İhracatçıya kredi dar boğazı: Komisyonlar yükseldi
Ticari kredilerde yabancı para cinsinden kredilerin hissesi yüzde 50’nin üzerinde seyrederken, bu durum mümkün kur şokuna karşı bilançoları kırılganlaştırıyor.
Nasıl Bir Ekonomi’den Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, ihracatçı endüstriciler de tablo bu türlü iken Eximbank kredilerinde yüksek teminat mektubu komiteleri ve TL reeskont kredilerinde uzayan sıraların döviz kredilerinin hissesini artırmaya devam edeceğini savunuyor.
Zira Eximbank kredilerinde bankaların teminat mektubu komitelerini yüzde 1’in üzerine çıkardığını lisana getiren iş dünyası temsilcileri, yer yer yüzde 3-4 istendiği durumlar olduğunu da ileri sürüyor.
Yanı sıra Merkez Bankası kaynaklarından kullandırılan TL reeskont kredilerinde de günlük limitler artırılsa da, talebin arzdan çok daha fazla artması nedeniyle tahsis müddetlerinin uzadığını lisana getiren ihracatçılar, geçmişte ortalama 4 hafta olan bekleme müddetlerinin şimdilerde 2 aya kadar çıktığını, hatta kimi müracaatlar için önümüzdeki yıla tarih verildiğini söylüyor.
‘KOMİSYON ORANINA TAVAN GETİRİLMELİ’
Eximbank kredilerinde yaşanan sorunu İstanbul Sanayi Odası’nın eylül ayı meclis toplantısında gündeme getiren İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, bankaların ‘yerli-yersiz’ birtakım maliyet kalemlerini iş dünyasına dayattığını söylerken, bunlardan birinin de teminat mektubu komiteleri olduğunu vurguladı.
Bahçıvan, “Sağladığı kredi imkanları ile Türk Eximbank, firmalarımızın ihracat performansının artmasına değerli katkıda bulunmakta. Bununla birlikte, son günlerde bankaların Eximbank kredileri için teminat mektuplarına uyguladıkları kurul oranları giderek artmakta ve kıymetli bir maliyet ögesi haline gelmektedir. Bankaların teminat mektuplarına uyguladıkları kurul oranlarına bir tavan getirilmesinin gerekli olduğunu kıymetlendiriyoruz. Yeri gelmişken, bankaların yerli-yersiz, örtülü birtakım maliyet kalemlerini de bizlere dayattığını burada söz etmek istiyorum” tabirlerini kullandı.
‘ARZ LİMİTLİ, TALEP YÜKSEK’
Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Burak Önder, son periyotta bilhassa özel bankaların farklı başlıklar altında ek maliyetler çıkardığını belirterek, “Bu nedenle faizlerdeki düşüşü tam olarak ticari kredilerde hissedemiyoruz. Bilhassa üretici ihracatçıların bu periyotta finansmana çok muhtaçlığı var. Bu gereksinimi gören bankalar da çok fazla pazarlık hissesi bırakmıyor. Gereksinimi olan mecburen alacak, diyerek istediği masrafı yansıtıyor” dedi.
Teminat mektubu komitelerinin da bu masraflardan biri olduğunu lisana getiren Lider, “BDDK’nın buraları da inceleyecek denetleme ve sınırlama getirmesi gerekiyor. Şu bir gerçek ki, dünyada ihracatı gelişmiş bütün ülkelerde çok uygun çalışan bir Eximbank sistemi görüyoruz” dedi. TL reeskont kredilerinde arzın çok üzerinde bir talep oluştuğuna işaret eden Lider, “Arz limitli, talep yüksek. Türkiye’nin ihracat ve üretimle büyümesi gerekiyor. Limitlerin artırılıp müddetlerin hızlandırılması çok değer taşıyor” diye konuştu.
‘OLASI KUR ATAĞINA KARŞI ENDÜSTRİCİ SAVUNMASIZ’
Konuya ait açıklamalarda bulunan TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Sanayi Meclisi Başkanı Şeref Fayat, TL maliyet çok yüksek olduğu için şu periyotta bilançoların ortalama üçte ikisinin döviz cinsinden kredilerden oluştuğunu söylerken, şu anda sanayicilerin döviz durumlarının tarihi doruklara çıktığını lisana getirdi. Muhtemel bir kur atağında bilançoların allak bullak olma ihtimalinin yüksek olduğunu vurgulayan Fayat, “TL kredi maliyetleri çok yüksek olduğu için bu durum yaşanıyor. Hatta Eximbank kredilerinde de teminata ulaşmak zorlaştı, maliyet yükseldi. Geçmişte yüzde 1 iken, şimdilerde yüzde 2-3 hatta yüzde 4’e kadar çıkarıldığı durumları duyuyoruz. Bu nedenle ihracatçı kredisinden sağladığımız avantajı teminat mektubu kredibilitesi için harcamak durumunda kalıyorsunuz. Bu türlü de maliyet yine yükseliyor. Limitler o kadar dolu ki, teminat da kredi almak üzere limit oluşturuyor. Burada hem teminatı bir halde gevşetmek hem de ulaşılabilir kılmak lazım. Teminat mektubu komitesini azamî yüzde 2 ile sonlandırmak gerekiyor” sözlerini kullandı.
TİCARİ KREDİLERDE YABANCI PARANIN HİSSESİ YARIDAN FAZLA
Ticari kredilerde yabancı para kredilerinin hissesindeki gelişime bakıldığında, oranın 2022 yılında yüzde 50 ve üzerinde olduğu görülüyor. Lakin sonrasında uygulanan düşük faiz siyasetiyle TL kredilerin hissesi artışa geçiyor, Nisan 2023’te döviz cinsi kredilerin hissesi yüzde 37,42’ye kadar geriliyor. Lakin döviz cinsi kredilerin hissesi 2024 ile birlikte tekrar artışa geçerek son yılların tepesini haziranda yüzde 51’e dayanarak gördü. Şu anda da yüzde 50 düzeylerinde.
