Klima etkisi yaratan bitkiler: 20 derece birden düşürüyor
Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Kısmı Araştırma Vazifelisi Onur Aksoy ve Peyzaj Mimarlığı Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kamil Erken, geçen yıl temmuz ayında kentsel alanlarda bitkisel, yapısal ve konumsal faktörlerin kentsel serinlemeye tesiri hakkında çalışma yürütmeye başladı.
Erdem Saker Botanik Parkı, Hüdavendigar Kent Parkı, Reşat Oyal Kültür Parkı ve Bursa Teknik Üniversitesi yerleşkesi başta olmak üzere 4 farklı bölgede bir yılı aşkın müddettir hava sıcaklıklarının değişkenlik gösterdiği gün ve saatlerde ölçümler yapıldı.
Çalışmalarda geniş yapraklı, geniş taçlı ve kaba dokulu bitkilerin gölgesi ile asfalt taban, çim alan, araç kaportaları üzere çeşitli yerlerde sıcaklık ölçüldü.
GÖLGEDE 32 İLA 35 DERECE
Ölçümlerde, hava sıcaklığının meteoroloji datalarına nazaran 40 derece olduğu bir günde çınar, meşe, ıhlamur üzere geniş yapraklı ağaçların gölgesi 32 ila 35 derece, sert taban olan asfalt beton üzere yerler ise 60 dereceyi aşan ölçümler kaydedildi.
Kent genelinde geniş taçlı ve kaba dokulu bitkilerin bulunduğu alanların yaygınlaştırılması halinde kentsel serinlemenin daha fazla hissedileceği ortaya konuldu.
‘SICAKLIĞIN SERT YERLERDE 60 DERECEYE KADAR ÇIKTIĞINI GÖRDÜK’
Projede misyonlu BTÜ Peyzaj Mimarlığı Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kamil Erken, AA muhabirine, yaptıkları çalışma sonucunda her bitkinin serinleme yaptığını, lakin birtakım bitki cinslerinin serinleme tesirinin daha fazla olduğunu söyledi.
Projenin hayata geçirilmesi durumunda, kentsel serinleme, global ısınma üzere birçok alanda tesirinin hissedilebileceğini lisana getiren Erken, şöyle devam etti:
“Meteorolojiye nazaran 40 derece olan sıcaklığın sert yerlerde 65 dereceye kadar çıktığını gördük. 62 ila 65 derece ortasında farklı ölçümler yaptık. Tıpkı ölçümleri genelde otoparklarda güneşin altına bırakılan aracın kaportasında 85 dereceye kadar çıktığını fark ettik. Bu tehlikeli bir sıcaklık. Olağanda 40 derece olan sıcaklığın bitkilerin bulunduğu yerlerde 32 ila 35 dereceye kadar düştüğünü fark ettik. Bitki gereciyle bu sıcaklıkları daha aşağı nasıl düşürebiliriz, serinletme tesirini nasıl artırabileceğimizi çalışıyoruz. Hava sıcaklığı 40 derece lakin sert tabanlarda, yüzeylerde, cephelerde yansıyan ışık nedeniyle bu sıcaklık 20-25 derece daha da artıyor. Bizi asıl soruna sokan 40 derecenin yanında bu 20-25 derecelik farklar. Bu farklar hem can hem de mal için ziyanlı ve olumsuzluk yaşatabiliyor.”
MARMARA BÖLGESİ TERCİHLERİ
Kamil Erken, su tüketimi az, kuraklığa sağlam bitkilerle sıcaklık tesirinin düşürülebileceğini lisana getirdi.
“Her taraf hoş olsun. Estetiği yüksek olan bitkiler olsun” anlayışının kuraklık başta olmak üzere farklı sonuçlara yol açabileceğinin altını çizen Erken, şöyle konuştu:
“Marmara Bölgesi’nde bilhassa geniş yapraklı ve geniş taçlı, kaba dokulu meşe, defne, ıhlamur, at kestanesi üzere bitkiler kullanılabilir. Çam da kaba dokulu bitkilerdir. Bunların birçoğunun kuraklığa dayanımı da uygundur. Bu bitkiler tercih edilebilir. Bu mevzuda çalışma yapan insanlara doğal bitkilerin kültüre alınması, park ve bahçelerde kullanılmasıyla ilgili çalışmalar yapmamız gerekiyor. O bitkiler tabiatta sulanmadan yaşayan ve her bölgenin kendi ekolojisine ahenk sağlayan bitkiler. Öncelikle bunların tespit edilip, kültüre alınıp kullanılması gerekiyor.”
’20 DERECELİK BİR FARKIN OLDUĞUNU BELİRLEDİK’
Projenin yürütücüsü Araştırma Vazifelisi Onur Aksoy da çalışmaların 1 yıldır devam ettiğini, 2026 yılı mart ayında projeyi bitirmeyi hedeflediklerini aktardı.
Farklı bölgelerde yapılan ölçümlerle hangi bitki tiplerinin serinlemeye ne kadar tesiri olduğunu araştırdıklarını belirten Aksoy, “Genellikle bitkisel malzemelerin gölgesinde yapılan ölçümlere bakıldığında daha kapalı ve ağır yaprak alan indeksi yüksek olan bitki tiplerinin kentsel serinleme tesir bedelinin daha yüksek olduğunu fark ettik. Çınar, meşe, ıhlamur üzere Bursa’da doğal olarak yetişen bitki çeşitlerinin kentsel serinleme üzerine olumlu tesire sahip olduğunu gördük” sözünü kullandı.
Aksoy, bitki örtüsüne sahip bir alan ile sert taban ortasındaki sıcaklık farkına değinerek, “Kent genelinde düşünecek olursak bitkisel gereç olan bir alan ile olmayan alan ortasında yaklaşık 20 derecelik bir farkın olduğunu belirledik. Gölgede yapılan ölçümlere bakacak olursak da gölgedeki sıcaklıkların daha düşük olduğunu, sert tabanda bitkisel malzemenin olmadığı alanlardaki sıcaklıkların daha yüksek olduğunu gördük” dedi.
