İstiklal’de ‘diplomatik’ kavga: Emekli Paris büyükelçisi Odatv’ye konuştu
İstanbul İstiklal Caddesi’ndeki Fransa Başkonsolosluğu, bina bahçesindeki Fransız Kültür Merkezi’nin kafesini işleten Robela Turizm Şirketi’nin kontratını tek taraflı feshetti; işletmenin tahliyesini istedi.
Akşam gazetesinde yer alan haberde, kafeyi yedi yıldır işleten şirket, kontrata ters fesih argümanıyla Fransa Cumhuriyeti’ne dava açtı. Konsolosluk da karşı dava açtı; mukavelenin Fransa kanunlarına nazaran işlediğini ve fesih haklarının bulunduğunu savundu.
Mahkemenin atadığı eksper heyeti, davanın Türk mahkemelerinde açıldığı ve bu nedenle yargılamada Türk hukukunun uygulanmasının gerektiğini bildirdi. Uzman raporunda işletmecinin ziyanının tespit edilerek ödenmesi gerektiği de belirtildi.
1961 VE 1963 SÖZLEŞMELERİ
Emekli büyükelçi Uluç Özülker, Osmanlı devrindeki Fransa imtiyazını hatırlatan bu değişik davayı Odatv’ye kıymetlendirdi. Tıpkı vakitte 2002-2006 yılları ortasında Paris büyükelçiliği yapan Özülker, 1961 tarihli Viyana Diplomatik Münasebetler Kontratı ile 1963 tarihli Viyana Konsolosluk İlgileri Sözleşmesi’ne işaret ederek, “İki kontrat var. Biri büyükelçiliklerle ilgili, ikincisi de konsoloslukları kapsar. Ortadaki en büyük fark şu; büyükelçiliğe dokunamazsınız ancak konsolosluğa dokunursunuz” dedi.
Özülker’in bahsettiği kontratlardan 1961 kontratı; büyükelçiliklerin statüsünü, dokunulmazlıklarını ve imtiyazlarını düzenliyor. Bu nedenle büyükelçilik binaları dokunulmaz pozisyonda, polis yahut konut sahibi devlet yetkilileri büyükelçiliğe müsaadesiz giremiyor.
1963 kontratı ise konsoloslukların misyon, yetki ve sorumluluklarını belirliyor. Konsolosluk binaları da korunuyor lakin büyükelçilikler kadar mutlak dokunulmazlığa sahip olmuyor. Mesken sahibi devlet, muhakkak şartlarda, örneğin önemli bir kamu güvenliği tehlikesinde konsolosluğa müdahale edebiliyor. Bu nedenle birisinde dokunulmazlık tam iken başkasında daha sonlu bir dokunulmazlık olduğu kabul ediliyor.
“BURADAN BİR ŞEY ÇIKMAZ”
Özülker, bu durumu şöyle özetledi:
“Konsolosluğun misyon alanındaki icraatıyla orantılı olarak dokunulmazlığı vardır. Öbür bir tabirle, konsolosluk çalışanı gitti otomobil kazası yaptı. Büyükelçilikten gittiyse bir şey yapılamayabilir. ‘En fazla geri alın bunu’ derler, ancak konsolosluktan gittiyse gerekli ceza rahatlıkla verilebilir.”
Yine de Fransa Başkonsolosluğu’nun mukaveleyi feshetmesinin “doğal” olduğunu belirten Özülker, “Hangi kapsam içinde bu işin yapıldığına bakıldığında, şayet konsolosluğun asli misyonlarıyla ilgiliyle onun da dokunulmazlığı vardır. Fransız Kültür Merkezi, konsolosluğun uzantısıdır. Bu haliyle bu davayı bir yere götüremezsiniz” görüşünde bulundu.
Oğuz Ok
