Bir buçuk yıl oldu bu olalı. Lakin tabi bu periyotta oturum müsaadesi olmadı, J1 vizesi iptal edildi. Tamamiyle sıfır iktisatla, işte bizim buradan gönderdiğimiz takviyeyle bu süreci tek başına sürdürdü, avukatlar da teşebbüs yapmadılar. Biraz taraf tutanlar oldu, ondan habersiz iş yapanlar oldu falan. Fakat sonunda dava düştü, abim aklandı. Zira zati kanıt yetersizdi. Zati bir sebep yoktu. Fakat bu süreçte ne olmuş oldu? Abim araştırmacı kimliğini kaybetmiş oldu Amerika’da. Ve işte bunu kazanmak için bir gayrete girdi, ancak yalnızdı alışılmış ki. Amerika’nın göçmenlere uyguladığı yeni yaptırımları sonrası biraz tehlikede de gördü kendini ve toplumsal medyada paylaşım yaparak kendi protestosuna başladı. Kanada’ya gerçek yürüdü. Emeli da Kanada sonuna yaklaşıp orada aslında Kanada polislerine durumu izah edip direkt polise gidecekti ağabey. O denli Kanada’ya da kaçak yolla falan girme üzere bir durum değil. Sesini duyurmak istiyordu. Zira adapsız hiçbir şey yapmaz benim kardeşim. Orada durumunu izah edecekti. Araştırmacı olduğunu, bilim adamı olduğunu, Amerika’da bu şekil badirelere maruz kaldığını, araştırmacı kimliğini elinden aldıklarını ve haklarını koruya savunamadığını söyleyip oraya iltica müracaatında bulunacaktı. Bu formda bir yürüyüş planladı. Ve süreci de aslında toplumsal medyasında paylaştı. Ancak en son işte Mohawk bölgesinde tutuklandı. Daha doğrusu tutuklandığını öğrendik işte bu aktivist sayesinde.
-Şu an tek bilgi kaynağınız o kişi mi?
O lakin o da şu an Karayipler’de, telefonla uzaktan bilgi alabiliyor.
Bu baskın 1,5 sene kadar evvel oldu, yani bu sürecin aslında kopma noktası yaklaşık 1,5 sene öncesine denk geliyor. Ve ağabeyinizden haber alamadığınız beşinci gündeyiz.
-Türkiye’den rastgele bir yardım talebinde bulundunuz mu?
Evet, bulunduk. Dışişleri Bakanlığı’nı aradım ben. Davet merkezi ile görüştüm. Birinci haber alamadığım o iki gün içerisinde aramıştım. Beni mevzuyla ilgili gerekli yerlere mi aktaracaklarını söylediler. New York Konsolosluğu’na yönlendirdiler. Onlar da dönüş yapacaklarını söyledi. Ve bana bir avukat bulmamız gerektiği söylendi yalnızca. Fakat ben Adana’da yaşıyorum, işi çözebilecek birine nasıl ulaşacağımı bilmiyorum, bunu söyledim. Hiçbir şey yapamayacaklarını, yalnızca avukat bulmamız gerektiğini yinelediler. “Peki siz bana avukat konusunda yardımcı olabilir misiniz? Yani bünyenizde çalışan avukatlar yok mu? “ diye sordum ancak o denli bir uygulamanın olmadığını söylediler. “Mücadelenizi asla bırakmayın” dediler. Biz işte artık devayı mevzuyu kamuoyuna duyurmakta bulduk. Sağ olsun medyaya çok ilgi gösterdiler. Ses de getirdi haberler. O gün konsolosluktan tekrar arandım. New York’taki konsolosluktan. Avukat bulup bulamadığım falan soruldu bana. Ben de hala bulamadığımı söyledim. Onlar da “Konuya biz dahiliz, araştırıyoruz. Ancak şu an burada bir emekçi bayramı.” Hı hı. Eee şu an burada bir emekçi bayramı olduğu için bizim de dedi, eee şey yapamıyoruz, bağlantı sağlayamıyoruz. Eee bilgi aldığımız birinci anda size döneceğiz” dediler.
Bu ortada görüştüğümüz şahıslardan şunu öğrendik: Şayet tutuklamayı yapan ICE ise, abimin bizi araması gerekirmiş. En azından şunu istiyoruz. Kardeşimizin sesini duyalım. Bizden beklediği nedir? Ya da beklentisi nedir? Ne yapalım? Onun için ne yapabiliriz? Fakat kâfi ki ona işte adil yargı imkanı verilsin.
Sağlığının yerinde olduğunu en azından bilmek istiyorsunuz…
Bilelim. Zira o kaburga ağrısıyla yola çıkmıştı zati. Kaburgasında bir sakatlığı vardı. Hiçbir sıhhat teminatı yok Amerika’da 2 yıldır. Hiçbir sıhhat garantisi yok. Hiçbir ekonomik geliri yok. Aslında işten çıkarıld -ki alması gereken orada yüklü bir tazminat da aslında hak etti. Zira davası düştü. Prestijinin iade edilmesi lazım en azından…
(Fotoğraf, ailesinin Furkan’ı gördüğü son ana ait)
Furkan Dölek’in yayınlanmayan tezinden kesitler
Gözde Sula
