Nurcu Yeni Asya: Nurları himaye Diyanet’in vazifesi

“Bütün devlet kurumları resmî statü bakımından birebir olmakla bir arada vazifesi, işçi sayısı, toplumla münasebet derecesi üzere açılardan farklılık arz eder. Bazıları daha stratejik ve daha öncelikli kıymete sahipken bazıları geri planda olabilir. Bu yüzden birinci kategorideki kurumların başta idarî kademedeki atamaları olmak üzere faaliyetleri kamuoyunda daha yakından izlenir. Anayasal bir kurum olan ve Genel Yönetimde yer alan Diyanet İşleri Başkanlığı da gerek misyon ve sorumlulukları gerekse hizmet alanı bakımından öncelikli kurumlardan biridir.

OSMANLI’DA ŞEYHÜLİSLÂMLIK MAKAMI VARDI

Osmanlı devrinde dinî bahislerde fetva vermek, devletin idaresiyle ilgili temel unsur ve kanunların konmasında kelam sahibi olmak, ilmiye sınıfı tarafından yürütülen yargı ve eğitim misyonlarını ifa etmek üzere faaliyetler Şeyhülislâmlık makamı tarafından gerçekleştiriliyordu. Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1924 yılında “İslâm dini ile ilgili işleri yürütmek, toplumu din konusunda aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek” üzere Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur. 1935 yılında ilk özel kanunu çıkarılan Başkanlık süreç içinde yeni yasal düzenlemelerle faaliyetlerini devam ettirmiş, nihayet 2010 ve 2013’deki son düzenlemelerle bugünkü teşkilat kanununa kavuşmuştur.

DİNÎ HİZMETLER SİVİL NİTELİK TAŞIR

Din yani İslâm “Yaratıcının insanlara dünya ve ahiret saadetini temin etmek üzere gönderdiği bildiriler bütünü” olduğu için, özü prestijiyle sivil bir nitelik taşır. Öteki bir tabirle din hizmetleri nebevîdir. Peygamberler, İslâm özelinde Hz. Peygamber (asm) Allah’tan aldığı vahyi insanlara bildirim etmiş, birebir vakitte bunu kendi hayatına taşıyarak fiiliyata yansıma biçimini de göstermiştir. Ayette açıkça belirtildiği üzere, Peygamber (asm) temelde şu dört misyonu gerçekleştirmeye memur kılınmıştır: “İnsanlara Allah’ın ayetlerini okumak, onları arındırmak, kitabı ve hikmeti öğretmek.” Tarih boyunca din hizmetleri, bir taraftan âlimler, mürşitler ve sivil toplum kuruluşları ile gerçekleştirilirken bir taraftan da çeşitli maslahatlardan hareketle devlet otoritelerince de yürütülmüştür.

CUMHURİYETİN BİRİNCİ YILLARINDA DEVLET, DİNE ARALIKLI DURDU

Toplumun kâhir ekseriyeti Müslüman olduğu halde cumhuriyet kurulduğunda, kurucu takımın dine bakışı, bilahare “laiklik” prensibinin anayasaya girişi (1937) devleti din konusunda aralı bir tavra sokmuş, lakin tarihî, siyasî ve toplumsal münasebetlere dayalı olarak Diyanet teşkilatı kurulmuş ve vazifelerinin denetimli bir halde yapması sağlanmıştır. Vakitle katı laiklik taraftarları bu türlü bir kurumun varlığını sorgularken birtakım mütedeyyin çevreler de kurumu İslâmî ahkâmı gereğince yansıtmamakla tenkide tâbî tutmuşlardır.

