‘Osmanlı MİT’inin ilk Başkanı Süleyman Askeri’nin intiharı… ‘İngilize teslim olmak mı asla… kafama sıkarım’

Enver Paşa kısa mühlet içinde denizaltıya binip ülkeyi terk edecekti.

Albay Hüsameddin Ertürk’ü yanına çağırdı… Şu talimatı verdi:

“Teşkilat’ı lağvedeceksiniz, ancak hakikatte bu teşkilat asla ortadan kalkmayacaktır.”

Teşkilatın isminin bundan sonra “Umum Alemi İslam İhtilal Teşkilatı” olmasını istiyordu…

Fakat beklediği üzere olmadı…

Enver Paşa’nın bahsettiği örgüt Teşkilatı Mahsusa’ydı… Yani Osmanlı’nın birinci resmi istihbarat teşkilatı.

Emir verdiği kişi Hüsamettin Ertürk, teşkilatın son başkanıydı… Birinci Lideriyse Süleyman Askeri…

Askeri, 1905’te yani Mustafa Kemal Atatürk’le birebir devir Harp Akademisi’nden mezun oldu… Genç yaşta İttihatçılığı seçti… Daha doğrusu İttihat ve Terakki’nin gözü kara fedaisi olmayı…

BİR VEFAT BİR DOĞUM

1908’de, II. Meşrutiyet’in ilanını sağlayacak çok kritik bir misyon üstlendi. İhtilalin fitilini ateşleyen Resneli Niyazi’nin başlattığı isyanı ezmek için II. Abdülhamit’in gönderdiği Sait Paşa’yı ortadan kaldırmak… Süleyman Askeri’nin vazifesi, tetiği çekecek Atıf Efendi’yi korumaktı… Başardılar. Sait Paşa’nın vefatı 1908 İhtilalinin doğumu oldu… Abdülhamit mecburen Anayasayı yine yürürlüğe soktu, Meclis yine açıldı…

İşte fedailer ve silahşörler örgütü Teşkilatı Mahsusa’nın temelleri bu periyotlarda atıldı… Temelini atan kişi, Enver Paşa, bu sürecin en sivrilen isyancı ve ateşli komutanıydı…

1911 yılında teşkilat faal olmaya başladı, lakin resmi olarak kuruluşu için şimdi vakte muhtaçlık vardı…

BABI ALİ BASKININI YAPANLAR DA ONLAR

1913’e gelindiğinde Babıali Baskını da, hem İttihat ve Terakki’nin hem de Teşkilatı Mahsusa’nın çekirdek takımı tarafından yapıldı.

Nazım Paşa’nın öldüğü, Kamil Paşa’nın istifa etmek zorunda kaldığı bu olayda; Enver Bey ve Talat Bey’in yanındakiler şu isimlerdi: Yakub Cemil, İzmitli Mümtaz, Mithat Şükrü Bey, Mustafa Necip, Filibeli Hilmi ve Sapancalı Hakkı Beyefendi. Tarihi baskın sonrasında İttihat ve Terakki istediğini aldı. Kurulan Mahmut Şevket Paşa hükümetiyle iktidara yerleşti.

Teşkilatı Mahsusa, talimatları direkt Enver Paşa’dan, yani kurucusundan alıyordu.

Enver Paşa, birinci subaylık yıllarında Balkanlarda gördüğü isyancı, Bulgar-Sırp çetelerine emsal gerilla örgütü kurmayı ta o yıllarda başına koymuştu. Biliyordu ki artık yalnızca cephe savaşı yapmak, en son zaferi kazanmak için kâfi olmuyordu. Gerilla harbini de öğrenmek gerekiyordu.

SONER YALÇIN’IN KİTABI

Soner Yalçın’ın Teşkilat’ın İki Silahşörü kitabında, örgütün fedaisi Yakup Cemil, Enver Paşa’ya bağlılıklarını, Makedonya’daki gerilla uğraşlarına dayandırır. Yakup Cemil o kitapta şöyle anlatıyor: Hayatım savaşlar içinde geçti, ancak birinci çatışmamı hiç unutamam. Enver Bey’in komutasında 18 kişilik Bulgar çetesini büsbütün yok ettik.

MAKEDONYA’DA ÇETELERLE SAVAŞTA ÖĞRENDİLER

Makedonya topraklarında; Üsküp, Koçana, İşti, Ohri, Cuma, Osmaniye, Çarova’da ayak basmadığımız yer kalmamıştı. Çete takipleri bazen bir, bazen iki ay sürdüğü oluyordu. Giritli Kaptan Skalidis’in, Bulgar Petso’nun, Rum Pirlepe’nin, Arnavut Istaryalı Kâmil Bey’in ve “Vardar Güneşi” denilen Apostol’un çetesini de yok eden bizdik. Bazen kar altında kalmaktan ayaklarımız donardı. Bazen güneşte kavrulurduk. Kurşun yediğimiz de olurdu. Yılmadan gayret ederdik…Makedonya bize bir şey öğretmişti: Gerilla savaşı! Mektepte cephe savaşı anlatılırdı…

Yakup Cemil’in de anlatımından anlaşılacağı üzere, Teşkilat’ın gözünü budakta esirgemeyen takımları, Sırplara, Bulgarlara karşı çetelerle savaşlarda pişti.

