Önce Karar sonra Yeni Şafak… Konu: Beşir Atalay

Kırıkkale Üniversitesi Senatosu, 16 Temmuz 2025 tarihinde aldığı bir kararla, üniversitenin ana yerleşkesinin ismini “Prof. Dr. Beşir Atalay Kampüsü”nden “Kırıkkale Üniversitesi Şehitler Kampüsü”ne değiştirdi. Bu değişikliğin münasebeti olarak, “milletin ortak bedellerine vurgu yapmak ve vatan için can veren şehitlerin anısını yaşatmak” gösterildi .

Bu karar Karar gazetesi tarafından “Hoca’ya vefasızlık. Kırıkkale Üniversitesi Prof. Dr. Beşir Atalay’ın ismini kaldırdı” başlığıyla yayınlandı.

Bugün ise Yeni Şafak gazetesindeki köşesinde Yasin Aktay “Nasıl anlatabilirdim ki, Beşir Atalay isminin üniversitesinden silinişini?” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Bu yazıda karara reaksiyon gösterdi. Aktay şunları yazdı:

“Dedem Korkut insanlara doğar doğmaz değil, onları karakterize edecek belirli bir iş yaptıktan sonra verirmiş isimlerini. Kimi beşerler ise taşıdıkları isimleri insanların zihnine lakin muhakkak işlerinden, misyonlarından sonra, o işlerle o misyonlarla özdeşleşerek kazırlar. O isim de o denli kolay kolay sökülüp atılamaz.

Temmuz İhtilalinin yıldönümünde olayın siyasi, memleketler arası münasebetler ve kültürel boyutlarını tartışmak üzere bulunduğum Bangladeş’te beni davet eden niyet kuruluşu benim konuşmacı olduğum bir gala yemeği verdi. Türkiye ve Bangladeş ortasındaki bağları merkeze alan galaya birçok üniversite rektörü de katıldı. Rektörlerin ilgisi tabi şahsımdan çok Bangladeş’ten bir güneş üzere görünen Türkiye’ye, tarihine ve başkanına yönelik bir ilgiydi. Onların birçoğuyla konferanstan sonra ayrıyeten yemekte de bir ortaya geldik, Üniversite üzerine konuştuk. Ülkelerimizin üniversite kalitesinin geliştirilmesi üzerine, bilhassa Türkiye ve Bangladeş üniversiteleri ortasında yapılabilecek iş birlikleri üzerine bir sohbet. Tam bu sohbetin ortasındayken baktığım telefonumdan bizim üniversitelerimize dair içime bir sancı olarak saplanan bir haber okudum. Kırıkkale Üniversitesi Senatosu, 2017 yılında Üniversite Yönetim Kurulu Kararı ile belirlenen “Kırıkkale Üniversitesi Prof. Dr. Beşir ATALAY Kampüsü” isminin verilmesi kararının iptal edilerek, Üniversitemiz yerleşke isminin “Kırıkkale Üniversitesi Şehitler Kampüsü” olarak değiştirilmesinin uygunluğuna; Katılanların oy birliği ile” karar vermiş.

İlk anda “Nasıl yani?” diye reaksiyon verdim tabi. Nasıl ve neden olur bu türlü bir şey?

Yaşayan bir insanın isminin bir üniversiteye yahut öteki bir müştemilata verilmesi esasen her vakit sıkıntılı bir durum fakat verilmişken o ismin alınması çok daha problemli. Manevi kişiliğe bir hücumdur. Birçok yaşayan siyasalın ismi bir formda üniversitelere, kurumlara, caddelere, sokaklara veriliyor. Bu politikler muhalif bir siyaset idaresi devraldığında çok kolay maksat haline gelebiliyor. Bu, Türkiye’de maalesef sık sık yaşanan bir şey. Kolay verilebildiği kadar kolay alınıyor isimler. Biraz da isimlendirmelerin çok keyfi ve çok fazla siyasi heveslerle yapılıyor olmasından. Lakin siyasi nezaket aslında bu isimlendirmelerde muhalefet ortasında bir centilmenlik düzeyinin gözetilmesini bekler. Verilen isimler o kadar kolay alınmamalı ne yaşayanlardan ne de müteveffalardan.

“EMSALSİZ KATKI”

Onu geçelim. Kimi isimlendirmeler ise o kadar doğal o kadar hak edilmiş olur ki, kimsenin o isimlere dokunamaması gerekir. Misal, Beşir Atalay’ın Kırıkkale Üniversitesi’nde isminin bulunması Hocanın şahsını da aşan bir sembolik kıymeti haizdir. Beşir Hocanın ismi Kırıkkale Üniversitesi’ne bir yama üzere, siyasi bir işgüzarlıkla verilmemiştir. Onun ismi taa 28 Şubat’tan itibaren oynadığı rol hasebiyle, ayrıyeten üniversiteye hem kurucu rektörlüğüyle hem de sonrasında siyasi makamıyla yaptığı emsalsiz katkılarla zaten kazınmıştır.

