Korkutan uyarı: Bitmedi

Bu yaz ormanlık alanlarda çıkan yangınlar eylül ayında bile tesirini sürdürmeye devam edecek. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Havza İdaresi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Serengil, orman yangını riskinin Akdeniz coğrafyasında hâlâ devam ettiğini bildirerek, Akdeniz jenerasyonunda iklimsel ve toplumsal faktörlerin de riski artırdığını söyledi.

Türkiye’de Batı Karadeniz’deki kimi orman tiplerinin Ege ve Akdeniz’dekilerle tıpkı yapıda olduğuna ve bu bölgelerin yangına hassas yapılarına işaret eden Serengil, kızılçam ve karaçam üzere tiplerin riski artırdığını, buna karşılık yapraklı orman ekosistemlerinde tehlikenin daha düşük olduğunu belirtti.

Bu yıl yangınların Türkiye’nin kuzeyine kaymasının tesadüf olmadığını vurgulayan Serengil, “Kuraklık ve artan sıcaklıklar yangına hassas bölgeleri genişletti. Bu nedenle yangınla deneyimi az olan kuzeydeki köy ve kasabalar da risk altına girdi. Yangın çıkışları günde 40-50 farklı noktada yaşanabiliyor, bunların birden fazla süratli müdahaleyle büyümeden sönüyor. Lakin kimileri birkaç hektarı aşarak geniş çaplı yangına dönüşüyor” dedi.

SOSYAL ETKENLERLE DE BAĞLANTILI

Serengil, yangınların yalnızca iklim şartlarıyla değil, toplumsal etkenlerle de temaslı olduğuna işaret ederek şunları kaydetti:

“Kırsaldan kente göç yangına karşı esirgeyici klâsik bilgiyi zayıflattı. Köylerde yaşayan beşerler yangına karşı farkındalık sahibiydi, yangına müdahalede dayanak oluyordu. Bu insanların kentlere göç etmesiyle hem Türkiye’de hem Portekiz, İspanya, Fransa üzere ülkelerde kırsal alanlar yangına karşı daha kırılgan hale geldi.” İspanya ve Portekiz’in bulunduğu İber Yarımadası da yangınlar pençesi altında

Serengil, ekim hatta kasım aylarında da orman yangını riskinden kelam etmenin mümkün olduğunu, kurak ve rüzgarlı havalarda mart ve nisanda bile yangın görülebildiğini bildirdi.

Serengil, “Bazen Yunanistan’da, bazen İtalya’da, bazen Türkiye’de artıyor. Yangın olmayan yıllarda ormanda yanıcı unsur birikiyor. Birkaç yıl sonra bu birikim daha şiddetli yangınlara yol açıyor. Bu yıl İber Yarımadası haftalarca yandı. Türkiye’de ise köylüler anız yakmadıklarını söyleseler de çeşitli nedenlerle yangınlar ortaya çıkabiliyor” diye konuştu.

KUZEY DAHA RİSKLİ OLACAK

Türkiye’deki ormanların yollarla bölünmüş olduğunu belirten Serengil, “Bizim ormanlarımız Almanya, Kanada yahut Amerika’daki kadar güçlü ve büyük kütleler halinde değil. Birçok yol ve yerleşimlerle bölünmüş durumda. Bu nedenle yangınların çok geniş alanlara yayılması her vakit kolay olmuyor fakat kuzeye yanlışsız genişleme riski gelecek yıllarda artacak. Bilhassa Artvin ve etrafında önümüzdeki 5-10 yıl içinde yangınlarla daha fazla karşılaşabiliriz” ikazında bulundu.

Serengil, Türkiye’de eylül ortasından itibaren bilhassa kuzey bölgelerde yağış ve gece nemlenmesinin başladığını belirterek, bunun yangın riskini kısmen düşürdüğünü söyledi. Orman yangınlarıyla uğraşta yalnızca söndürme usullerinin kâfi olmadığını, önleyici adımların da güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Serengil, yangının çıkmadan önlenmesi gerektiğini kaydetti.

BİRÇOK YERDE RİSK DEVAM EDİYOR

Avrupa Birliği’nin (AB) uydu izleme sistemi Copernicus’un 2-8 Eylül tarihlerini kapsayan haritasında, Türkiye’nin Batı ve Orta Karadeniz kısmı başta olmak üzere Ege ve Akdeniz kıyıları, Akdeniz coğrafyasında İber Yarımadası, İtalya ve Yunanistan, Fas ve Cezayir ile Bulgaristan, Romanya, Ukrayna’da yangın riskinin yüksek düzeyde devam ettiği görüldü.

World Weather Attribution (WWA) raporunda da Türkiye ile Yunanistan’da iklim değişikliğiyle temaslı şiddetli orman yangınları meydana gelme ihtimalinin 10 kat arttığı belirtiliyor.

Raporda, son yıllarda Türkiye ve Yunanistan’da gözlemlenen kuraklık eğiliminin Türkiye’de daha güçlü olduğu ve yangın öncesi periyot olan ekim-nisan aralığında toplam yağışın yaklaşık yüzde 14 azaldığı vurgulandı. Bu durumun yangınlara yer hazırlayan yaz aylarında daha kuru hava şartlarına yol açtığına işaret edildi.

FOSİL YAKITLAR ÜLKEYİ TEHLİKEYE SOKUYOR

Raporda ayrıyeten, dünyada fosil yakıtlardan yenilenebilir güce geçişin hızlanmaması durumunda Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs adasının daha şiddetli orman yangınları riskiyle karşı karşıya kalacaklarına dikkat çekildi.

Küresel sıcaklıkların mevcut siyasetler altında bu yüzyıl içinde 2,6 santigrat dereceye ulaşması beklendiği vurgulanan raporda, bunun olması hâlinde, “sıcak ve kuru havanın bitki örtüsüne olan etkisi”yle gelecekte yangınların yüzde 18 daha şiddetli olması; orman yangını çıkma mümkünlüğünün yaklaşık 6 kat artması ve yangınları başladıktan sonra denetim etmenin ise yüzde 25 daha zorlaşması şiddetli hale gelmesi öngörülüyor.