İmamoğlu’ndan deprem çağrısı: Rantın üçte biri İstanbul’u kurtarırdı
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) “İstanbul Yenileniyor” platformunun çalışmaları kapsamında, Avcılar’da yüksek riskli binanın yıkım süreci gerçekleştirildi.
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, işlemin akabinde konuşarak ‘Deprem Konseyi’ hakkında açıklamalar yaptı. İmamoğlu, “Bu bir marka yarışı ya da sistem yarışı değil. Bu yarıştan öte birlikte, birlikte önlem alınarak insanların ömrünü bir an evvel kurtarma yarışına dönüşmeli” dedi.
Boş toprakların ve rantı yüksek yerlerin kentsel dönüşüm öyküsü olarak lanse edilmeye çalışıldığına dikkat çeken İmamoğlu, “Geçmişte boş alanlara, boş alanlara; yürütülen, yapılan imarlarla elde edilen rantların bu söylediğim konulara üçte biri harcansaydı -bizim tespitimize nazaran 120-130 milyar dolara yakın- bugün İstanbul’da riskli bina kalmazdı” dedi.
İmamoğlu, şu sözleri kullandı:
“DEPREMLE İLGİLİ ÇOK BÜYÜK ADIMLAR ATTIK”
“Yaklaşık 25 bine yakın insanı, bu yapılan yıkımlarla şu anda garanti altına alınmalarının sağlandığı bir süreçten bahsediyoruz. Münasebetiyle zelzelenin İstanbul için ne kadar kıymetli bir sorun olduğu ve insanların hayatını tehdit ettiğinin de bir verisi. Bu manada 2019 yılından bu yana hiçbir mevzuda biz kendimizi konunun dışına iterek değil, konunun içine dalarak, formüller arayarak, finansman formülleri bulmaya çalışarak daha evvel İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni hiç gündeminde olmayan bir kadro finansman dayanaklarını ortaya koyarak zelzeleyle ilgili insanlarımızın bu büyük imtihanında çok güçlü adımlar attık. Bu manada ‘İstanbul Yenileniyor’ markası değerli bir çalışmaya ve muvaffakiyete ulaştı. Bugün artık gördüğünüz üzere sokak ortalarında yıkımlar yapan, sokak ortalarında bir binanın dönüşümüne kıymetli bir noktada katkı sunan, yalnızca İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ilgili daire başkanlıklarıyla değil tıpkı vakitte şehircilik gurubumuz ki bu manada amiral gemisi KİPTAŞ’la faal bir çalışmayı bunları sürdürüyoruz.
“SON 5 YIL 25 YILA BEDEL”
Son 20 yılı aşkın mühlete baktığımızda İstanbul’umuzun kıyılarında, en kıymeti yüksek alanlarında, ana arterlerin kıyılarında bunlar kentsel dönüşüm kıssası diye İstanbul’a yutturulurken biz şu anda bu alanlarla değil tam bilakis İstanbul’da son 5 yılda 25 yıla bedel kentsel dönüşümle ilgili daha fazla bina yıkımına, daha fazla kentsel dönüşüm sayısına ulaşmış bir idare grubuyuz. Bilhassa kamu yerlerini, dere yataklarını, sarsıntı toplanma alanlarını ya da ferdi parsellerin imar değişiklikleriyle uğraşan değil, bu alanları da toplum lehine açan, dere yataklarını ıslah eden, etrafını Hayat Vadileri formunda bütün İstanbullulara kazandıran bir periyodu İstanbullulara yaşatıyoruz.
