İngiltere’de borç krizi: ‘Çöküş riski’ alarmı
Ekonomistler, artan borç ve borçlanma maliyetleri nedeniyle İngiltere’nin, 1976’da yaşanan ekonomik felaketin tekrarlanması ihtimaliyle karşı karşıya olduğunu bildirdi. Uyarılar, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in açığı kapatmak için daha fazla vergi artışı açıklaması beklenen birinci sonbahar bütçesini sunmasından haftalar evvel geldi.
Eleştirmenler bu atağın ekonomik gerilemeyi artıracağını savunuyor. İşçi Partisi Hükûmeti de azalan takviye de dahil olmak üzere derinleşen siyasi ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya.
Yaklaşık elli yıl önceki krizde İşçi Partisi Hükûmeti, bütçe açıkları ve enflasyonun denetimden çıkmasının akabinde IMF’den acil kredi almak zorunda kalmıştı. İngiltere’nin savaş sonrasındaki en berbat krizlerinden biri haline gelen kurtarma paketi, derin harcama kesintilerini beraberinde getirmiş ve İşçi Partisi birkaç yıl sonra iktidarı kaybetmişti.
BORÇ NEREDEYSE İKİ KATI
Maliye Bakanı Rachel Reeves, kamu maliyesinde 50 milyar sterlinlik bir açık olduğunu ve borç faizlerinin 111 milyar sterlini aşacağını gösteren iddialarla karşı karşıya. Borç şu anda GSYH’nin yüzde 96’sını aşmış durumda. Yaklaşık 2,7 trilyon sterlin ile gelişmiş dünyanın en ağır yüklerinden biri. Devlet borçlanma maliyetleri arttı, 30 yıllık tahvillerin getirisi yüzde 5,5’in üzerine çıkarak ABD ve Yunanistan’ınkinden daha yüksek bir düzeye ulaştı.
Reeves, sonbaharda açıklanacak bütçe öncesinde büyük bir baskı altında olup, kestirimler artan borçlanmanın 50 milyar sterlinlik bir kara delik yarattığını gösteriyor. Bunun İngiltere’nin cansız büyümesini daha da yavaşlatacağı istikametindeki ikazlara karşın, açığı kapatmak için vergilerin yine artırılma bekleniyor.
EMEKLİ MAAŞLARI TEHLİKEDE
Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Enstitüsü’nün eski başkanı Jagjit Chadha, Telegraph’a verdiği demeçte, görünümün “1976’daki IMF kredisine giden periyot kadar tehlikeli” olduğunu belirterek, İngiltere’nin emekli maaşlarını ve toplumsal yardım ödemelerini karşılamakta zorlanabileceğini söyledi.
Bir vakitler İngiltere Merkez Bankası siyaset yapıcılarından olan Andrew Sentance, Reeves’in “[Eski İngiltere Başbakanı Denis] Healey’nin 1976’daki krizini 2025’in sonlarında ya da 26’da yaşatacağını” söyledi. Sentance ayrıyeten Personel Partisi’ni daha yüksek vergiler, borçlanma ve harcamalarla enflasyonu körüklemekle suçladı.
KAMU HARCAMALARINI KESME DAYATMASI
Artan borç ve bedel kaybeden pound, Eski Başbakan Denis Healey’i 1976 yılında IMF’ye kurtarma paketi için başvurmaya zorladı. IMF, borç verme karşılığında kamu harcamalarında büyük kesintiler yapılmasını dayatmış, İşçi Partisi de belediye meskenleri inşa programını durdurmak zorunda kalmıştı.
Para Siyaseti Komitesi’nin bir öbür eski üyesi Willem Buiter, Reeves’in rotasını değiştirmemesi halinde, “en az 1970’lerde IMF’den gelen baskı kadar tesirli olacak” piyasaların incelemesiyle karşı karşıya kalacağını söyledi.
Maliye Bakanı’nın Emekçi Partisi’nin manifestosunu çiğnemek ve tahvil piyasalarını sakinleştirmek için sonbaharda çalışan insanların vergilerini arttırmak “zorunda kalacağını” söyledi.
‘ÇÖKÜŞ RİSKİ’
Kısa bir mühlet evvel Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Enstitüsü başkanlığından istifa eden Prof. Dr. Jagjit Chadha, iktisadın “çöküş riski” altında olduğunu argüman etti.
Mali durumun, İngiltere’nin global bankacılık kuruluşu tarafından kurtarılmak zorunda kaldığı “1976 IMF kredisine giden devir kadar tehlikeli” olduğunu söyledi.
Telegraph köşe müellifi Liam Halligan da şunları söyledi: “Bunun [IMF borçlanması] gerçekleştiğini hayal edebildiğim bir dünyadayım. Borçları çeviremeyeceğiz, emekli maaşlarını ödeyemeyeceğiz, toplumsal yardımları ödemekte zorlanacağız.”
NATO HARCAMALARI KELAMI VERMİŞTİ
Londra, NATO taahhütlerine uygun olarak askeri harcamaları 2027 yılına kadar GSYH’nin yüzde 2,5’ine çıkarma kelamı verdi. İngiltere, Ukrayna’nın en ateşli destekçilerinden biri olmaya devam ediyor ve milyarlarca dolarlık askeri ve mali yardım sağlayarak aslında gergin olan kamu maliyesini daha da zorluyor.
