Prof. Dr. Mehmet Yuva eski Suriye’yi yazdı: Şam yolunda Haham’la yolculuk… Şizofreni hali

Suriye’de Beşar Esad rejiminin devrilmesinden sonra ülkenin nasıl bu hale geldiği, hangi süreçlerden geçerek bugünlere gelindiği çok konuşuldu. Suriye’nin geçmişteki refahını Mehmet Yuva, “… Varlıklı, her şeyin çokça olduğu, çok üreten, tarım ve sanayi eserlerini yurt dışına ihraç eden, dünyada zeytin yağı üretiminde, ilaç sanayiinde, pamuk ve buğday üretiminde, petrol ve yan eserlerinde, fosfatta dünya listesinde üst sıralarda bir Suriye’ye şahit olmuştuk. Din hürriyetinde Suriye örnek ülkeydi. Uzaya adam bile göndermişti” diye anlattı. “O tarihte Suriyelileri bağlasanız ülkemizde durmazlardı” diyen Yuva, İsrailli sinagog hamamı ile geçmişteki sohbetini de anlattı. Aydınlık gazetesindeki “Suriye tipi şizofreni” başlıklı yazısında Yuva, “şizofrenlerin ülkesi” haline gelen Suriye’yi anlattı:

“İdlib, Halep, Hama, Humus, Dimaşk (Şam), Tartus, Ceble ve Lazkiye’yi birinci sefer Batı Almanya’da öğrenciyken 1986’da özel otomobilimle ziyaret etmiştim. Aslen Halepli olan, Hatay’a evli aile dostu, akraba ve komşumuz merhum Selva teyzemizin ricası üzerine ailesine eşya götürdüm. O vakitler Türkiye-Suriye alakaları, karşılıklı suçlamalar, Fırat suyu, Müslüman Kardeşler Örgütü (İhvan), PKK ve sol örgütler sebebiyle çok berbattı. Suriye’den bize, bizden Suriye’ye gidenlerin sayısı enderdi. Merhum Selva teyzemiz arabayı margarin, peçete, yumurta, narenciye, billur tuz ve gibisi eşyalarla doldurmuştu. Şaşkındım. Suriye’de bunlar yok muydu? Nasıl bir ülkeye gidiyordum? Aklımda onlarca soruyla yola koyuldum. Halep’te Selva teyzemizin ailesi otomobildeki eşyaları görünce çok keyifli oldular. Suriye kentleri pak ve bakımlıydı. Hayat Suriyeliler için de ucuzdu. Lakin birçok eşya ya bulunamıyordu ya da yetersizdi.

ÖRNEK ÜLKE
Şam Üniversitesi’ne iltihakım 90’lı yılların ortalarında oldu. Batı Almanya ve ABD’de geçirdiğimiz uzun yılların akabinde ailece gelmiştik. Bu sefer daha varlıklı, her şeyin çokça olduğu, çok üreten, tarım ve sanayi eserlerini yurt dışına ihraç eden, dünyada zeytin yağı üretiminde, ilaç sanayiinde, pamuk ve buğday üretiminde, petrol ve yan eserlerinde, fosfatta dünya listesinde üst sıralarda bir Suriye’ye şahit olmuştuk. Din hürriyetinde Suriye örnek ülkeydi. Uzaya adam bile göndermişti. Suriye lirası güçlüydü. Maaşlar insanların birikim yapmasına ve hatta toplumsal konutlardan basitçe konut almalarına yetiyordu. Hudutlarda “Freeshop” tarzı çalışan devasa marketler vardı. 1998’den sonra Suriye’yle bağlantımızı düzelttik. 2000’den sonra bu sefer Suriye hududuna Türk vatandaşlarımız akın akın geliyordu. Suriye’den ucuz yakıt, şeker, alkol, sigara, çikolata, unlu mamuller, ilaç, porselen ekipleri, elektronik eşyalar, cep telefonları ve gibisi eserleri almak için çılgınca koşturuyordu. Ülkemize on binlerce Suriyeli geliyordu. Akdeniz kıyısı boyunca boş otel, restoran, dükkan, AVM bulmak zordu. Almanlar Suriyeliler için İskenderun ve Antakya’ya iki adet Primemall açtılar.

