Pop iktisatçılara reddiye… Ekonomi ile aldatmak

“Ekonomist Prof. Dr. Ceyhun Elgin yazmış. İsmi: Bu Hesapta Bir Gariplik Var/Ekonomi İle Kandırılmak. (Kırmızı Kedi Yayınevi) Kitabın can alıcı tespiti Elgin’in “Bu kitabı neden yazdım?” sorusuna verdiği cevap: “Her gün alışveriş yaparken, maaşımızı hesaplarken, kiramızı öderken ya da faturaları gördüğümüzde aslında bir şeylerin ‘tuhaf’ olduğunu seziyoruz. Pekala bu gariplik nedir? İktisat, hayatımızın her alanını şekillendirirken, birden fazla vakit karmaşık teorilerle, teknik jargonlarla ve devasa tablolarla bizden uzaklaştırılır. Lakin bu ‘görünürde karmaşık’ olan iktisat, birçok vakit gerçekliği perdeleyen bir illüzyon yaratır. İktisadın bir kandırmaca olarak kullanıldığı bu sistemde, soruları sormadıkça karşılıkları asla bulamayız: Faturaları kim ödüyor? Kim kazanıyor, kim kaybediyor? Bu sistem kimin için çalışıyor? İşte bu kitap, iktisattaki ‘gariplikleri’ eleştirel bir bakış açısıyla tahlil ederek, sizi bu soruları sormaya davet ediyor. İktisat biliminin toplumsal bağlarını açığa çıkararak, bir kandırmaca olarak değil, hayatı anlamanın bir aracı olarak yine keşfetmenizi amaçlıyor.”

Bakan Mehmet Şimşek ve bugün iktidarın kimi “Beyaz Türklerinin” umursamadığı ancak yurttaşın canının yandığı sorular değil mi bunlar? Kim kazanıyor, kim kaybediyor? Bu sistem kimin için çalışıyor?

EKONOMİSTLERİN İNHİSARINDA OLMAYAN EKONOMİ

Ekonomi, yalnızca “ekonomistlerin” monopolünde olmaması gereken bir alan. Halkın geniş bir kısmı ekonomiyi anladığında ve iktisat siyasetlerini sorgulayabildiğinde, daha adil ve sürdürülebilir bir ekonomik sistem mümkün olabilir. Ceyhun Hoca’nın da dediği üzere; “Ekonomi yalnızca para ve finans değil.”

Ekonomi, yalnızca ‘piyasa’ değildir:

– Ana akım iktisat teorileri, ekonomiyi çoğunlukla piyasa sistemi üzerinden açıklar. Bu yaklaşım, ekonomik bağları arz-talep istikrarı ve fiyat düzeneğine indirger. Lakin ekonomik bağlar piyasadan çok daha geniş bir alanı kapsar.

– Örneğin, kamu hizmetleri piyasa mantığıyla açıklanamaz. Bir devlet hastanesinin yahut devlet okulunun maksadı kâr elde etmek değildir, toplumsal gereksinimleri karşılamaktır.

– Kooperatifler, dayanışma iktisadı örnekleri, topluluk temelli ekonomik teşebbüsler de piyasa mantığının dışında işler. Örneğin, bir tüketim kooperatifi, en çok kârı nasıl elde ederim diye düşünmek yerine üyelerinin muhtaçlıklarını karşılamayı gayeler. Ya da bir ziraî kalkınma kooperatifi, küçük üreticilerin pazarlık gücünü artırarak piyasanın olumsuz tesirlerinden korunmalarını sağlar.

Ekonomi, yalnızca ‘uzmanlara’ ilişkin bir alan değildir.

– Ekonomiyi karmaşık formüller ve anlaşılmaz tabirlerle ifade etme eğilimi, aslında bir iktidar stratejisidir.

– Bu strateji, ekonomik kararları ‘uzmanların’ inhisarına bırakarak, toplumun geniş kesitlerini iktisat siyasetlerini tartışma ve sorgulama sürecinden dışlar.

– Halbuki ekonomik kararlar, herkesin hayatını direkt tesirler. Merkez Bankası’nın faiz kararları, kiramızdan kredi kartı borcumuza kadar gündelik hayatımızı şekillendirir. Vergi siyasetleri, hangi mallara ne kadar para ödeyeceğimizi belirler.

– Kamu harcamalarının içeriği, yani neye kadar harcandığı, sıhhat ve eğitim üzere temel hizmetlere erişimimizi tesirler. Bu nedenle, ekonomiyi anlaşılır kılmak, yalnızca pedagojik değil, politik bir vazifedir.

Evet… Prof. Ceyhun Elgin’in “Ekonomi İle Kandırılmak” kitabına devam edeceğim. Neden mi? Zira; hayat ekonomi-politik ve Şimşek idaresinin alternatifi var”