Scarface’in Mirası: Özgürlük ve esaret
Her yıl 10 Ağustos’ta kutlanan Dünya Aslanlar Günü, Türkiye’deki aslan parkları ve hayvanat bahçelerini yine gündeme taşıyor. Ama bu yılın odağında, son aylarda yaşanan trajik aslan vefatları yer alıyor. Antalya’da hayvan parkından kaçtıktan sonra bir çiftçiye saldıran Zeus’un uyuşturucu iğneyle bayıltılmak yerine vurularak öldürülmesi akabinde İzmir’de bir doğal ömür parkında genç aslan Pars’ın öteki bir aslan tarafından taarruza uğrayarak hayatını kaybetmesiyle ortaya çıkan güvenlik açıkları, yabanî hayvanların esaret altında tutulmasına yönelik etik tartışmaları beraberinde getiriyor. Öbür yandan, Afrika’nın ve dünyanın en ünlü alfa aslanlarından Scarface’in tel örgülerle çevrili yapay parklarda değil Kenya’daki doğal müdafaa bölgesi Maasai Mara’da doğal ortamında özgürce yaşayıp 14 yaşında doğal nedenlerle ölmesi esaret altındaki Pars ve Zeus’tan ayıran en temel farklardan biri olarak ortaya çıkıyor. Bu da esaret ile yırtıcı tabiattaki özgürlük ortasındaki farkı gözler önüne seriyor.
SCARFACE: YARA MÜSAADEDEN EFSANEYE
Scarface, liderlik rolünü üstlenerek üç erkek kardeşiyle birlikte bir koalisyon kuruyor ve Mara bölgesinde uzun yıllar karar sürüyor. “Haçlılar” ve “Dört Silahşörler” olarak da anılan bu koalisyon, bölgedeki en güçlü aslan birliklerinden biri olarak tanınıyor. Scarface, ismini 4 yaşında sürüsünü muhafazaya çalışırken sağ gözünün üzerinde oluşan bariz yara müsaadeden alıyor. Scarface, sadece görünüşüyle değil, gücü ve liderliğiyle de öne çıkıyor.
MAASAİ MARA’NIN EN YAŞLI ASLANIYDI
Doğal hayatta ortalama 10–14 yıl yaşayan aslanlar ortasında Scarface’in 14 yaşına kadar sağlıklı kalması, onun dayanıklılığını ve ahenk yeteneğini simgeliyor. Maasai Mara Ormanı’nın hükümdarı olarak bilinen Scarface, 11 Haziran 2021 yılında Mosiara’da saat 13:00’te, kendisine takviye olmak için orada bulunan birkaç yaban hayatı görevlisinin eşliğinde huzur içinde bir akasya ağacının altında hayata veda ediyor.
KORUMA ALANINDAN DUYGUSAL AÇIKLAMA
Dünya Mirası Türleri’nin 11 Haziran’da toplumsal medya’dan yayınladığı bir açıklamada, “Efsanevi Scarface’in bugün sevgili meskeni Mara’da doğal nedenlerden ötürü hayatını kaybettiğini duyurmaktan büyük keder duyuyoruz.” tabirlerine yer veriliyor.
“KRAL ÜZERE YAŞADI EFSANE OLARAK ÖLDÜ”
200 kilogramı aşan kas ve kürkü, altın rengi gözleri ve karizmatik duruşuyla sık sık çatışmalarda önderlik eden Scarface, sadece bir yırtıcı değil, tıpkı vakitte gücün ve aslanların özgürce yaşaması gerektiğini savunanların sembolü haline geliyor.Turistler, belgesel imalcileri ve yaban hayatı fotoğrafçıları onu bir anlığına görebilmek için kıtalar ortası seyahat ediyor. Bu efsane aslanın yırtıcı tabiatta verdiği uğraş belgesellere husus oluyor. Belgesel üretimcileri onun için“ “Aslandan daha fazlası yaşayan bir efsaneydi” diyor.
