Kurye olmanın maliyeti dudak uçuklattı: Kuryeler anlattı
Getir bünyesinde çalışan kuryeler, artan borç yükü ve paket başı fiyatların haziran ayında düşürülmesi nedeniyle geçim derdinin eşiğine geldi. İşe başlayabilmek için büyük borçlara giren kuryeler, maaşlarından yapılan kesintiler ve çalışma şartlarının yüküyle “çalıştıkça borçlandıklarını” söylüyor.
Evrensel’den Ebrar Akdeniz’in haberine nazaran, kuryelerin büyük çoğunluğunu, 18-28 yaş ortasında, eğitimini sürdürürken çalışmak zorunda kalan üniversite öğrencileri oluşturuyor. Toplumsal medyada “kendi işinin patronu” olarak parlatılan kurye işi aslında daha işe başlamadan personelleri ağır bir borç yükünün altına sokuyor.
İŞE BAŞLAMAK İÇİN 229 BİN TL BORÇ
Motor, ehliyet, mecburî evraklar, şahıs şirketi kuruluş masrafları ve ekipman masraflarıyla birlikte kuryeliğe başlamak için cebinden çıkan para 229 bin TL’yi buluyor. Bununla da bitmiyor: Muhasebe, KDV, muayene ve öbür zarurî ödemelerle kuryelerin her ay ortalama 35 bin 500 TL ek masrafı oluyor.
Aylık 50 bin TL kazanan bir kurye, bunun en az 10 bin TL’sini direkt KDV olarak ödüyor. Haziran ayında yapılan değişiklikle paket başı fiyatlar de düşürüldü. Evvelce birinci paket 55 TL, öbürleri 40 TL iken; artık birinci paket 47 TL, öbürleri ise sırf 25 TL.
‘KREDİYLE BAŞLADIM, BORÇLA DEVAM EDİYOR’
3 aydır Getir’de çalışan Mervan, borç döngüsünü şöyle anlatıyor:
“Kuryeliğe başlamadan A2 ehliyetimi borçla aldım. Motor için kredi çektim, o da kiralamaya lakin yetti. Motorla kaza yaptım, yeniden kredi çektim. Borç hiç bitmiyor. Getir’e geçmek zorunda kaldım zira fakat onların aracıyla çalışmaya başladım. Çalıştıkça yalnızca borçlarımı ödüyorum, bana kalan olmuyor. Bankanın kapısını daima çalıyoruz.”
14 SAAT ÇALIŞ YENİDEN YETMEZ
Kuryeler haftada yalnızca 1 gün müsaade kullanabiliyor. Günde en az 10, kimi vakit 14 saate kadar çalışıyorlar. Tek molaları ise yarım saat. Depoda mola müddeti bittiğinde çalan çanlarla tekrar yola çıkmak zorunda kalıyorlar.
Apartmanlarda 6. kata kadar çıkma mecburiliği, ağır paketlerin elde taşınması, site içlerinde motorla giriş yasağı üzere uygulamalar yükü daha da ağırlaştırıyor. Motorlarına en fazla 6 paket alabilen kuryeler, yükten ötürü kaza riskiyle karşı karşıya kalıyor. Mervan yaşadıklarını şöyle aktarıyor:
“Motorumun yükünden ötürü dengesizliğe kapılıp kaza yaptım. Zati motorların birden fazla eski, bakımları yapılmıyor. Kaportalar kırık, bantla tutturulmuş. Frenler tutmuyor. Biz kendi can güvenliğimizle çalışıyoruz.”
GÜVENCESİZ, SİGORTASIZ, KORUNMASIZ
Kuryeler sigortasız ve garantisiz çalıştırılıyor. Meslekleri “yüksek tehlikeli iş” kategorisinde olmadığı için ek bir muhafaza da yok. Kış aylarında soğuktan kaynaklanan teneffüs rahatsızlıkları, yorgunluk ve uyku düzensizliği artık meslek hastalığına dönüşmüş durumda. Buna karşın çalışanlar, düşük fiyatlar ve borç baskısıyla aralıksız çalışmaya zorlanıyor.
‘İŞ BIRAKMAK İSTEDİK LAKİN KİMSE ÇIKAMIYOR’
Mervan, kontak kapatma hareketlerini hatırlatarak şunları söylüyor:
“Biz de iş bırakmayı konuştuk lakin herkes meskenini geçindirme kaygısında. Herkes Getir’den çıkıp diğer şirkete geçmenin yolunu arıyor. Bir devir bizim depoda da iş bırakıldı, geriye yalnızca iki kişi kaldık. Ancak sonuçta çalışmaya mecburuz. Hiç kimse işten çıkamıyor.”
Kurye olmanın maliyeti
Başlangıç masrafları:
Ehliyet, motor, ekipman, dokümanlar ve şahıs şirketi → 229 bin TL
Aylık masraflar:
Muhasebe, KDV, muayene ve öteki kesintiler → 35 bin 500 TL
Ücretler (önceden / şimdi):
İlk paket: 55 TL → 47 TL
Sonraki paket: 40 TL → 25 TL
KDV kesintisi:
Aylık 50 bin TL kazanan bir kurye → 10 bin TL’si direkt KDV’ye
