Osmanlı, Rusya’yı milyarlarca dolar zarara nasıl uğrattı
Rusya’nın Alaska’yı dönümünü 0.2 dolara ABD’ye satmasının üzerinden tam 158 yıl geçti lakin bahisle ilgili polemik hiç bitmedi.
Rusya Çarı II. Aleksandr, imparatorluk topraklarının yüzde 13.8’ine denk düşen bir buçuk milyon kilometrekareden fazla araziyi 7.2 milyon dolar karşılığında 1867 yılında ABD’ye sattı. Bu paranın günümüzdeki karşılığını bulmak için farklı sistemler bulunduğu için o zamanki 7.2 milyon doların bugün 156-356 milyon dolara denk geldiği düşünülüyor.
KIRIM SAVAŞI SEBEP OLDU
Genel kabul gören görüşe nazaran, 1853-1856 yıllarında ortasındaki Kırım savaşı nedeniyle Rusya hazinesi boşaldı ve Alaska’nın varlıklı doğal kaynaklara sahip olduğunu o vakitler bilmeyen II. Aleksandr, dev araziyi satmak zorunda kaldı. Kırım savaşında Rusya’ya karşı Osmanlı’nın yanında İngiltere ve Fransa da yer aldı.
Kırım savaşında Osmanlı imparatoru olan Sultan Abdülaziz ve Alaska’nın satışında Osmanlı imparatoru olan Sultan Abdülaziz
“FAYDASI OLMAYAN VE DAİMA DONMUŞ TOPRAK SAYILAN ALASKA’YA BAKACAK PARASI YOK”
Moskova’da yayımlanan Komsomolskaya Pravda gazetesi, Alaska’nın başta petrol olmak üzere orman, ırmak ve deniz eserleri bakımından varlıklı topraklara sahip olduğunu kaydetti. Gazeteye konuşan ABD-Kanada dergisi Genel Yayın Yönetmeni Eduard Ivanyan, “Amansız Kırım savaşından sonra Rusya finansal facianın eşiğindeydi. Rus İmparatorluğunun o sırada yararı olmayan ve daima donmuş toprak sayılan Alaska’ya bakacak parası yoktu. Alaska için her yıl 200 bin dolar harcamak gerekiyordu. Halbuki oradan elde edilen gelir en fazla 40 bin dolardı” dedi.
Alay konusu olan dönemin ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward
ABD DIŞİŞLERİ BAKANI UZUN SÜRE ALAY KONUSU OLDU
Alaska bölgesine birinci gelen Avrupalılar 1784’te oradaki bir köye yerleşen Rus kürk tacirleriydi. Bölge 1799-1867 yılları ortasında bir Rus-Amerikan şirketi tarafından yönetildi. Dönemin ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward, bölgenin ABD’ye satılmasını onaylayan belgeyi 1867’de imzaladı. Seward bu muahede nedeniyle Amerikan basınında uzun müddet alay konusu oldu.
Periyodun Rus çarı II. Aleksandr
ABD’NİN KARI ON MİLYARLARCA DOLAR
1867 yılında dolar kuru 1.6 rubleydi. Böylelikle Rus Çarı, Alaska’yı 11 milyon 520 bin rubleye satmış oldu. 1867 yılında çarlığın bütçesi 10 milyon 933 bin 500 rubleydi. Bölgeyi dönümü sırf 0.2 dolardan satın alan ABD’nin ortadan geçen 158 yılda yararı ise on milyarlarca dolara ulaştı.
STALIN REDDETTİ
Aslında, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt de 2. Dünya Savaşı sırasında Sovyet lideri Josef Stalin’e Alaska kıyılarında buluşmayı önerdi.
1958 yılında Moskova’da Devlet Siyasi Edebiyat Yayınevinin yayınladığı “Savaş sırasında Stalin, Roosevelt ve Truman ortasındaki yazışmalar” başlıklı kitaba nazaran, Roosevelt Stalin’e gönderdiği mektupta şu teklifte bulundu:
“Sayın Stalin,
Büyük konferansların ve diplomatik müzakerelerin yavaş temposunun getirdiği zorluklardan kaçınmak istiyorum. Bu nedenle, aklıma gelen en kolay ve en pratik yol, birkaç gün boyunca gayriresmi ve epeyce kolay bir görüşme yapmak olurdu.
İkincisi, nerede buluşulacağına ait husus. Afrika’ya yaz aylarında neredeyse hiç gidilmiyor ve üstelik Hartum da İngiliz toprağı. İzlanda’yı sevmiyorum zira hem sizin hem de benim için epeyce kuvvetli uçuşlar gerektiriyor ve açıkçası, Başbakan Churchill’i de tıpkı anda davet etmemek imkansız. Bu nedenle, Bering Boğazı’nın sizin tarafınızda yahut benim tarafımda buluşmayı öneriyorum.
Bol bahtlar.
Saygılarımla
Franklin D. Roosevelt
5 Mayıs 1943.”
Stalin ise yanıtında, Churchill olmadan Alaska’da Roosevelt ile görüşme fikrinden kibarca kaçındı. Üç başkanın görüşmesi ise Kasım 1943’te İran’ın başşehri Tahran’da gerçekleşti.
