İstanbul Barosu’ndan hak ihlalleri raporu: ‘İmamoğlu’ndan öğrencilere, tutuklama zinciri anayasa dışıdır’
Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla başlayan protestolar sonrasında yüzlerce kişinin hukuksuzlukla karşı karşıya kaldığı gerekçesiyle İstanbul Barosu, hak ihlalleri raporu hazırladı. Avukat Hakları, Çocuk Hakları, İnsan Hakları ve Bayan Hakları Merkezleri eşgüdümünde hazırlanan raporda, meydanlardan emniyete, adliyeden hapishanelere uzanan hak ihlalleri ve tahlil teklifleri yer aldı.
Rapor, baroda yapılan toplantıyla kamuoyuna paylaşıldı. İstanbul Barosu Lideri Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, suçluluğu mahkeme kararıyla saptanıncaya kadar kimsenin hatalı sayılamaz halindeki anayasanın ilgili hususunu anımsattı.
“DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE ÖZGÜRLÜK ASILDIR, SINIRLAMA İSTİSNADIR”
Yargılama olsa da aslında bunların telafisi mümkün olmayan sonuçlar yaratacağı açıktır. Sonrası üzerinde durduk lakin öncesine de dikkat çekmek gerekir. Sonrası anayasa husus 19 gereklerine tümüyle karşıt tutuklama ve özgürlüklerden alıkonulma kelam konusu olduğu üzere öncesinde de konut baskını, mahrem ömrün ihlal edilmesi üzere anayasanın 20, 21, 22’nci hususlarının ihlal edilerek bir kişinin yakalanması, gözaltına alınması ve tutuklanması üzere anayasa ihlalleri zinciri ile lakin adliyeden hapishaneye gönderilmesi kelam konusu olmuştur. Bu çerçevede bütün bunları biz emniyet, adliye ve hapishane üçlüsünde kümülatif hak ihlalleri olarak nitelendirebiliriz. Neden bunlar anayasaya uygun değildir zira anayasa unsur 19 açıktır. Tutuklama şartlarını teker teker belirlemektedir. Tutuklama, tutuklanan bireye bildirimde bulunulmakta, makul süreç içerisinde yargılanması öngörülmekte ve kısa müddette hür bırakılma hakkı garanti altına alınmaktadır. Ne var ki bu anayasa unsur 19’un saydığı şartların hiçbiri gerçekleşmeden yüzlerce kişi tutuklanmıştır, mahpusa konulmuştur. Halbuki demokratik hukuk devletinde, anayasamız unsur 2’nin teminat altına almış olduğu demokratik hukuk devletinde özgürlük asıldır, sınırlama istisnadır. Bir kişi hata işlediği tarafında bir kuşku uyandırabilir fakat o kişi yargılanır, o kişi özgürlüğünden alıkonulamaz.
“KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİNİN ÖZÜ İHLAL EDİLMİŞTİR”
Bu olaylarda İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyesi avukat Fırat Epözdemir’den İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’na kadar uzanan bu kitlesel tutuklamalar zincirinde, natürel ki yüzlerce öğrenci dahil olmak üzere hiçbirinde tutuklama şartı gerçekleşmemiştir. Ben Avrupa Sözleşmesi’ne, memleketler arası kontratlara girmiyorum zira elimizde anayasamız var. Anayasamızın bağlayıcı kararları var ve bu kararlara herkes uymak zorundadır. Bu açıdan bütün tutuklamalar anayasa dışıdır demek durumundayız. Ayrıyeten bu türlü olduğu için anayasa unsur 19’un teminat altına almış olduğu kişi özgürlüğü ve güvenliğinin özü ihlal edilmiştir. Bilhassa isimli denetim şartı getirildikten sonra 19’uncu unsura ne ölçüde uyulduğuna dair sorgulamada bir tutuklama anayasaya alışılmamıştır. Tutuklama şartları hiçbirinde bulunmaktadır bildiğimiz belgede, şahit olduğumuz olaylarda. Bütün bunlar, bu keyfilikler bizi 19’uncu hususun son fıkrasına götürüyor. O da haksız tutuklama sonucu devletin tazminat sorumluluğu. Evet, devlet tazminat ödemek zorundadır haksız bir biçimde tutuklanan bireylere fakat kuşkusuz tazminat bir tamirat değildir. Hakkın onarılması mümkün değildir. Burada dikkat çekilmesi gereken konu şudur. 40’ıncı hususun son fıkrası, misyon ve yetkisini berbata kullanarak hak ihlalinde bulunan kamu görevlisine rücu hakkı tanımaktadır.”
“USUL YOLUYLA TEMEL PERDELENİYOR”
Aslında hatalı muamelesi gören bireyler, belediye liderleri, gazeteciler, öğrenciler, onlara karşı uygulanan süreçler ve hareketler, o kadar yaygın hak ihlallerini beraberinde getiriyor ki, metoda ait ihlalleri beraberinde getiriyor ki, hakikaten hatalı olup olmadıklarını ortaya çıkarmak mümkün olmuyor. Zira gözaltına alınıyor, hapsediliyor, iddianame sonradan hazırlanıyor ve kamuoyunda, o periyotta daima suçlulukları hakkında bilgiler veriliyor. İşte bu açıdan buna yol yoluyla aslı perdeleme yahut da temeli karartma olarak niteleme yapılabilir. Bu açıdan bakıldığı vakit gerçeklerin ortaya çıkması, hatalı olup olmadığının ortaya çıkması ayları, yılları alabilmekte. Bu da alışılmış ki demokratik bir toplumda olmaması gereken uygulamalara dönüştürmektedir bütün bu değindiğimiz konuları.”