RESMEN KURULUYOR

Tarih 2 Ağustos 1914’ü gösterdiğinde, Osmanlı hükümeti seferberlik ilan etti. Bu, Birinci Dünya Savaşı’na katılma ilanıydı…Üç gün sonra da Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın imzasıyla Teşikatı Mahsusa, resmi bir istihbarat teşkilatı olarak kuruldu. Fakat kuruluşu bilinmeyen tutuldu.

Başına Süleyman Askeri’yi geçirmeyi uygun buldular. Askeri’nin hem Enver Paşa, hem de Talat Paşa ile ortası iyiydi… Teşkilatın öbür kurmay takımları şöyleydi: Doktor Nâzım, Doktor Bahattin Şakir, Yüzbaşı Atıf, Emniyeti Genele Müdür Muavini Azmi Bey…

KİMLERDEN OLUŞUYOR

Teşkilatın nefer takımı cezaevi mahpuslarından, asker kaçaklarından oluşuyordu. Bir araştırmaya nazaran örgütün takım sayısı 30 bin bireye ulaşmıştı.

Teşkilatı Mahsusa, bilhassa dünya savaşı sırasında büyük ve geniş bir coğrafyada faaliyet gösterdi. “Doğu Anadolu ve Kafkasya’ya, Suriye’ye, Afrika içlerine, Hindistan’a, Türkistan’a, Rusya içlerine bu teşkilat takımları gönderildi. Maksat İslam İhtilali ile Müslüman coğrafyayı ayaklandırmaktı. Oralara giden teşkilat mensupları, yerli halkı örgütleyip İngilizlere ve Ruslara karşı halkı harekete geçirmeye çalıştılar. Münasebetiyle, Osmanlı’nın düşmana karşı istihbarat ve gerilla savaşı bu sayede mümkün oldu.

EDEBİYATÇILAR DA BİLİNMEYEN ÖRGÜT ÜYESİ

Teşkilattaki bu şiddetli misyonları alanlar ortasında kimler yoktu ki… Mehmet Akif Ersoy, Arap Yarımadası’nda vazife yapıyordu. Bir yanda İngiliz casusu Lawrence’a karşı çaba veriyor, başka yanda mahallî milisleri örgütlemeye çalışıyordu. Bir öbür edebiyatçımız Mahmut Şevket Esendal… O da fedai olarak, Kafkas cephesinde Ruslara karşı silah kuşanmış genç bir komiteciydi.

Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Paşa, Trablusgarp’a tayin edildi, burayı kurtaracak oradan da Mısır’a geçecekti. Amcası Halil Paşa’nın savaşacağı yer Kafkasya’ydı. Çarlık Rusyası’yla çarpışacaktı. Rauf Orbay’a verilen birinci vazife; Afganistan’ı, İngiltere aleyhine savaşa girmeye hazırlamaktı. Kazım Karabekir’in misyonu ise Tahran’ı işgal etmek ve İran’ı Rus hegemonyasından kurtarmaktı.

SÜLEYMAN ASKERİ’YE ÇOK ÖNEMLİ MİSYON VE İNTİHARI

Teşkilat’ın Başkanı Süleyman Askeri’ye de İngilizlere karşı çok kritik bir vazife verdiler. Askeri, 20 Aralık 1914 tarihinde Irak ve Havalisi Genel Kumandanı olarak atandı. Irak Cephesi’nde Osmancık Taburu ile Rota Muharebesi’nde İngilizleri durdurdu ancak ayağından yaralandı. Bağdat’ta hastaneye kaldırıldı. Basra’yı geri almak için planlar yaptı ve harekete geçti. Hala iyileşmemişti, yaralıydı. Şuaybiye Muharebesi onun son savaşı olacaktı. Komutası altındaki birlikleri, 14 Nisan 1915 tarihinde İngiliz Ordusu’na mağlup oldu.

Teşkilatçılar yenilgiyi onuruna yediremezdi… O da tabancasıyla intihar etti.

Süleyman Askeri

ARDINDAN…

Ardından çok yakın arkadaşı Kuşçubaşı Eşref Teşkilatın başına geçti… Sonra da öbür isimler… Arttık Osmanlı yenilmişti, İttihat ve Terakki Partisi liderliğinin ülke dışına geçmesiyle birlikte, parti de istihbarat teşkilatı da kendisini feshetmek zorundaydı. Lakin bünyesindeki isimler, kıymetli ölçüde Kurtuluş Savaşı’na katıldı… Az bir kısmı Ulusal Çabaya sırt çevirdi, kimileri düşmanın adamı oldu… Ali Fethi Okyar ve Rauf Orbay hem Teşkilatı Mahsusa üyesi hem de Kurtuluş Savaşı’nın başkan takımlarıydı. Cumhuriyet sonrası süreçte eski Teşkilatçılar içinden Celal Bayar üzere bir de Cumhurbaşkanı çıktı.

Teşkilatı Mahsusa’nın ne ruhu öldü, ne de takımları içindeki heyecan… Kurtuluş Savaşı ve İhtilal sonrasında Teşkilat’tan bakiyeler, Cumhuriyet devrine miras olarak kaldı. Atatürk’ün buyruğuyla Ulusal Amale Hizmetler MAH kurulduğunda, eski Teşkilatçılar, MAH’ın yeni istihbaratçıları oldular.

Odatv.com