Müfredata girdi… Dersimiz: Faşizm
Hırvatistan’da okul müfredatında “Anti-Faşizm” dersi yer alıyor. Faşizme karşı uğraşıyla tarihe geçen Hırvatistan, bugün tıpkı ideolojiye karşı genç nesilleri bilinçlendirmeye çalışıyor. Okul müfredatında “Anti-Faşizm” dersi mecburî olsa da, dersin sınıflarda işlenişi tartışmalı. Tarihçiler, faşizmin mirasının gençlere aktarılmasında önemli eksiklikler olduğunu söylüyor.
Sırp Novosti gazetesinde yayımlanan “Anti-faşizmin hayaleti” başlıklı haberde gündeme taşındı. Avrupa genelinde yine yükselişe geçen ırkçılığın bölgede de tesirli olduğuna dikkat çekilirken, ülkede bu dersin zarurî olduğu vurgulandı. Lakin tarihçi Miljenko Hajdarović, uygulamadaki çelişkiye dikkat çekti.
ÖĞRETMENLERİN İNSİYATİFİNDE
Tarihçi Hajdarović, faşizm aksiliğinin müfredata resmi olarak dahil edilmesine karşın sınıflarda işlenme biçiminin öğretmenlerin ferdî tercihine bağlı olduğunu belirtti. “Anti-Faşist Zagreb” araştırmasının da müellifi olan Hajdarović, bu projeyle başkentteki gençlere ve öğretmenlere anti-faşist direnişin mirasını aktarmayı amaçladıklarını söyledi. Projede müfredatta anti-faşizmin nasıl yer aldığı, sınıflarda nasıl ele alınmadığı ve toplumun bu bedellere nasıl yaklaşabileceği incelendi.
PARTİZANLAR HAKKINDA FARKLI YAKLAŞIMLAR
Hajdarović, müfredatta pahaların birden fazla vakit net tanımlar olmadan aktarıldığını tabir etti. Anti-faşizmin sistematik olarak işlenmediğini belirten tarihçi, öğrencilerin farklı okullardan çelişkili görüşlerle mezun olabildiğine dikkat çekti. “Bir okuldan öğrenciler partizanların özgürlük gayretinin sembolleri olduklarını bilerek mezun olurken, öteki bir okulda tıpkı partizanların ‘1945’in kan emicileri’ olarak tanıtılmaları mümkün” dedi.
NEO-FAŞİZM GÖRMEZDEN GELİNİYOR
Hajdarović’e nazaran neo-faşizm ya da neo-Ustaşaizm olgusu eğitim sisteminde büsbütün göz gerisi ediliyor. Ustaşa hareketi 1929-1945 yılları ortasında faaliyet göstermiş ve birçok vefattan sorumlu tutulmuştu. Tarihçi, ders kitaplarının mevcut sisteminin geçmiş siyasetleri yasallaştırma aracı haline geldiğini vurguladı.
SORGULAYAN KİTAP YASAKLANDI
Tarihçi, Hırvatistan’ın yakın tarihindeki tartışmalı başlıkların eğitimde ele alınmadığını belirterek, “Franjo Tuđman’ın rolü, Hırvatların Bosna-Hersek savaşındaki sorumluluğu yahut din değiştirme cürmü sorgulanmıyor” dedi. Dogmatik yapıdan küçük sapmaların bile engellendiğini hatırlatan Hajdarović, liselerde kullanılan bir ders kitabının bu nedenle yasaklandığını söyledi.
ÇÖZÜM TEKLİFLERİ: SOKAKLARIN YÜZLERİ
Hajdarović’in yürüttüğü projede iki başlık öne çıkıyor. Birincisi unutulmuş kahramanları ve lokal direniş kıssalarını gündeme taşırken, “Sokağın Yüzleri” başlıklı ikinci kısım Zagreb’in sokak isimleri üzerinden tarihi sorgulamaya dayalı bir öğrenme modeli öneriyor.
PROJE RESMEN BAŞLADI
“Antifaşist Zagreb” projesi, Eylül 2024’te hayata geçirildi. Çalışma, Documenta – Geçmişle Yüzleşme Merkezi’nin öncülüğünde, Zagreb Kent Müzesi ve Hırvatistan Antifaşist Birliği işbirliğiyle, Zagreb Belediyesi’nin dayanağıyla yürütülüyor.
