Suriye’yi iyi bilen Mehmet Yuva yazdı: Ülke tam bir barut fıçısı

Filistin direnişine gövdesini koyan, harekat alanını genişleten, insan ve silah sevkiyatını sağlayan, nefes borusu olan eski Suriye kalmadı. Lübnan ağır yaralı. Yemen, Filistin’e takviyesi ve İsrail’e karşı savaşı sürdürmekte kararlı lakin alanda takriben yalnız. 57 Müslüman ülke protestolarla ve vahvahlamakla yetiniyor. Yemen’e karşı İsrail, İngiltere ve ABD tarafından sistematik taarruzlar var. İsrail yanlısı, Yemen’i cezalandırmak ve iç savaşı yine çıkartmak isteyen Körfez Arap ülkeleri var. İran, HTŞ ve bileşenleri tarafında istenmeyen ve uzak durması gereken devlet. HTŞ’den, bir süre sonra U dönüşü olur mu bilemeyiz lakin en azından şimdilik, bir Filistin davaları yok. Tersine Hizbullah’a, HAMAS’a, Filistin Kurtuluş Örgütlerine, İslami Cihat’a düşman bir Şam idaresi var. Ayrıyeten Suriye’yi yönetmeye ve Suriye’yi işgal eden İsrail’e karşı aciz ve sessiz bir HTŞ rejimi var.

İRAN’IN LÜBNAN’A UZANAN ELİ

“İsrail, Lübnan’da ateşkesi kabul etmek zorunda kaldı” denilebilir lakin İsrail ve ABD Lübnan’dan istediğini aldı. Pekala, ne istiyorlardı? İran’ın Lübnan’a uzanan elini kesmek istiyorlardı. Büyük oranda başardılar. İsrail için “kâbus” mertebesinde olan siyasi-askeri parti Hizbullah’tır. Hizbullah, 2000’de İsrail’i Lübnan’dan kovdu. Güney Lübnan’ı tekrar 2006’da işgal etmek isteyen İsrail’i tekrar dize getirdi. Filistin direnişine ve İsrail’e karşı savaşa 7 Ekim 2023’ten itibaren dahil oldu. İsrail’e ağır kayıplar verdirmiş, Kuzey İsrail’de işgalci yerleşimcileri aylardır sığınaklara mecbur etmiş, İsrail’in tüm kentlerini, askeri üslerini ve hatta Netanyahu’nun konutunu vurma kabiliyeti göstermiş, İsrail’e kara harekâtını yaptıramamış, Lübnan içinde 30 km derinlikte güvenlik ve tampon bölge inşa etmesine imkân tanımamış fakat ve lakin buna karşılık Güney Lübnan kent, kasaba ve köyleri yaşanmaz halde.

LÜBNAN SİYASETİNİ TANZİM ETMEK

Hizbullah binlerce savaşçısını kaybetti. En seçkin ve en donanımlı askeri ve siyasi önderleri katledildi. Daha evvelki savaşlarda kısa vakit içinde İran’dan gelen para, gereç ve lojistik takviye sayesinde savaştan ziyan görenlerin ticari yaraları çabucak sarılabildi. Evsiz kalan binlerce aileye kısa vakit içinde yeni meskenler inşa edildi. Lakin şimdiki tablo içler acısı. İran’dan gelen askeri ve finans dayanağı tehlikeye girdi. Hizbullah’ın stratejik müttefiki ve oksijen borusu Suriye, Esad’ın müttefiki ve Suriye alanında Esad’ın yanında kendilerine karşı savaşmış örgüt olarak telakki ediliyor. Hizbullah ve müttefiklerinin saha ve bölgesel yükü sayesinde ABD, İsrail ve Suudi hanedanlığı Lübnan siyasetini istedikleri üzere tanzim edemiyorlardı. Lübnan’da kaybettiği siyasi, medya ve finans ve askeri gücü sebebiyle ABD, Fransa, İngiltere ve Suudi hanedanlığı ile bu devletlerin sadık dostu Lübnan Kuvvetleri Partisi Semir Jaja’ya yakın, İsrail’i şad edecek Maruni Katolik General Joseph (Yusuf) Avn’ı Lübnan Cumhurbaşkanı seçtirdi. Hizbullah’ın güçlü adayı Maruni Katolik Süleyman Frenci baskılar ve Lübnan’a vaat edilen yurtdışı yardımların gelmesi, ambargoların kaldırılması karşılığında General Avn lehine adaylıktan çekildi. Bu kadar ödün ve taviz karşılığında vaatlerin ne kadarı gerçekleşecek göreceğiz.

ÇOĞUNLUKLA UYUŞMAYAN ZİHNİYET

Ahmet Şara El-Colani liderliğindeki HTŞ rejimi dışarıda bu türlü bir tablo ile çevrili. İçerdeki tencerenin içi de dışı da tabanı de daha kara. Suriye’nin asli modülleri olan Dürzilerle, Şiilerle, Alevilerle, Hristiyanlarla, radikal olmayan muhafazakar ve laik Sünnilerle, Kürtlerle, Süryanilerle kıssadan pay Suriye milletinin ezici çoğunluğu ile uyuşmayan bir zihniyetin, doktrinin, organın temsilcisi. Dönüşmesi, tüm tarafları şad etmesi, münferit olaylar diye tanımladığı en az 4-5 milyon nüfuslu Alevilere, Hristiyanlara yönelik 8 Aralık 2024’ten itibaren başlayan taarruz, yağma, yargısız infazlar, mezhepçi, belden aşağı küfürlü, bol tehditli sokak aksiyonlarını zapturapt altına alabilir mi? Varsayalım ki alabildi. Suriye’nin kanayan, iltihaplanmış ve kangren derecesine ulaşmış ekonomik meselelerini nasıl çözecek? İş, aş, konut, eğitim, sıhhat nasıl temin edilecek? Suriye’nin toprak bütünlüğünü nasıl sağlayacak? Ulusal devleti nasıl kuracak? Yabancı orduları ülkeden nasıl çıkartacak? HTŞ idaresi sonrasında ortaya çıkan tabloyu arz edelim;

