İstanbul bu hafta diplomasinin merkezi olacak

Diplomatik kaynaklardan alınan bilgiye nazaran, İstanbul bu hafta tekrar diplomasinin merkezi olacak.

İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya ortasındaki nükleer müzakerelerin Cuma günü İstanbul’da düzenleneceğini açıklayan diplomatik kaynaklar, Rusya ve Ukrayna ortasındaki müzakerelerin de bu hafta içi İstanbul’da yapılmasının öngörüldüğünün bilgisini verdi.

İRAN’I TEMSİLEN DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCILARI KATILACAK

İran devlet televizyonunun haberine nazaran İran, 2015’teki nükleer muahedenin Avrupalı taraflarının talebi üzerine yeni cins nükleer görüşmeyi kabul etti.

İstanbul’da 25 Temmuz Cuma günü dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak nükleer görüşmelere İran’ı temsilen dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi katılacak.

İran ile E3 olarak isimlendirilen nükleer muahedenin Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya, 16 Mayıs’ta yeniden İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir ortaya gelmişti. Taraflar, ABD ile İran ortasında süren müzakereler sırasında yapılan görüşmelerin devamı konusunda anlaşmıştı.

İSRAİL’İN ATAKLARI SONRASI MÜZAKERE SÜRECİ KESİLMİŞTİ

İran ile ABD müzakere süreci devam ederken İsrail, 13 Haziran’da İran’a hücum başlatmış ve hem ABD hem de Avrupa ile müzakere süreci kesilmişti.

İran, 2015’te imzalanan nükleer mutabakatla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek “tetik düzeneği (snapback)” ismi verilen unsurun, Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesinden kaygı ediyor. Kelam konusu düzeneğin mühleti 18 Ekim’de sona eriyor. İran’ın nükleer programıyla ilgili tahlil üretilemezse Avrupa ülkelerinin bu tarihten evvel mekanizmayı işletebileceği öngörülüyor.

2015’TEKİ NÜKLEER MUAHEDE VE “TETİK MEKANİZMASI”

İran ile BM Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ortasında 14 Temmuz 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sonlandırıldığı bir muahede imzalanmıştı. ABD, 2018’de muahededen tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek tedbirler almasını istemiş fakat Avrupalılar ABD’nin hareketine karşı çıksa da bu mevzuda adım atamamıştı.

İran, bunun üzerine 1 yıl sonra mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve daha sonraki süreçte yüksek seviyeli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.

İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer muahedede yer verilen ve “snapback” olarak isimlendirilen, İran’a muahedeyi ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yine getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde bulunuyor.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı tarafların, “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” ve “anlaşmadaki iştirakçi rollerini kaybettikleri” için mekanizmayı harekete geçirebilecek türel desteğe sahip olmadığını söz etmişti.