Selimiye Camii’nde restorasyon krizi: Proje durduruldu
Mimar Sinan’ın ustalık yapıtı Edirne Selimiye Camii’nin kubbe onarımı sırasında reddedildiği halde onaylanan kalem işi projeye dair tartışmalar sürüyor.
Karar’dan Saliha Sultan’ın haberine nazaran, ‘Selimiye Camii Tetkik ve Tahkik Heyeti’ tarafından ‘16. yüzyıla dönüş’ savı ile öne sürülen projenin, VGB Bilim Kurulu tarafından üç sefer reddedilmesine karşın Yüksek Kurul’dan onay almasının akabinde uygulanması beklenen proje, kubbeye kurulan iskeleye karşın yeni bir talimata kadar durduruldu. Durdurulan projenin yetkili şuralarda yine tartışıldığı, projeye itiraz edenlerin ise Yüksek Kurul’un kararını mahkemeye taşımaya hazırlandığı aktarıldı.
‘İSLAM MEDENİYETİ İLE MODERNİTE ÇARPIŞIYOR’
Gelişmelerin akabinde Selimiye Camii Tetkik ve Tahkik Heyeti’nde yer alan isimlerden biri olan Prof. Dr. Saadettin Ökten’e ulaştık. Bilim Konseyi tarafından üç sefer reddedilen, Yüksek Kurul’dan onay alan projeyi desteklediğini aktaran Prof. Dr. Ökten, yaşanan tartışmalarla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Bir medeniyet savaşı veriliyor. İslam medeniyeti ile modernite çarpışıyor, bu vakte kadar İslam’ın sesi çıkmıyordu, artık çıkıyor.” Ökten, uygulamanın durdurulduğu konuşuluyor, bilginiz var mı?’ sorumuza ise “Ben pratiği takip etmiyorum, aktüaliteyle ilgileniyorum” yanıtını verdi.
‘ADIMIN GEÇMESİNDEN RAHATSIZIM’
Projeye takviye verenler ortasında ismi geçen Prof. Dr. Uğur Derman ise, yaşanan tartışmalara dair görüşünü sorduğumuzda ise şunları söyledi: “Ben büsbütün bu işin dışındayım, adım geçiyor fakat iş o denli bir hale geldi ki şahısların çarpışması haline geldi. Müsbet ya da aksi her iki taraf için de bir şey söylemek istemiyorum, bu projede adımın geçmesinden rahatsızım.” Duyumlarımızın akabinde VGB Genel Müdürlüğü’nden de mail yolu ile projenin hangi kademede olduğuna dair bilgi istedik, lakin şimdi karşılık alamadık.
‘YENİDEN DÜŞÜNÜLMELİDİR’
Öte yandan ICOMOS Türkiye’nin de itiraz ettiği ve Bilim Kurulu’nun kararını desteklediği projeye bir öteki reaksiyon de Tarihi Etraf ve Yapı Korumacıları Derneği’nden geldi. Projenin UNESCO süreci ve kamu faydası açısından da risk taşıdığını vurgulayan dernek, “Kurul kararları, restitüsyon evrakları, müdafaa kuramı ve UNESCO yükümlülükleri bağlamında mimari mirasa müdahale sonları tekrar düşünülmelidir” davetinde bulundu.
İLBER ORTAYLI’DAN TEPKİ
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Selimiye Mescidi onarımını eleştirerek çalışmaların yepyeniye uygun yapılmadığını söyledi. Fotoğraflarla paylaşım yapan Ortaylı, “Ehil olmayan restoratörler her işe karışıyor” diyerek süreci sert sözlerle değerlendirdi
NE OLMUŞTU
Selimiye Camii kubbesinde etrafındaki tartışmalarda onarım sırasında ana kubbedeki nakışların nasıl yenileneceğinin uzmanları ikiye böldü. Bilim Kurulu’ndaki uzmanların, kubbenin mevcut dokusunun korunmasında ısrar etti, Selimiye Camii Tetkik Ve Tahkik Kurulu’nda yer alan uzmanların ise kubbeyi ‘beyaza boyayarak’ yeni bir yorum getirmek istedi. Onarım takımının hazırladığı raporda uzmanlar kubbenin 16’ncı yüzyıldaki motiflerinin günümüze ulaşmadığını belgeleyerek, 1752 tarihli zelzele sonrasında 18’inci yüzyılda yapılan, Karahisari’nin öğrencisi hattat Hasan Çelebi’nin yazdığı sınırı da içeren mevcut süslemenin korunması gerektiğini savunuyor. Selimiye Camii Tetkik Ve Tahkik Kurulu ise 18’inci yüzyılda yapılan süslemenin ‘Osmanlı’da görülmeyen barok esintisi taşıdığını’ argüman ederek, Selimiye’nin kubbesine yeni bir yorum getirmek istiyor. Bilim Kurulunca reddedilen, Yüksek Kurul’dan onay alan projeye nazaran, kubbenin mevcut süslemeleri ortadan kaldırılacak, beyaza boyanacak, ayrıyeten Esma’ül Hüsna’nın yer aldığı 16’ncı yüzyıl tarihli sekiz madalyon da kaldırılacak.