“YÜZLERCE NOKTADA GÖRÜŞMELERİMİZ SÜRÜYOR”
Kentsel dönüşüm alanında en değerli mevzu kira dayanağı, mali dayanak. Bu alanda da öncü adımlar attık. Yalnızca vatandaşla müteahhidin karşı karşıya kaldığı bu süreçte lokomotif olmak, örnek modeller geliştirmekle ilgili de tabir ettiğim üzere KİPTAŞ’la rekor sayıda binanın yıkımını ve üretimini gerçekleştirdik ve gerçekleştirmeye devam ediyoruz. Şu anda yüzlerce noktada görüşmelerimiz sürüyor. Bu kapsamda hem tahlil olduğumuz hem garantör olduğumuz bu uygulamaları, yaptığımız protokollerle yalnızca İstanbul Büyükşehir Belediyesi gündeminde tutmuyoruz, tıpkı vakitte ilçe belediyelerimize de bu kabiliyeti taşıyarak onların da faal bir biçimde rol almasını sağlıyoruz.
“1 MİLYON 800 KİŞİNİN YAŞADIĞI 35 BİNADA TESPİT YAPTIK”
Özellikle süratli tarama ile ilgili çalışmalarımızda da yeniden ilçe belediyeleriyle iş birliği yaparak tam gaz devam ediyoruz. Zira ne yazık ki bizi ürküten, korkutan derecede, yapı envanterinde sorunlarımız var. Kentsel dönüşüm çerçevesinde süratli tarama yaptığımız 35 bin binada toplamda 1 milyon 800 bin insanımızın yaşadığı yapılarda insanlarımızın hayatına dokunduk. Onlara yol gösterdik, taraf verdik. Bir kısmının kendilerinin binalarına başlamalarına fırsat tanıdık. Bir kısmını bizler devreye girerek yapmaya çalıştık ve devam ediyoruz.
“EKONOMİK KRİZ DÖNÜŞÜMÜN ÖNÜNÜ KESİYOR”
Çok daha fazlasını, çok daha süratli yapmak zorundayız. Hepimiz biliyoruz ki zelzeleyle ilgili sürecin vakti yok. Bugünü yok, bir saat sonrası yok, yarını yok. Her an yaşayabileceğimiz bir afetten, bir felaketten bahsediyoruz. Natürel bu türlü bir tertibin kurulabilmesi için çok efor sarf ettiğimizin altını çizmek isterim. Bilhassa son devirde yalnızca bizim değil, kesimin ve insanlarımızın önünü kesen en kıymetli faktörlerin başında ülkemizdeki ekonomik kriz, yüksek enflasyon, yüksek maliyet, insanlarımızın gelirinin düşmesi önemli oranda bu yenilenmeyle ilgili adım atmamızın önünü kesmekte.
“İNSANLARIN HAYATINI KURTARMA YARIŞINA DÖNÜŞMELİ”
Özellikle sarsıntı kurulu diye tariflediğimiz ya da bir kurul ya da bir tertip ya da bir başkanlık formunda bir ortaya gelme yolumuzun kıymeti tam da burada ortaya çıkıyor. Yani bunu biz kuralım, bizi uzaktan denetleyin demedik ki. Bu işin yeniden uyumunun bakanlık olması gerektiğini İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ana partner olması gerektiğini, ilçe belediyelerinin de tesirli bir biçimde katılmasının kaide olduğunu; bilhassa finans dalının, bilhassa yapı bölümünün desteklenerek, eğitim verilerek bir toplumsal proje üzere sokak ortalarında insanlarımızın bu güç vakitte binaların dönüşümüne sürat vermemiz gereken bir alan olduğunu tekraren ilettik. Yani bu bir marka yarışı ya da bir sistem yarışı değil. Bu yarıştan öte birlikte ve birlikte önlem alınarak insanların hayatını bir an evvel kurtarma yarışına dönüşmeli. Birlikte hareket etmeliyiz.