Golan bölgesinin tamamını, Pir Dağı (Hermon), Dimaşk (Şam) kentine bağlı kasaba ve köylerin yarısını, Güney Suriye Horan Bölgesinde (Sveyda ve Dera şehirleri) yer alan birçok köy ve kasabayı işgal eden İsrail’e karşı eli kolu bağlı. “Suriye’yi İsrail’e karşı kullandırtmayacağız, Filistinli ofisleri kapattık, İran ve Hizbullah’ı kovduk, sizi tehdit eden Esad’ı devirdik artık burada olmanız topraklarımızı işgal etmeniz için bir sebep yok” demesine karşın İsrail Şam, Halep, Humus ve istek ettiği her yeri keyfince bombalıyor. Ahmet Şara Rejimi Dera (Sünni Arap nüfusu ve silahlı örgütleri) ve Sveyda’ya (Dürzi Arap nüfusu ve silahlı örgütleri) karşısında aciz. O bölgelere giremiyor. Yönetici atamaları yapamıyor. Yönetimi altında değil. Birkaç defa militanlarını göndermeye kalktı İsrail konvoylarını havadan vurdu. Bir daha gitmeye yürek edemediler. Tüm bu bölgeler Ahmet Şara rejiminin kapsama alanı dışında.

HALEP’İN İSYANI

Halep elektriksiz, susuz, tüccarları isyanda. Halep’in Kuzeyi Şam kapsama alanı dışında. Güvenlik meseleleri revaçta. Rakka, Deyr El-Zor, Haseke vilayetleri Şam kapsama alanı dışında. Suriye Kıyı bölgesi (Tartus-Lazkiye-Ceble-Banyas) sakinleri bölgelerinde Özbek, Tacik, Kırgız, Uygur, Çeçen yabancı savaşçılar istemiyor. Kıyı bölgesi barut fıçısı ve her an patlayabilir. Ahmet Şara rejimi, kıyı bölgesinin Sveyda, Dera ve Fırat’ın Doğusundaki kentlerden farklı olduğunu burası kapsama alanı dışına çıkarsa rejiminin değerinin kalmayacağına, birçok devletin buradaki halka sahip çıkmaya hazır beklediklerini biliyor. Denizinden, dağlarından, ormanlarından, madenlerinden, en kadim tarihi yapıtlarından yoksun kalacağına müdrik.

MAAŞ SORUNU

Yeni rejim maaş ödemekten aciz. Yakıt ve besin çokça var fakat çok değerli. Ülkede üretim, sanayi, tarım büsbütün durmuş durumda. Dışarıdan ithal edilecek emtia için Gümrük tarifeleri yüzde 300-500 oranında zamlandı. On binlerce ordu mensubu, polis teşkilatı mensubu, istihbarat mensubu, bürokrasi mensubu işlerinden oldu. Maaşsız oturuyorlar. Yargı, eğitim, askerlik, başta Şam merkezi olmak üzere kentlerde otomobil üstünde mantar üzere türeyen satıcıların oluşturduğu berbat imaj, başta Hristiyan tüm mahallerde dinin ehemmiyetini, örtünmenin hoşluğunu propaganda eden, üniversitelerde el-kaide bandajları dağıtan, üniversitelere atanan rektörlerin en kıymetli husus olarak örtünmenin ve İslam kurallarına uygun yaşamanın toplantılarını yapmaları toplumda önemli bir tasa ve nefret uyandırıyor.

Aleme tüm semavi dinleri taşıyan, tüm dinlerin özgürce yaşandığı, en Müslüman, en Hristiyan, en Musevi ve en isteyen inanır isteyen inanmaz coğrafyaların ana merkezi olan Suriye’ye fethedilmiş, dinlerden uzak, barbar yahut medeniyetsiz bir ülke ve kent muamelesi yapanlara karşı toplumda bir infial var. Şam merkezinde, kent meydanlarında atlar üzerinde el-kaide bayrağı ile sirk gösterisi yapan HTŞ zihniyeti ve doktrini Suriye’nin toprak bütünlüğünü, milletin birliğini, güçlü tarihini, coğrafyasını, edebiyatını, kültürünü nasıl koruyacak, nasıl yenileyecek, nasıl inşa edecek? Güneyde İsrail ve yeni vekilleri, güneyde ve doğuda ve artık kuzeyde ABD ve vekilleri, Türkiye ve vekilleri, Rus üsleri, Suudi hanedanlığı, Mısır ve Birleşik Arap Ülkeleri, AB ve elbet Irak, İran ve eski rejimin yıkılmasından mutlu yahut lakayt fakat yeni rejimden hoşnut olmayan milyonlar ne yapacak? Bu bahisleri bir sonraki yazımızda ayrıntılı değerlendireceğiz.