Ninova Valisi öyle bir şey dedi ki… Irak’ta ‘besmele’ tartışması
Irak’ın Ninova vilayetinde yapılan bir camii açılış merasimi sırasında, bir hafızın Kur’an tilavetine “Euzu billahi minel şeytanirracim” (Kovulmuş şeytanın şerrinden Allah’a sığınırım) diyerek başlaması üzerine Ninova Valisi, Yezidîlerden özür diledi.
“Hristiyan ve Yezidî kardeşlerimizin hislerine her vakit saygılı olmalıyız” diyen vali, “Biz, farklı bileşenlerden oluşan bir kent ve vilayetiz; bu yüzden Yezidî kardeşlerimizden özür dilerim” dedi.
Ancak özrün reaksiyon çekmesinin akabinde bir özür daha dileyen vali, kelamlarının sadece “geçici bir gaf ve istemeden yapılan bir lisan sürçmesi” olduğunu belirterek, hedefinin “birlik ruhunu korumak ve gönülleri yumuşatmak” olduğunu tabir etti.
ÖZRÜ TARTIŞMA YARATTI
Valinin açıklaması geniş yankı uyandırdı ve hem Müslümanlar hem de Yezidîler tarafından eleştirildi.
Müslümanlar, ülkenin resmî dinin İslam olduğuna işaret ederek bir devlet görevlisinin böylesi bir mevzuda özür dilemesine çıkışırken, Yezidîler ise valiyi Yezidî kültürünü bilmemekle suçladı.
Olayla ilgili yorum yapan Yezidî milletvekili Viyan Duhail, valinin özrünü şaşkınlıkla karşıladığını belirterek, “Özürün münasebeti nedir ve Yezidîlerin şeytanla ne ilgisi var?” diye sordu.
Yezidîlerin ‘ilk Allah’a inanan topluluk’ olduğunu vurgulayan Duhail, valinin Yezidî inancını bilmediğini ve bunun da ülkedeki azınlıklar hakkında ne kadar az bilgi sahibi olunduğunu gösterdiğini kaydetti.
‘NADİR BİR ADIM’
Yezidî gazeteci Saman Davud ise, Yezidî inancının şeytan kavramıyla hiçbir ilgisi olmadığını belirterek, “Bu kavram, yüzyıllar boyunca Yezidîlere karşı yanlış anlamalar, düşmanlık ve dini metinlerin yanılgılı yorumlanması yoluyla uydurulmuştur” dedi.
Davud, valinin özrünü “Iraklı siyasetçiler tarihinde az bir adım” olarak değerlendirirken, birebir vakitte bunun yeni bir tartışma başlattığını ve aslında baştan önlenmesinin daha yanlışsız olacağını söz etti.
YEZİDÎLİK NEDİR
Terör örgütü Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün gayesinde olan Yezidiler, “sır” dinleri ve gelenekleriyle öne çıkıyor.
İnançları nedeniyle IŞİD akınlarına maruz kalan Yezidiler, Hazreti Muhammed’in torunu Hazreti Hüseyin ve beraberindeki 72 kişinin Kerbela’da şehit edilmesi buyruğunu veren Emevi Sultanı Yezid’le ilişkilendirilmelerine karşı çıkıyor.
Geçmişte kimi tarihçiler, Yezidi inancının oluşumunu Emevi Sultanı Yezid bin Muaviye’ye bağladı. Yezidiler hakkında bilgi sahibi olmayanlar da Yezidilerin, Sultan Yezid’in takipçisi olduğunu sanabiliyor.
Ancak Yezidiler, bu iddiayı reddediyor. Yezidiler, yol göstericileri olarak kabul ettikleri “Yezid bin Ezidiyan” ile Emevi Sultanı “Yezid bin Muaviye” ortasında isim benzerliği dışında öbür bir ortak nokta olmadığını lisana getiriyor. Yezidiler, Muaviye’nin oğlu “Yezid”in peşinden gitmediklerini, kendilerini, “Allah’a peygambersiz inanan halk” manasına gelen “Ezdai” olarak isimlendirdiklerini tabir ediyor.
TÜRKÇE, ARAPÇA VE İNGİLİZCE’DE ‘YEZİDİ’, KÜRTÇE’DE ‘EZİDİ’
Irak’taki Kürtler ortasında “Ezidi” olarak isimlendirilen toplum için Türkçe, Arapça ve İngilizce’de, “Yezidi” tabiri kullanılıyor. Terminolojik olarak “Ezidi’nin söz manası, “Azda/Allah’ın yarattığı kişilik” demek. Kürtçe’de, Allah’ın öbür bir ismi ise “Yezdan”dır. Kimi tarihçilere nazaran “Yezidi” sözü, Zerdüştlükteki “Yezata” sözünden geliyor.