“AVCILAR UZUN YILLAR CİDDİYE ALINMADI”
Avcılar, faal olduğumuz ilçelerimizin başında. Pahalı liderimizin söz ettiği üzere 1999 zelzelesi ve o günden bugüne planlamayla ilgili meselelerinin dahi büyükşehir belediyesinin o periyotlarında ne yazık ki ciddiye alınmadığı, uzun yıllar sonra birinci defa 3-3,5 sene evvel birinci planlama sürecini burada gerçekleştirdikten sonra harika bir hareketliliği başlattık. Örneğin yeniden Yeşilkent’te imar planlarıyla ilgili sürecin oradaki hayatı nasıl değiştireceğini yakın vakitte göreceğiz. Tekrar bilhassa burada parselleri birleştirerek, büyüterek elde edeceğimiz yüksek metrekareli alanlarda insanların değişimi tetiklemesiyle ilgili sağladığımız avantajın ki onun da son basamağına geldik. Burada yapılaşmayı nasıl tetikleyeceğini, bu mevzuda adımlarımızı buradaki hayatı değiştirmeye yönelik nasıl adımlar attığımızın çok somut bir örneğidir. Yani boş geçirilen 15-17-18 yıl ile dolu dolu geçirilen 4-5 yılda hayata dokunan çok kritik basamaklarıyla Avcılar’dan bahsediyorum.
“İSTANBUL’DA 8 BİN LİRAYA MESKEN BULMANIN İMKANSIZ OLDUĞUNU HERKES BİLİYOR”
Özellikle bu binalarda oturan insanlara, maliklere verdiğimiz takviyeler, mesela 18 ay boyunca 10 bin lira kira dayanağı veriyoruz. Emekliyse 12 bin lira olacak halde. Şayet bu yüksek riskli binalarda kiracılar 12 ay boyunca 10 bin lira, emekliyse 12 bin lira alarak maddi takviyede bulunmadığınız vakit o insanları tahliye edemiyorsunuz. İşte biz burayı yıkıyoruz demiyoruz. Daha evvel yoktu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bakanlığın vermiş olduğu bir kısım kira dayanağına ek İstanbul’un özel durumuna dönük böylesi elini taşın altına koyan bir çalışma yapıyor. Tabi İstanbul Belediyesi olarak az evvel tabir ettiğim üzere bakanlığın 8 bin lira fiyatındaki maddi takviyesinin üzerine bunu vermenin bir öbür manası var. İstanbul’da 8 bin liranın, bir kira takviyesi manasına gelemeyeceğini burada beni dinleyen sizler, beni dinleyen vatandaşlarımız anlarlar. Yani İstanbul’da 8 bin liraya mesken bulmanın esasen imkansız olduğunu herkes biliyor. Münasebetiyle aslında biz İstanbul’a özel bu dayanakla onlar farkında olmadan el birliği yapıyoruz. Onların elini sıkıyoruz. Elini uzatıp tutuyoruz.
“KAMU BANKALARI BİR LİRA, BİR KURUŞ KREDİ VERMİYOR”
İstediğimiz de bu türlü bir model. Bu süreçte birlikte çalışsak üzücü mı olur? Bu süreçte kamu bankalarının KİPTAŞ’ın projelerine konut kredisi verse kötü mı olur? Bir lira, bir kuruş… Türkiye’nin en itibarlı kuruluşudur KİPTAŞ. Şu anda konut dalında algısı en olumlu, en prestijli, verdiği kelamın önünde daha erken binaların teslim eden bu kadar itibarlı bir çalışmayı yürüten KİPTAŞ’a konut kredisi vermemek nedir Allah aşkına? Halkbank niçin vermez? Ziraat Bankası niçin vermez? Yahut bunun üzere bankalar niçin vermez? Bunun bir açıklamasını yapsınlar. Bir yerde yakalarsanız, medya mensupları olarak bir sorun. Konut kredisine sizin de gereksiniminiz olabilir. KİPTAŞ gelebilir ve burayı yaparken konut kredisi yapsa bizimle bir arada destekleyici modellerle faizi birlikte indirsek KİPTAŞ’ın da finansal dayanağın içine katsak kötü mı olur? Bunlar ayıptır, yazıktır, günahtır. Milletin bu büyük problemini çözmekte milletin iş birliği yapmasının dışında bir şey düşünülebilir mi? Ne gün konuşuyoruz? 6 Şubat günü konuşuyoruz. On binlerce insanımızı kaybettiğimiz günün yıl dönümü. Deva arıyoruz, tahlil arıyoruz. Hala bunları konuşmak ayıp değil mi?
