Önce sansürlendi şimdi de müzede sergileniyor… Hipperealist sergi: ‘Long Island Girl’
Hiperrealist heykel sanatının kurucusu Carole A. Feuerman’ın 1970’lerin sonlarında ürettiği, lakin periyodun kültürel iklimi nedeniyle sergilenemeyen yapıtları, görücüye çıkıyor. ABD’nin New York kentindeki Museum of Sex’te açılan “Long Island Girl” başlıklı stantta sanatkarın gölgede kalan yapıtları figüratif heykelin toplumsal cinsiyet bağlamında yine okunmasına imkan tanıyor. Sergiye dair görüşlerini aktaran Pause Journal’dan Melis Bayraktar, şunları kaydetti:
“1976’da Fort Worth, Teksas’ta açtığı birinci ferdî standı, bayan ve erkek vücuduna dair direkt ve cesaretli temsilleri nedeniyle sansüre uğrayan Feuerman, uzun yıllar boyunca Amerikan sanat kurumları tarafından marjinalleştirilmişti. Fakat sanatkarın, hiperrealist estetiği sadece görsel gerçekçilikle sınırlamayıp, duygusal ve zihinsel alanlara taşıyan yenilikçi yaklaşımı, onu bugün çağdaş heykel anlatısının en değerli figürlerinden biri hâline getiriyor. “Long Island Girl” standı, bu manada bir çeşit geç keşif değil; daha çok eksik bırakılmış bir sanat tarihinin tekrar yazımı olarak okunabilir.
Feuerman’ın üretim pratiği, hiperrealist heykelin temel tekniği olan life casting, yani direkt modelden kalıp alma prosedürüne dayanıyor. Bu teknikte, modelin vücudundan alınan negatif kalıplar silikon aracılığıyla müspet formlara dönüştürülüyor ve akabinde reçine, vinil, epoksi, mermer yahut hidrostone üzere farklı materyallerle yine üretiliyor. Bu süreç, sadece formun fizikî benzerliğini değil; cilt yüzeyindeki gözenek, damar ve ter dokusu üzere mikroskobik ayrıntıların da eksiksiz bir biçimde yansıtılmasını sağlıyor. Bilhassa yarı saydam reçine materyali, ışığı emip geçiren yapısıyla cildin alt katmanlarını simüle eden bir derinlik yaratıyor. Airbrush tekniğiyle gerçekleştirilen çok katmanlı boya uygulamaları ise heykellere fotoğrafik bir canlılık kazandırıyor.
Teknikteki bu kusursuzluk, Feuerman’ın heykellerini salt gerçekliğin kopyaları olmaktan çıkararak, neredeyse metafizik bir düzleme taşır. Sanatkarın 1989’dan 2018’e dek üzerinde çalıştığı otoportre serisi bu durumu somutlaştırır: Gözleri kapalı bir yüz, sadece fizikî benzerlik sunmaz; tıpkı vakitte içsel bir hâlin, düşünsel bir yoğunluğun temsilidir. Bu yaklaşım, Feuerman’ın işlerindeki hiperrealizmin ötesinde bir “transandantal realizm” olarak tanımlanabilir. Sanatkarın emeli sadece görünene değil, görünmeyenin yüzeyine de dokunmaktır.
Sergideki birçok eser, bayan vücudunun modüllü temsiline odaklanır. Jean Shorts, Lace Pantie, Hand on Bra, Breast I–III üzere yapıtlar, klasik heykeldeki idealize edilmiş tam figür anlayışını yıkarak, postmodern parçalanmışlık estetiğini devreye sokar. Bu fragmanlar, erotik çağrışımlar taşıyor üzere görünse de aslında izleyicinin bakış biçimini sorgulayan ve vücudun temsiline dair toplumsal ezberleri bozan eleştirel fonksiyonlar üstlenir. Feuerman’ın kadrajladığı beden kesimleri, tıpkı moda ve reklam fotoğrafçılığındaki üzere “cropping” tekniğini çağrıştırır; lakin bu teknik burada sadece görsellik yaratmaz, tıpkı vakitte bakışın tarafını ve hudutlarını da ifşa eder.
Feuerman’ın üretimi, Pop Arka ve Superrealism ortasında salınan bir estetik konumda yer alır. Andy Warhol’la emsal halde reklam dünyasından gelen geçmişi, onu seri üretim fikriyle tanıştırmış; Warhol bunu serigrafiyle fotoğrafta gerçekleştirirken, Feuerman heykelde kalıpla çoğaltma üzerinden geliştirmiştir. Lakin Warhol, Lichtenstein, Segal üzere erkek sanatkarlar Pop Art’ın temsilcisi olarak anılırken, Feuerman’ın vücut siyaseti içeren bayan figürleri uzun mühlet sanat tarihi dışında bırakılmıştır. Museum of Sex’teki bu stant, bu dışlanmışlığa geç kalmış lakin güçlü bir düzeltme fonksiyonu görür.
Serginin dikkat cazip bir tarafı de üretim sürecini görünür kılma tercihidir. Feuerman’ın atölyesinden taşınan kalıp alma istasyonları, boya masaları, pigment tüpleri ve airbrush ekipmanları, izleyiciyi sadece bir stant gezgini değil, sürece tanıklık eden bir gözlemciye dönüştürür. Bu bağlamda stant, sadece bitmiş yapıtların değil; sanatın üretimsel emeğinin de sergilendiği bir tecrübe alanına dönüşür. Böylece estetik, sadece objeye değil, sürece de yayılır; izleyici pasif bir bakıştan etkin bir mana kurucuya evrilir.
Feuerman’ın materyal tercihleri, yalnızca teknik değil; tıpkı vakitte kavramsal katmanlar barındırır. Reçine, geçiciliği ve kırılganlığı; mermer, zamansızlık ve dayanıklılığı; vinil ise çağdaşlığın yapay ve plastik tabiatını yansıtır. 2019 tarihli Angelica isimli yapıt, bu materyal lisanı içinde özel bir yerde durur: 24 ayar altın yaprakla kaplı figür, bayanın tarihî olarak değersizleştirilen varlığını tekrar taçlandırır; kutsal, güçlü ve estetik bir anlatı oluşturur.
“Long Island Girl” standı, sırf hiperrealist heykelin tarihinde değil; vücudun sanattaki temsiline dair yürütülen çağdaş tartışmalarda da kıymetli bir kırılma noktasıdır. Carole A. Feuerman’ın heykelleri, sırf fizikî bir forma değil; bir hissin, bir hafızanın, bir politik bakışın taşıyıcısına dönüşür. Her bir fragman, geçmişin suskunluklarını konuşmaya davet eden birer anlatı kesimi hâline gelir.
Bugün Feuerman’ın işleri, 1970’lerde sansürlenen yavuz bir bakışın geç de olsa kabul görmesidir. Bu geç keşif, sadece estetik bir açılım değil; tıpkı vakitte temsil tarihine dair etik bir düzeltmedir. Zira bu heykeller, sırf vücudun değil; vaktin, hafızanın ve sessizliğin de biçim kazanmış hâlidir. “Long Island Girl: The Superrealism of Carole Feuerman” standı, 31 Ocak – 31 Ağustos 2025 tarihleri ortasında New York’taki Museum of Sex’te ziyaret edilebilir”
