Sıcak para buhar oldu: Dört haftada 9,6 milyar dolar

İçeride siyasilere yönelik kovuşturmalar ve dışarıda ise global ticaret savaşlarının yol açtığı tansiyon ve belirsizlik ortamında ekonomik kırılganlık devam ederken, yabancı yatırımcılar Türk pay senetleri ve tahvillerindeki portföylerinden dört hafta boyunca yaklaşık 10 milyar dolar meblağında net sıcak para çıkışı gerçekleştirdi.

Merkez Bankası datalarına nazaran, ulusal ve global plan­da ekonomik ve finansal den­geleri sarsan şok gelişmele­rin arka arda devam ettiği 14 Mart-11 Nisan ortasında ya­bancıların Türk pay sene­di ve tahvil portföylerinde net çıkış 9 milyar 619,1 milyon dolara ulaştı. Türkiye’de do­kuz günlük Ramazan Bayra­mı tatilinin de içinde yer aldı­ğı dört haftalık periyotta yurt dışı erleşiklerin Türk dev­let tahvilleri portföyünden 7 milyar 651,6 milyon, pay se­nedi portföyünden 1 milyar 833,9 milyar, özel dal tahvillerinden de 133,5 milyon dolarlık çıkış yaşandı.

ÇIKIŞLAR HIZLANDI

Dünya Gazetesi’nin haberine nazaran, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı’nın 19 Mart’ta gözaltına alınma­sı üzerine son iki gününde pi­yasalarda sert dalgalanma­ların yaşandığı 14-21 Mart haftasında yabancıların his­se senedi portföylerinde­ki satışları ile 443,6 milyon, devlet iç borçlanma senetle­rindeki (DİBS) satışları ile de 439,5 milyon dolarlık çı­kış yaşanmış, yabancılar özel dal tahvillerinde (ÖST) ise 3,4 milyon dolarlık alım­ları sonrası, toplam yabancı portföyündeki çözülme 879,8 milyon dolar olmuştu.

Siyasi alandaki şok gelişme­lerin yabancı yatırımcı dav­ranışına tesiri izleyen hafta artarak devam etti. Tutukla­ma kararının çıkmasının ar­dından İstanbul başta çeşitli vilayetlerde kitlesel aksiyonların başladığı, siyasal ve toplumsal tansiyonun tepe yaptığı 21-28 Mart haftasında ise yabancı­ların pay senedi portföyün­de 651,9 milyon, DİBS portfö­yünde 2 milyar 388,1 milyon ve ÖST’lerde 47,6 milyon do­lar olmak üzere toplam çıkış 3 milyar 87,6 milyon dolar oldu.

BELİRSİZLİĞİN ARTTIĞI SÜRECE GİRİLDİ

İçeride yaşanan siyasi ve toplumsal tansiyon kırılgan eko­nomik istikrarlara yansıyarak dalgalanmalara yol açarken, ABD’nin 2 Nisan’da açıkla­dığı ve dünya iktisadında taşları yerinden oynatan ra­dikal gümrük tarife değişik­likleri ile global planda da tansiyon ve belirsizliğin arttı­ğı bir sürece girildi. ABD’nin Çin başta rakip ülkelere ağır dış ticaret vergileri getirmesi ile yine alevlenen global ticaret savaşları tüm dünya borsalarında sert düşüşlerle finansal piyasalarda çalkan­tılı bir periyoda yol açtı.

Bu gelişmenin tesirlerinin izini süreceğimiz 28 Mart-4 Nisan haftasında, yurt dışı yerleşikler ellerindeki Türk pay senetlerinden 445,2 milyon, devlet kağıtlarından 2 milyar 19,5 milyon ve özel bölüm tahvillerinden 57,3 milyon dolar net satış yapa­rak toplamda 2 milyar 522 milyon dolarlık bir çıkış ger­çekleştirdiler.

DİBS’TE TARİHİ REKOR

Yabancıların Türk menkul değerlerinden oluşan port­föylerinden yaptıkları en ha­cimli satışlar ise 4-11 Nisan haftasında gerçekleşti. Anılan haftada ellerindeki Türk his­se senetlerinden 293,2 milyon ve özel dal tahvillerinden 32 milyon dolarlık bir satış ya­pan yabancıların DİBS portfö­yünden yaptıkları satışlar ise 2 milyar 804,5 milyon dolarla bir haftada yaşanan net çıkış bazında tarihi rekoru kırdı.

Söz konusu haftadaki top­lam yabancı çıkışı da 3 mil­yar 129,7 milyan dolarla en yüksek haftalık seviyesi gör­dü. Anılan haftada yaban­cıların toplam portföy yatı­rımlarındaki çıkışın, Merkez Bankası’nın ilgili dataları ya­yımlamaya başladığı 11 Ey­lül 2020’den bu yana gerçek­leşen en yüksek hacim ol­duğu belirlendi. Merkez Bankası’nın son 240 haftayı kapsayan data setine nazaran, ya­bancıların toplam portföyün­de bundan evvelki en yüksek haftalık çıkış 2 milyar 4,5 mil­yon dolarla 19-26 Mart 2021 haftasında yaşanmıştı.