“MİLLETİN BU KÖTÜLÜKLERE TAHAMMÜLÜ YOK”
Son periyotta bakanlıklarla yapmış olduğumuz olumlu görüşmelerde atılan gerçek adımlar, atılan âlâ adımlar makus mü oluyor? Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’yla bir kısım adımlar attık. Çevre Şehircilik Bakanlığı bir kısım adımlar attık. Maliye Bakanı’yla bir kısım adımlar atmak için cansiperane çalışıyoruz… Milletimiz için, İstanbul için, halkımız için, Türkiye’ye örnek olması adına, Türkiye Belediyeler Birliği üzerinden bütün kentlerimiz için. Bu manada, bu berbatlığın milletimize bu berbatlığın yapılmamasını bilhassa istiyoruz. Milletin bu kötülüklere tahammülü yok. Milletin sesini ve davetini aslında biz duyuyoruz.
“GEÇMİŞTE BOŞ ALANLARI, BOŞ ALANLARI LÜKS KONUTA DÖNÜŞTÜRÜP …”
Sadece yapıların güçlendirilmesi sorunuyla de ilgili çalışmıyoruz. Altyapının güçlendirilmesinden İSKİ’den İGDAŞ’a, raylı sistemlerden birçok kurum ve kuruluşumuzun da bilhassa kentin güçlendirilmesiyle ilgili çok kıymetli çalışmalarımız vardır. Bu sorumluluğumuzu yerine getirme konusunda uğraşlar gösteriyoruz. Eksiğimiz olabilir. Her kurumun eksiği olabilir. Her yöneticinin eksiği olabilir. Ancak problem eksiklerimizi birlikte düşünerek, birlikte çalışarak, konuşarak yapabilmektir. Geçmişte boş alanlara, boş alanlara; yürütülen, yapılan imarlarla elde edilen rantların bu söylediğim konulara üçte biri harcansaydı -bizim tespitimize nazaran 120-130 milyar dolara yakın- bugün İstanbul’da riskli bina kalmazdı. Bakın son 20 yıldır bahsettiğim yerlerde rantla ilgili imarsız yere imar, birinin imarını arttırarak kamunun alanının lüks konuta dönüştürüp imarlı hale dönüştürülmesiyle çalışma yapılarak elde edilen rantın üçte biri. Bu ne vakitten beri? Bilhassa 2002’den bu yana olan kısımdan bahsediyorum.
“RANT ADIMI ATMADIK, ATTIRMADIK”
Biz bu kentte kimsenin cebine rant halinde girecek tek bir adım atmadık, attırmadık. Sıkıntıyı kamusal alanda tahlile kavuşturmak, kamunun yararlı çıkmasını sağlamak için imarla ilgili şeffaf süreçler yürüttük, yürütmeye devam ediyoruz. Esasen birilerinin kızgınlıkları buradan. Biz toplumu düşünüyoruz, kimileri bir avuç insanı düşünüyor. Aramızdaki fark. Burada bu sonsuz çabayı ve kararlı çabayı devam ettiriyoruz, ettireceğiz. Tekrar tabir edeyim. Hukuksuzluğa karşı bir milim geri adım atmayız. Çabamızı en sert biçimde millet ismine, milletten aldığımız güçle devam ederiz. Lakin milletimize hizmet için hangi kurum, hangi devletimizin ünitesi nereye çağırırsa oraya da koşa koşa gideriz. Bu bağlamda kararlı bir takımız.
