Tiyatro yönetmeni Kemal Başar Odatv’nin sorularını yanıtladı: ‘Tiyatro Keyfi’ fedakarlığı bıraktı
Tiyatro Keyfi isiml repertuar tiyatrosu topluluğunun kurucularından oyuncu ve tiyatro yönetmeni Kemal Başar Odatv’nin sorularını yanıtladı.
-Yeni dönemde Özel Tiyatroları bekleyen problemler… Topluluğunuz Tiyatro Keyfi neler yapacak?
Tiyatro Keyfi 14 senede yapacağını yaptı. Akademik bir tiyatro olarak Orta Oyunu’ndan yola çıkan avangart, yavuz sahnelemelerle minimalist sahnelemenin öncülerinden oldu. Minimalist tiyatro sahnelemesi konusunda Seul’de, Daejoon’da, Taşkent’te, Nukus’da seminerler verdim. Güney Kore ve Özbekistan’da kitaplara girdi. Londra’dan Berlin’e, Jaffa’dan Seul’e, Sibiu’dan Amsterdam’a, Lefkoşa’dan Daejoon’a eserlerimizle uzunluk gösterdik, çağdaş Türk tiyatrosunun yurtdışındaki değerli temsilcisi olduk. Onlarca ödül aldık, dinamik yapımızla İstanbul’daki sergilemelerin yanı sıra ülkeyi de baştan sona dolaştık. Bugün toplumsal medyanın da tesiriyle tiyatroda seyirci profilinin değişmesi, sanat sevgisinden değil de statü kazanmak, ünlü bir yerden ya da ünlü televizyon oyuncularıyla birlikte paylaşım yapmak için gidenlerin oranının artması, sermayenin bu dejenerasyonu yüksek kar için desteklemesi, ismine tiyatro denemeyecek tuhaf şovlara para akıtması, aldatıcı tanıtımlarla bu garipliklerin sanat olayı diye yutturulması, yüksek bilet fiyatları ile piyasayı allak bullak etmesi, akıllı, birikimli, gerçek tiyatro seyircisinin ekonomik krizden hissesini en çok alan kısımdan olması, yalnızca gişe geliri ile geçinen, masrafları olağandışı boyutta artan ve saçmalık ya da ben yaptım olduyu değil de 7 sanattan biri olan tiyatroyu yapan bağımsız tiyatroları zorluyor. Bundan biz de nasibimizi alıyoruz. Bu nedenle fedakarlığı bıraktık ve 6 aydır sert bir geçişle stratejimizi değiştiriyoruz. Artık yurtdışı çalışmalarına, yani yurtdışındaki turnelerimize, sahnelemelerime ve uzun yıllar içinde rejilerimde, eğitimlerimde, seminerlerimde geliştirdiğim Arka Tekniği ile oyunculuk eğitimlerimize tartı veriyoruz. Tiyatro Keyfi Atölyeleri’ni yalnızca ulusal değil, milletlerarası bir oyunculuk eğitim merkezi yapmak, bu alanda genişlemek için de organize bir biçimde çalışıyoruz. Teke tek ve küçük kümelerle atölyelerin yanı sıra İngilizce altyazılı eğitim görüntülerimin izlenebileceği, epey kapsamlı tiyatrokeyfi.org web sitemize ve toplumsal medyamıza yatırım yapıyoruz. Elimizdeki oyunlar, Cyrano Rock, Kaktüs Çiçeği, Çılgın Vakitler, Tut Elimden Rovni, Hikayelerden Oyunlar, çocuk oyunumuz Merhaba Gölgem devam ediyor. Fakat yeni dönem projemiz, Sayın Demet Taner’den haklarını aldığımız, bir Haldun Taner klasiği olan Vatan Kurtaran Şaban’ı şayet Kültür Bakanlığı’ndan ödenek çıkmaz ya da bir sponsorluk olmazsa yapamayız değil, yapmayız. Öbür yeni projelerimizi de… Seyircinin de bizim üzere gayret etmesi ve gelişim, ilerleme yolundaki bu gayretimizi, fedakarlığımızı hak etmesi gerekiyor.
Sahneleyeceğiniz oyunları seçerken bir üslup ya da anlatım biçimi arar mısınız yoksa diğer bir seçme kriteriniz mi var?
Elbette. Kurulduğumuzdan beri Avrupa tiyatro normlarına uygun hareket ediyoruz. Metinleri uzun vakit evvelce seçiyorum, bir yıl sonrasının repertuvarı muhakkaktır. Reji üslubumuz belirli; minimalist, alçakgönüllü, avangart… Prensiplerimiz muhakkak. Tiyatro sanatının ana unsurlarıyla birebir ve Tiyatro Keyfi’nin kurulduğu 2013’den beri hiç sapmadık.
Siyasal Partilerin Sanat Siyasetleri var mı, varsa kâfi mi?
Hahahahahaahaa!
Şehir Tiyatrosu olan ya da olmayan Belediyelerin tiyatro etkinliklerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Basit, ucuz, güdümlü… Sanatta olmazsa olmaz olan öge özgür düşüncedir. Sanat kurumu diye kurup idaresi sanatkara bırakmazsanız, o kurumlar sanat yapamaz. Çok yeterli bir direktör ve kendini adamış birkaç oyuncuyla üç beş çok başarılı iş çıkabilir, ancak gerçeği değiştirmiyor. Nesini değerlendireyim?
Geçmiş yıllara oranla bugünün tiyatro seviyesini nasıl yorumluyorsunuz?
Özellikle bağımsız tiyatrolarda, onca olanaksızlığa karşın epey başarılı, üst seviye oyunlar görebiliyoruz. Dünyaya çıkıyorlar, hürmet görüyorlar. Dün dündü, bugün bugün! Yarına bakmamız gerekir. Tiyatronun halka ışık tutması için rejide yeni şeyler söylememiz lazım. Yoksa oyuncu her çağda oyuncudur. Tiyatroyu dönüştürebilecek, ileri götürebilecek, çağa ışık tutabilecek olan rejisördür. Tiyatroların muharrire, oyuncuya değil, direktöre yatırım yapması kaide. Yoksa temcit pilavı üzere daima tıpkı sahnelemeler, tıpkı taklitçilik, batı hayranlığı… Ben seyretmiyorum, seyirci ne yapsın.
Tiyatro ortamının toplumsallaşmaktan uzaklaşarak ferdî olanı öne çıkardığı ve giderek zevksizleştiği ve vasatlaştığı yorumuna yaklaşımınız nedir?
Hangi ortamda olduğunuza bağlı ve çok izafi. Gayemiz dünyadır, Türkiye değil. Ülkemiz tiyatrosu da tiyatro dünyasının bir kesimi elbette. Yereldeki zevksizlik, görgüsüzlük, saygısızlık ve vasatlık zati görünüyor; lakin bizim ortamımız ne Tiyatro Keyfi çatısında, ne dünyada kurduğumuz bağlantılarda, o denli değil.
Metin Boran