Yabancıların DİBS port­föyünde bundan evvelki en yüksek dengeli çıkış ise 2 mil­yar 388,1 milyon dolarla bu yıl 21-28 Mart haftasında yaşanırken, 4-11 Nisan’da­ki çıkış bu meblağı da aşarak tüm vakitlerin en yüksek hacmini oluşturdu.

YABANCI PORTFÖYÜ 17,8 MİLAYR DOLAR KÜÇÜLDÜ

Yaşanan sıcak para çıkışları sürecinde yurt dışı yerleşikle­rin Türk menkul kıymetlerin­den oluşan portföyünün (stok) piyasa kıymetinde 14 Mart’tan bu yana yaşanan düşüş 17 mil­yar 758,7 milyar dolara ulaş­tı. Yabancıların toplam Türk menkul değer portföyü 14-21 haftasında 9 milyar 241,2 mil­yon, 21-28 Mart haftasında 2 milyar 515,3 milyon, 28 Mart-4 Nisan haftasında 2 milyar 574,9 milyon ve 4-11 Nisan haftasında 3 milyar 427,2 mil­yon dolar kıymet yitirdi. Bu­nun sonucunda 14 Mart’ta 57 milyar 420,4 milyon dolar olan toplam yabancı portföyü, 11 Nisan prestijiyle 39 milyar 661,7 milyon dolara indi.

Anılan dört haftadaki azal­manın 7 milyar 666,2 mil­yon doları Borsa’daki düşüş nedeniyle pay senedi portfö­yü, 11 miyar 43,9 milyon doları da faizlerdeki yükseliş sonu­cu DİBS ve 161 milyon doları da ÖST portföyündeki paha kaybından kaynaklandı.

Merkez Bankası bilgi se­tinin başlangıcı olan 11 Ey­lül 2020’de 26,3 milyar do­lar olan yabancıların menkul değer portföyü, 24 Mayıs 2024 haftasında birinci defa 50 milyar doları aşmış, bu yıl 14 Mart prestijiyle 57,4 milyar dolara kadar yükselmişti.

YURT İÇİ DÖVİZ MEVDUATLARINDA ARTIŞ

Merkez Bankası’nın parite tesirinden arındırılmış datalarına nazaran yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarında içeride siyasi tansiyonun başladığı 14-21 Mart haftasında 5 milyar 862,3 milyon dolarlık bir artış meydana geldi. Anılan haftada döviz mevduatında yaşanan artışın 2 milyar 653,5 milyon doları gerçek şahısların, 3 milyar 208,8 milyon doları hükmî şahısların hesaplarında yaşandı.

Gerçek kişi hesaplarındaki artışın 2 milyar 168,8 milyon doları, hukuksal şahıslardaki artışın da 2 milyar 472,6 milyon dolarla en büyük kısmını ABD doları cinsinden olduğu belirlendi. 21-28 Mart haftasında ABD cinsi hesapları 277,6 milyon dolar küçülen gerçek bireylerin Euro ve öbür hesapları artmaya devam etti, toplam döviz hesaplarındaki haftalık artış ise 337,9 milyon dolarda kaldı.

Aynı hafta hükmî bireylerin tüm döviz cinslerindeki çözülme ile toplam döviz hesapları ise 721,2 milyon dolar azaldı. Böylelikle anılan haftada bankalardaki toplam döviz hesaplarında 383,3 milyon dolarlık bir azalma yaşandı. ABD’nin açıkladığı yeni gümrük tarifesi ile global gerginliğin baş gösterdiği 28 Mart-4 Nisan haftasında ise dolarda satıcı öbür dövizlerde alıcı olmaya devam eden gerçek bireylerin döviz hesapları 502,8 milyon dolar büyürken, hukukî bireylerin hesaplarındaki artış 2 milyar 803,7 milyon dolar oldu, böylelikle yurt içi toplam döviz mevduatının hacmi 3 milyar 306,6 milyon dolar büyüdü.

4-11 Nisan’ı kapsayan son bilgi haftasında ise gerçek şahısların döviz hesapları yalnızca 19,1 milyon dolar büyürken, hükmî kişi hesaplarında 2 milyar 459, 8 milyon ve böylelikle toplam hacimde 2 milyar 440,7 milyon dolarlık bir daralma yaşandı. Döviz mevduatlarının hacminde sert iniş çıkışların yaşandığı kelam konusu dört haftalık devrin netinde gerçek bireylerin hesaplarında 3 milyar 513,3 milyon, hukuksal kişi hesaplarında 2 milyar 831,5 milyon dolar olmak üzere toplamda 6 milyar 344,9 milyon dolarlık bir artış oldu.