ZEUS’UN ESARET ALTINDAKİ ÖLÜMÜ
Geçtiğimiz aylarda Antalya’nın Manavgat ilçesindeki özel bir hayvanat bahçesinden kaçan “Zeus” isimli erkek aslan, tarım yerinde dinlenen Süleyman Kır isimli bir vatandaşı yaraladı. Olayın akabinde aslan bayıltılıp parka geri götürülmek yerine avcılar tarafından tüfekle öldürüldü. Bir kişinin mevtten döndüğü olayda ihmal tezleri gündeme gelirken, aslanın ölüsünün başında gülümsenerek poz verilmesi kamuoyunda reaksiyonla karşılandı. Antalya Valiliği, olayla ilgili isimli ve idari soruşturma başlatıldığını duyurdu.
PARS’IN SESSİZ VEDASI: KURTARILDI LAKİN YAŞAYAMADI
Geçtiğimiz Mart ayında İzmir’in Torbalı ilçesinde bir çiftlik baskınında ele geçirilen ve uygun olmayan şartlarda kedi mamasıyla beslendiği belirlenen yaklaşık 10 aylık erkek aslan Pars, bir aylık tedavi ve bakım sürecinin akabinde İzmir Doğal Ömür Parkı’na getirildi. Halkın oylarıyla ismi “Pars” olarak belirlenen yavru aslan, adaptasyon sürecinin son basamağında yetişkin aslanların bulunduğu kısma alındı. Fakat teze nazaran yavru aslan Pars, gerekli güvenlik tedbirleri alınmadığı için Sasalı Doğal Hayat Parkı’nda bulunan büyük aslanlar tarafından hücuma uğrayarak hayatını kaybetti.
TÜRKİYEDE’Kİ ASLANLAR
Şu anda Türkiye’de aslanlara özel olarak tasarlanmış parklar sırf İstanbul ve Antalya’da faaliyet gösteriyor. Lakin kimi hayvanat bahçelerinde de aslanlar görülebiliyor. İşte öbür kentlerde aslanların bulunduğu birtakım yerler: Gaziantep, Bursa, Kayseri, Konya, Ankara, Kocaeli.
DOĞADAN KOPARILAN YIRTICILAR: TEL ÖRGÜLERİN ALTINDAKİ KRALLIK
Hayvanat bahçeleri ve aslan parklarında sergilenen aslanlar, birden fazla vakit kendi doğal iklimlerinden, toplumsal yapılarından ve avlanma alışkanlıklarından uzak, yapay ortamlarda ömürlerini sürdürmek zorunda kalıyor. Afrika savanlarının özgürlük dolu genişliğinde doğan bu yırtıcılar, beton tabanlar ve tel örgüler ortasında hem fizikî hem de davranışsal olarak sınırlanıyor. Doğal sürü dinamiklerinden koparılan ve birçok vakit yalnızlaştırılan aslanlar, esaret altında gerilim, hareketsizlik ve uyaran eksikliği üzere problemlerle karşı karşıya kalıyor. Her ne kadar kimi tesisler muhafaza ve rehabilitasyon gayesi taşısa da, bu çeşit ömür alanları birden fazla vakit hayvanların tabiatına ters bir sistemi temsil ediyor.
SCARFACE ÖZGÜRCE YAŞADI: ZEUS VE PARS ESARETLE ÖLDÜ
“Scarface” yırtıcı tabiatta yaşayıp doğal biçimde ölüyor. ”Zeus” ve “Pars” ise insan eliyle şekillenen ortamlarda hayatlarını kaybediyor. Bu fark, aslanların nasıl yaşaması gerektiği sorusunu Dünya Aslanlar Günü’nde yine gündeme getiriyor.
DÜNYA ASLANLAR GÜNÜNÜN TARİHÇESİ
Dünya Aslanlar Günü, birinci kere 2013 yılında yabanî hayat sinema imalcileri Dereck ve Beverly Joubert tarafından aslanların karşılaştığı tehditlere dikkat çekmek ve muhafaza çalışmalarını desteklemek emeliyle ilan ediliyor. Bugün ise aslanların doğal hayat alanlarının yüzde 75’i yok olmuş durumda.
Özge Esen