Turgut Özal’ın Türkiye’de kalkınmanın ve demokratikleşmenin kültürel ve sosyolojik aracı olmak üzere açtığı üniversiteler ortasında Kırıkkale Üniversitesi’nin özel bir yeri vardı. Bu üniversiteye rektör olarak DPT’deki çalışmalarından ve çok daha geniş arkaplanından bildiği Beşir Atalay’ı atarken rastgele bir tercih yapmış değildi. 28 Şubat birebir vakitte Özal’ın demokratikleşmenin bir kanalı olarak devreye soktuğu üniversiteleşmeye karşı da bir darbeydi. Özal’ın atamış olduğu birçok rektör YÖK tarafından istifaya zorlanmıştı, ancak Beşir Hoca bütün baskılara karşın istifa talebini reddetmiş ve vazifeden alınmıştı. Onun yalnızca bu duruşu bile geçmiş ve gelecek olası yanılgılarını bile gideren bir ayrıcalık tanımalıydı. Onun ismi yalnızca bir devir güç ve nüfuz kazanmış bir siyasalın ismi üzere değildi. Tersine siyasi uğraşından fazla üniversitesine sahip çıkmış bir akademisyenin duruşu olarak ziyadesiyle hak edilmiş bir isimdi. O isme dokunmak birebir vakitte 28 Şubat’ın temsil ettiği ne varsa onunla birebir yere düşmek, buna karşılık o karanlık periyoda karşı yaşanmış bütün hisleri, duruşları, uğraşları yok saymak manasına gelmeliydi.

“OLUMLU SİYASETLERLE ÖZDEŞLEŞTİ”

Beşir Hoca 23 yıldır Türkiye’yi yönetmekte olan AK Parti’nin kuruluşunda ve sonrasında ortaya konulan bütün siyasetinde bilimsel ve entelektüel yaklaşımıyla çok değerli katkılarda bulunmuş bir insan. Siyasette etkin olduğu devirlerde ismi her vakit AK Parti’nin bütün olumlu siyasetlerle özdeşleşmiştir: Siyasetin sosyoloji ile, alan araştırmalarıyla güçlü bağının tesisi ve korunması, insan hakları, demokratikleşme ve özellikle demokratik açılım ve tahlil sürecinde çok değerli bir rol oynadı. Bir mühlet evvel yayınlanan hatıratı münasebetiyle onun bu katkılarına burada bir daha değindik. Tahlil sürecinde elini taşın altına koyan yaklaşımı münasebetiyle birçok kısmın maksadı de oldu. Meğer bugün gelinen “Terörsüz Türkiye” ufku büyük ölçüde onun katkıda bulunduğu bir yerde açılmıştır.

“SORUNLU BAKIŞ”

Bu manada aslında Beşir hocanın Kırıkkale Üniversitesi ile özdeşleşen ismi kendi şahsını da aşan bir husus olmuştur. Evvelden yahut sonradan hangi siyasi pozisyonlarda bulunmuş olursa olsun, o isim o şahsî boyutları aşıyor. 28 Şubat sürecinde Türkiye’de toplum olarak yaşanmış bir uğraşın sembollerinden birine dönüşüyor ismi. O ismin sembol niteliğini her şeyden evvel akademisyenlerin daha fazla takdir etmesi beklenirdi. Bilimsel özgürlükle, özerklikle, kaliteyle daha fazla ilgili olması gereken akademisyenlerin bir akademisyenin ismine bu kadar kolay dokunabilmiş olması elbette sıkıntılı.

Beşir Atalay siyasette faal olmaya devam ediyor olsaydı bu karar alınabilir miydi? Elbette alınamazdı. Bu durumda üniversitede ismi bulunan bir akademisyenin ismini yalnızca siyasi pozisyonu kalmamış olması münasebetiyle bu kadar kolay harcayabilen akademisyenlik de sıkıntılı. Siyasete karşı akademisyenler korumayacaksa akademisyenin vakarını, kim koruyacak?

Bir müddettir siyaset dışında olması hasebiyle siyaseten dokunulabilir görülebilmesi onun akademik olarak hak ettiği isme de dokunulabileceği izlenimi vermişse, o izlenimle hareket edenlerin akademisyenlikleri elbette çok önemli problemli. Üniversite senatosunun aklına bu türlü bir şeyin gelmiş olması, hele bu türlü bir teklife katılanların hiçbirinin itiraz etmeksizin oybirliğiyle karar verebilmiş olması çok daha problemli.

Bangladeş üniversitelerinin rektörlerine anlattığım Türkiye Üniversitesi bu değildi şüphesiz, olamazdı. Nasıl anlatabilirdim ki?”

PROF. DR. BEŞİR ATALAY KİMDİR

1947 yılında Kırıkkale’de doğan Prof. Beşir Atalay, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olup sosyoloji ve kamu idaresi alanında profesör unvanını almıştır. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) kurucularından olan Atalay, 2002 yılında Kırıkkale Milletvekili olarak TBMM’ye girmiş ve AK Parti Hükümetleri’nde İçişleri Bakanı, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak misyon yaptı. Atalay 2018 seçiminde milletvekili adaylığı başvurusu yapmadı. 29 Ağustos 2019 tarihinde AKP’den istifa etti.