İhracat rekorunun arkasından ‘parite’ çıktı
Türkiye’nin eylül ayı ihracat dataları iktisat idaresinin yüzünü güldürdü. Datalarda ‘üçüncü sektör’ kabul edilen paritenin sayılar üzerinde tesirinin arttığı görüldü. İhracat, bu yılın eylül ayında paritenin tesiri ile 2024’ün birebir ayına nazaran yüzde 3’lük artışla 22.6 milyar dolar oldu.
2024 yılı Eylül ayında ihracat 21.9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Ocak-eylül devrinde ihracat ise bir evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 4.1 oranında artarak, 200.6 milyar dolara yükseldi. 2024 yılı Ocak-Eylül periyodunda ihracat 192.7 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Yıllıklandırılmış mal ihracatı ise 269.7 milyar dolara yükselerek yeni rekorunu kırdı. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 3.2 artışla 8.3 milyar dolarlık net artış sağlandı. Eylül ayı ihracatına dallar özelinde bakıldığında ise otomotiv 3.7 milyar dolarla liderliğini sürdürdü. Otomotivi, 2.5 milyar dolarla kimyevi unsurlar, 1 milyar 517 milyon dolarla elektrik-elektronik, 1 milyar 497 milyon dolarla çelik, 1 milyar 491 milyon dolarla hazır giysi ve konfeksiyon takip etti.
PARİTE NEDİR
Parite, bir ülkenin parası temel alınarak öbür ülke parasının bu temel alınan ülke parası karşısındaki bedeli. Örnek hesaplama: Euro: 3 TL Dolar: 2 TL ise, Euro-Dolar paritesi 3/2= 1,5 olacaktır. Bu durumda, Dolar-Euro paritesi ise 2/3=0,66 olacaktır.
TAKVİM ETKİSİ
Dış ticaret bilgilerini Ankara’da açıklayan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “2025 Eylül ayında ihracatımız, geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 3.0 oranında artışla 22.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle en yüksek eylül ayı ihracat rekoru kırıldı. 2024 yılının Eylül ayına nazaran bir salı günü fazla iken bir pazar günü eksik. Hasebiyle eylül ayında 800 milyon dolarlık olumlu bir takvim tesiri hesaplandı” dedi. Bolat, “2025 yılı Eylül ayı prestijiyle son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatımız 269.7 milyar dolar ile rekor düzeyde gerçekleşti. Yılsonu OVP gayemiz olan 273.8 milyar dolara ulaşmak için tüm gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 3.2 artışla 8.3 milyar dolar net artış sağlandı” tabirlerini kullandı.
DIŞ TİCARETE PARİTE KATKISI
Paritenin ihracata tesirine de değinen Bolat, “Ticaret Bakanlığımızın hesaplamalarına nazaran parite kaynaklı olarak yaklaşık 557 milyon dolar artırmıştır. İthalatımıza paritenin tesiri ise 444 milyon dolar artış tarafında oldu. Böylelikle parite eylül ayında dış ticaret istikrarına 112.8 milyon dolar olumlu katkı sundu” diye konuştu.
DIŞ TİCARET AÇIĞI 90 MİLYAR DOLAR SINIRINDA
“Yıllıklandırılmış dış ticaret açığı, geçen yılın birebir ayına nazaran 10.6 milyar dolar, yani yüzde 13.5 artarak, 89.3 milyar dolar olarak gerçekleşti” diyen Bakan Bolat, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki düşüşe de dikkat çekti. Bakan Bolat, şunları söyledi: “Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın tıpkı ayına nazaran 4.3 yüzde puanlık azalışla yüzde 76.7 olarak gerçekleşti. 2024 Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 81’di. Altın ve güç hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı, yüzde 3.3 puanlık azalışla yüzde 94.7 olarak gerçekleşti. Bu oran 2024 Eylül ayında yüzde 98.6 olarak gerçekleşmişti.”
DIŞ TİCARETTEKİ AÇIKTA ALTIN ETKİSİ
Dış ticaret açığındaki artışı da altın ithalatındaki yükselişe bağlayan Bolat, “Altın ithalatındaki dalgalanmanın tesiri ile eylül ayında dış ticaret açığı geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 33.4 oranında artarak 6.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu açıkta net altın ithalatının tesiri 2.3 milyar dolar ile öne çıkıyor. 2025 yılının Ocak-Eylül devrinde dış ticaret açığı, bir evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 11.8 oranında artışla 67 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. 2024 yılı Ocak- Eylül devrinde 60 milyar dolardı. Böylelikle, birinci 9 ayda mal ticaretindeki açık 7.1 milyar dolar artış göstermiştir” dedi.
İTHALAT 1 YILDA 359 MİLYAR DOLARI AŞTI
İthalat datalarını de kıymetlendiren Bolat, “ 2025 yılının Ocak-Eylül periyodunda ithalat ise, bir evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 5.9 oranında artışla 267.7 milyar dolar olarak kaydedildi. Böylelikle, birinci 9 ayda mal ithalatında net 15.0 milyar dolar artış oldu. 2025 yılının birinci 9 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı ise bir evvelki yılın birebir periyoduna kıyasla 1.3 yüzde puan azalışla yüzde 75 olarak kaydedildi.