O tarihte Suriyelileri bağlasanız ülkemizde durmazlardı. Çünkü siyasi başkan takım ve Esad’a tenkit yahut makûs laf sokmadığınız sürece Suriye’deki demokrasiyi Amerika’da bile göremezdiniz. 2011’e kadar Suriye’de beşerler hangi dinden yahut mezheptensin sorusuna muhatap olmazdı, olmadık. Nerelisin diye sorulur? Şamlıyım, Halepliyim, Tartusluyum, Hamalıyım, Antakyalıyım, İskenderunluyum, İstanbulluyum, Maraşlı yahut Mardinliyim diye karşılık alırdınız.

HAHAM İLE YOLCULUK
Bir gün Amerikan plakalı otomobilimin gümrük süreçleriyle uğraşırken müdür beyin odasındaki yaşlı bey; “Aracım yok. Şam’a gidiyorsanız sizinle gelebilir miyim?” diye sormuştu. Buyur ettim. Otomobilde asılı üniversite kimliğimle elimdeki pasaportumu gördü. “Türk müsünüz?” diye sordu evet dedim. Siz Şamlı mısınız diye sordum. Hayır dedi. “Kim olduğumu iddia ederseniz size yemek ısmarlarım” dedi. Tüm kentleri saydım, Arap, Türkmen, Kürt, Ermen, Süryani, Ezidi hayır dedi. Bu sefer Sünni, Alevi, Dürzi, İsmail, Mürşidi, Mesihi ve taifelerini söyledim hayır dedi. Uzaydan mı geldin, beni korkutuyorsun bey amca dedim. Tebessüm etti ve “ben Yahudi’yim. Kamışlı Sinagogun Hahamıyım” deyince. Bir “la havla vala kuvvata” çektim. Bu belalarda daima beni bulur. Yahu esasen Türk, Arap, Alman, Amerikalı casus olabilir. Olmasa bu ülkeleri bırakıp Suriye’ye neden gelsin önyargılarıyla devletin ve herkesin gözü üzerimizde aha bir de birebir otomobilde bir Yahudi hem de hahamla birlikte görürlerse bu sefer kesin İsrail casusu olurduk. Bu içimdekileri kendisiyle paylaştım. Kahkaha attı. “Bak Hoca! Biz Museviler dünyanın hiçbir ülkesinde Suriye kadar rahat ve huzurlu olmadık. İsrail ile savaşlara karşın, Siyonizm’in ders kitaplarında ne melanet şey olduğu anlatılmasına karşın hiçbir vakit Suriye devleti yahut Suriyeli kardeşlerimizden bize karşı en ufak bir tahkir, taarruz, tecavüz olmamıştır. Biz burada eşit vatandaşız. Müsaade çıktı, 1992’de Suriye Musevilerin büyük bir kesiti ABD’ye göç etti. Mülkleri yıllardır kimsesiz ancak hiçbir talan, yağma yahut tahribat kelam konusu olmadı” diye anlattı. Bu türlü bir Suriye’den birinci sorusu hangi mezheptensin, hangi dindensin durumuna nasıl gelindi?

BAAS’IN İÇİ BOŞALTILDI
Baba Esad’ın son yılları, oğul Esad’ın 2011-2024 periyodunu ve 8 Aralık 2024 sonrası Suriye’yi yaşadık ve çok farklı devirlere şahit olduk. Devlet erkanından öğrencisine, çiftçisinden çalışanına, memurundan rektörlerine, bakanlarına, başbakanlarına, devlet liderlerine muhatap olduk, muhatap ettik. Esad ve idaresi BAAS partisini bir levha ve makama ulaşma aracı yaparak en büyük ziyanı mensubu olduğunu argüman ettiği lakin partinin tüzüğü ve programını rafa kaldırarak partiye verdi. Çiftçi, emekçi, üretici, esnaf, ulusal sermaye ve tüccarların çıkarlarını temsil eden, ülkenin tüm bölümlerini barındıran, şeffaf, iç demokrasiyi işleten, tenkit ve özeleştiri düzeneğini işleten ulusal bir partiden, eğitimin, sıhhatin, ucuz konut sahibi olmanın, temel gereksinimlerin, gazın, petrolün, etin, balığın çok kolay ve ucuz erişildiği ve tüketildiği bir Suriye’den, yolsuzluğun, rüşvetin, pahalılığın, yoksulluğun, fesadın, jurnalin, zümre tahakkümü ve çıkarlarının hakim olduğu, BAAS partisi dahil tüm öbür partilerin içinin boşaltıldığı, ülkenin en parlak aydınlarının ikazlarının dinlenmediği, istihbarat, polis, bürokrasi ve parti başkan takımların yatırımcıları, tüccarları, çiftçiyi, esnafı suiistimal ve istismar ettiği bir nizam balık misali en baş olanda koktu.