“HAK VE HAKİKAT İNHİSAR ALTINA ALINAMAZ”

Bu noktada gerek dinin temel prensipleri gerekse demokrasinin temel temelleri dikkate alındığında şunu söylemek gerekir: Din ve din hizmetleri hiçbir şahıs, cemaat ya da sivil toplum kuruluşunun inhisarında olmadığı, olamayacağı üzere resmî kurumun da inhisarında olamaz. Gerçekten Said Nursî’nin en çetin koşullarda topluma iman ve Kur’ân hizmeti yaparken kimilerinin “Bizim bu işi yapan resmî bir dairemiz var” demelerine karşı 1930’larda verdiği yanıt da bunu söz etmektedir: “Hak ve hakikat inhisar altına alınamaz. İman ve Kur’ân nasıl inhisar altına alınabilir? Siz dünyanızın adabını, kanununu inhisar altına alabilirsiniz. Ama hakaik-i imaniye ve esâsât-ı Kur’âniye, resmî bir formda ve fiyat mukabilinde, dünya muamelâtı suretine sokulmaz. Tahminen, bir mevhibe-i İlâhiye olan o esrar, hâlis bir niyetle ve dünyadan ve huzûzât-ı nefsaniyeden tecerrüd etmek vesilesiyle o feyizler gelebilir.”

DİYANET TEŞKİLÂTININ IŞIKLARI HİMAYE ETMEK VAZİFESİDİR

Hak namına tabir etmek gerekir ki, bu tabirler, tıpkı vakitte, hangi statüde olursa olsun din hizmetinde bulunmaya çalışanların nasıl bir anlayış ve hal içinde olmaları gerektiğine dair de çok değerli işaretlemeler içermektedir. Bu vesile ile Bediüzzaman’ın iki lahika mektubuna da değinelim. Birincisi onun Başkanlığın Risale-i Nur’a sahip çıkmasına dair şu kelamıdır: “…Elbette Diyanet dairesi Parıltıları himaye etmek gerçek bir görevidir.”

Diğeri ise Ankara’da yapılan “Ahrarlar” kongresinde birtakım mebusların kendisini Diyanet dairesinde görevlendirmeye yönelik tekliflerine karşı söylediği şu kelamlar:

“O toplantıda bu teklifi yapan meb’uslara ve dindar arkadaşlarına çok teşekkür ve çok selâm ve muvaffakiyetlerine çok dua ederiz. Ancak ben çok zayıf ve şiddetli hasta ve ihtiyar ve kabir kapısında ve perişan olduğumdan, o kudsî vazifeyi yapmaya iktidarım olmamasından, benim yerimde Risale-i Nur’un şahs-ı manevîsi, benim bedelime Işık şakirtlerinin has ve hâlis ve İslâmiyetin gerçek fedakârlıklarının şahsiyet-i maneviyesi, o kudsî vazifeyi şimdiye kadar gayr-ı resmî perde altında yaptıkları üzere, inşaallah resmî bir surette dahi yapabilecekler. Onlara havale ederiz…”

İSLÂMİYET GÜNEŞİ YERDEKİ IŞIKLARA TÂBİ OLMAZ

Bugünlerde Diyanet’e yeni bir liderin atanması hasebiyle bir konuya işaret etmek gerekiyor: Resul-i Ekrem’in (asm) açıkça söz buyurduğu üzere “Din samimiyettir.” Samimiyetin gereği olarak din başta siyaset ve maddî çıkar olmak üzere hiçbir şeye alet edilmez, edilemez! Dini yaşamak ve bunun bir kesimi olarak din hizmetinde bulunmak Allah’ın buyruğu olduğu için yapılır, karşılığında Allah’ın isteği dışında hiçbir şey beklenmez, beklenemez.

Esasında “Diyanet’in her türlü siyasî görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak vazife yapması” mer’î anayasanın da bir kararı olmasına karşın kimi vakit farklı algılara yol açacak tavırlar sergilenebiliyor. Bunun din ismine büyük bir zulüm olacağında kuşku yoktur. Said Nursî’nin şu iki tabiri hem resmî, hem sivil din hizmetinde bulunanlar için hayatî değer taşıyor. Birincisi şu: “Hakikat-ı İslâmiye bütün siyasetin fevkindedir. Bütün siyasetler ona hizmetkâr olabilir. Hiçbir siyasetin haddi değil ki İslâmiyet’i kendine alet etsin.”

Diğeri de şu: “…Bir kısım dindar ehl-i siyaset, dini siyasete alet etmeye çalışmışlardı. İslâmiyet güneşi yerdeki ışıklara alet ve tâbi olamaz. Ve alet yapmak, İslamiyet’in değerini tenzil etmektir, büyük bir cinayettir.”