“SEN FAZLA, BEN AZ DA DEMİYORUM. BİRLİKTE SORUMLULUK SAHİBİYİZ”
Tekrar 6 Şubat vesilesiyle 11 kentimizde yaşadığımız büyük acıyı, o acıda kaybettiğimiz canlarımızı rahmetle anıyorum. Yakınlarına, bütün milletimize tekrar başsağlığı diliyorum. Allah bize bir büyük acı daha yaşatmadan Türkiye’mizin bütün sıkıntılarını, sarsıntıyla ilgili bütün sorunu süratlice çözmemizin koşul olduğunun altını çiziyorum. Hepimizin birlikte sorumluluğa sahip olduğunun da altını çiziyorum. Ben az, sen fazla demiyorum. Sen fazla, ben az da demiyorum. Birlikte sorumluluk sahibiyiz. Bugün de bu türlü, yarın da bu türlü olacak.”
ÇAYKARA: “ELİMİZİ TAŞIN ALTINA KOYMUŞ VAZİYETTEYİZ”
Avcılar Belediye Başkanı Utku Caner Çaykara, iş birlikleriyle sürecin hızlanacağına dikkat çekerek, “Bugün de Merkez Mahallemizdeyiz. Tekrar bir öteki mahallemizde yeniden süratli taramada tespit ettiğimiz riskli binamızın yıkımı var. Orada da devam edeceğiz. Gerek vatandaşlarımızı mağdur etmemek ismine gerek de onların inançlı binalarda yaşaması ismine bizler lokal idareler olarak elimizi taşın altına koymuş vaziyetteyiz. Bu mevzuda da çalışmalarımız sürecek” sözlerini kullandı.
OLDUĞU YERDE ÇÖKME RİSKİ OLAN YAPILAR TESPİT EDİLDİ
İBB süratli tarama testleriyle 6 bin 840 binanın çok yüksek riskli yapı olduğunu tespit etti. 6 bin 840 bina kendi içerisinde 3 etaba ayrıldı. Buna nazaran 1. etaptaki 318 bina kendi kendine çökme tehlikesi taşıyor. Bugüne kadar 7 bin 609 kişinin yaşadığı tespit edilen 200 binada 2 bin 174 bağımsız ünitede tahliye ve yıkım süreçleri başlatıldı.
Yüzde 0 (Sıfır) zelzele güvenliği olan 2. etapta ise bin 238 bina bulunuyor. 6 bin 195 kişinin yaşadığı bu binalardan bin 770 bağımsız ünite bulunan 171’nde tahliye ve yıkım süreçleri başlatıldı. Sarsıntı dayanımı yüzde 0-25 ortasındaki 3. etapta ise 5 bin 284 bina tespit edildi. 11 bin 375 kişinin yaşadığı tespit edilen 343 adet binada 3 bin 250 bağımsız ünitede tahliye ve yıkım süreçleri başlatıldı. Birinci iki etapta yer alan yüzde sıfır zelzele güvenliği oranına sahip toplam bin 556 binada; 13 bin 804 kişinin yaşadığı 371 adet binada 3 bin 944 bağımsız ünitede dönüşüm süreci başlatıldı. Tüm etaplar toplamındaki 6 bin 840 binada ise 25 bin 179 kişinin yaşadığı 714 adet binada 7 bin 194 bağımsız ünitede tahliye ve yıkım süreçleri başlatıldı.
KİRA YARDIMLARI
İBB, kelam konusu binalarda yaşayan vatandaşların tahliyesini teşvik etmek gayesiyle, 11.07.2024 tarih ve 1084 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verdiği kira yardımına ek olarak kira yardımı yapmayı kararlaştırdı.
Ocak 2025 tarihi itibarıyla
Binada oturan maliklere 18 ay boyunca 10 bin TL, emekli ise 12 bin TL
Kiracılara 12 ay boyunca 10 bin TL, emekli ise 12 bin TL
Binada oturmayan maliklere 18 ay boyunca 6 bin 500 TL kira yardımı yapılıyor.
Bugüne kadar (Nisan 2023-Aralık 2024); İBB Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Düzgünleştirme Dairesi Başkanlığı yetkisindeki riskli alan ve rezerv yapı alanlarındaki hak sahipleri ve yıkımı gerçekleşen E sınıfı yapılardaki hak sahipleri olmak üzere toplam bin 77 bireye, 41 milyon 451 bin 768 TL ödeme gerçekleştirildi.