Kokuşmuş nizamın alternatifi de kendisinden çok daha kokuşmuş, yabancı devletlerden medet uman, onların ajandalarının maşası olmuş, terör ve siyasal İslamcı telaffuzlar dışında bir terbiye tanımayan, bol silahlı bol dolarlı çetelerin intikam avına çıktığı, kendisinden farklı olan her şeyden nefret eden, devirdiğinin yerine yeni bir şey koymasını bilmeyen şizofrenlerin ülkesi haline gelen Suriye. Ya haram. Tarihte imparatorlukları daima barbarlar yıkmıştır. Suriye’yi de barbarlar yıktı. Bu barbarların Suriye’ye musallat olmalarına sebep olan Esad ve idaresi ile bu ülkenin mahvına katkıda bulunanları toprak tükürsün.

FREN TUTMUYOR
Uzman doktorlar aşağıdaki belirtilere sahip olan bir kişi için şizofreni tanısı konabilir diyor; Halüsinasyon görme, gerçek dışı inançlara yönelik kuruntu ve tasalar, motivasyon eksikliği, yavaş hareket etme, uyku sisteminin bozulması, niyetin bulanıklaşması, paranoya ve konuşmalarda bulunma, toplumsal olarak kendini izole etme. Uzmanların müsaadesiyle bu belirtilere genelde dünyanın birçok yerinde şahit olabileceğimiz özelde Suriye’de her gün şahit olduğumuz “Suriye Stili Şizofreni” hastalığı ek edilmelidir. Bu hastalığın en besbelli özelliği şudur; Azınlık çoğunluğa istediğini yapamaz fakat çoğunluk azınlığa istediğini yapabilir. Arapçada “Şizo-freni” “Şaz Freno” yahut “Şaz Fırno” kökenlidir. Freni boşaldı, freni tutmuyor, freni kilitlendi, ateşi yükseldi beynindeki sigortalar patladı demektir.

İnsanda yahut toplumda freni patlak kamyon yahut raydan çıkmış tren misali davrananlara, istikrarsız, kuralsız, tehlikeli hal sergileyenlere, aklın hâkimiyetinden çıkıp onun dışındakine bağlananlara “Şaz Freno” yani Şizofrenik hal ve davranışlarda bulunuyor denilir. Mevcut HTŞ yönetimi ve bileşenleri Suriye’yi talan eden Esadlarla, Manaf ve Firas Tlasslarla, Muhammed Hamşolarla, Tanım Ahrazlarla (Esma Esad’ın ailesi), Rami Mahluflarla, Katırcılarla, Makdisilerle, Faruk Şara’larla ve daha kaç Sünni, Hristiyan, Dürzi, İsmail, Alevi, Kürt, Türkmen harami, zalim ve gaddarla uğraşacağına, cezalandıracağına, mülklerine el koyacağına, yargılayacağına, hesap soracağına onlarla uzlaşıyor. Bunu yaparken, kana doymayan alandaki çeteleri, kendilerinin yayımladıkları görüntülerde gözaltına alınanlara yapılan azapları, yerinde ve yargısız infazları, konut baskınlarını, tarlalarda yüzeysel katlettiklerini iftiharla sunuyor.

Tekfiri, karanlık iblisi bir zihniyetin tezahürü olan katiller; “Alevileri öldürün kesin lakin görüntü çekmeyin” nasihatleri yapan, freni boşalmış bu kuşak nasıl üredi? Sinekten bal alınır savında olan Şizofrendik bölümler, daha evvel “azınlık Alevi iktidarı Sünnilere zulüm ediyor” diyenler artık “çoğunluk Sünni” iktidarı bilhassa Alevilere zulüm ediyor bu kabul edilemez diyemiyor. Lakin tıpkı zihniyet Suriye’nin toprak bütünlüğü, milli birliği ve herkesin eşit olduğu devleti vaat ediyor. Bunları söyleyenler ve bunlara inananlar Şizofren değilse nedir?”