Hamaney’den kritik hamle: 40 yılın en büyük reformu… Yeni Savunma Konseyi’nin yetkileri neler
Iranwire’ın tahliline nazaran savaşın akabinde, komuta zincirindeki aksaklıklar, karar alma düzeneğindeki yavaşlık ve hava savunmasındaki açıklar, Tahran idaresini 40 yıldır görülmemiş ölçekte bir ıslahat yapmaya zorladı.
Yüksek Ulusal Güvenlik Kurulu, anayasanın 176. hususu uyarınca Yeni Savunma Konseyi’nin kurulmasına onay verdi. Kurul, ülkenin savunma siyasetlerinde stratejik kararlar alacak, ordunun ve İhtilal Muhafızları’nın üst seviye kumandanlarını bir ortaya getirecek ve savaş vaktinde Yüksek Konsey’le muadil yetkilere sahip olacak.
Haziran’daki 12 günlük çatışma, İran’ın sadece askeri kapasitesini değil, birebir vakitte karar alma süreçlerindeki tıkanıklığı ve güvenlik kurumları ortasındaki uyum eksikliğini de açığa çıkardı. Devlet medyası bile birinci sefer bu eksikleri açıkça lisana getirdi.
Hava savunmasındaki zayıflık, askeri ve nükleer tesislere yönelik taarruzlara verilen karşılıkların yetersizliği ve kamuoyundaki itimat kaybı, idaresi sistemsel kusurlarla yüzleşmeye zorladı.
Tasnim ve Fars Haber Ajansları’na nazaran, Savunma Konseyi’nin gayeleri şöyle:
-Savunma kapasitesini güçlendirmek
-Karar alma süreçlerini hızlandırmak
-Askeri kumandanlarla siyasi otorite ortasında direkt uyum sağlamak
Milletvekili Muhammed Seraj, “Ülke savunma durumundayken, kurulun aldığı kararlar Yüksek Ulusal Güvenlik Kurulu kararlarıyla birebir yetkiye sahiptir” dedi.
Konseyin kurulması parlamentoda birinci etapta reaksiyon çekti. Milletvekili Hamid Rasaei, “Eğer Parlamento kimi mevzulara karışmayacaksa, o vakit kapatmamız gerekir” diyerek, bürokratik çakışma ve yetki dönemi tasalarını lisana getirdi.
Dini önder Ali Hamaney’in kıdemli danışmanı Ali Laricani, Yüksek Ulusal Güvenlik Kurulu sekreterliğine atandı. Laricani, 17 yıl evvel periyodun Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’la nükleer siyaset uyuşmazlığı nedeniyle bu vazifeden istifa etmişti. Reformcu siyasetçiler, Laricani’nin dönüşünü “yapısal düzgünleşme fırsatı” olarak yorumladı.
Yeni Savunma Kurulu, İran-Irak Savaşı sırasında faal olan ve 1989’da yerini Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’ne bırakan Yüksek Savunma Konseyi’ni hatırlatıyor. 1980’lerde bu organ, savaş operasyonlarından dış siyaset kararlarına kadar merkezi bir rol oynamış, İsrail’e karşı Lübnan’a kuvvet gönderme planları yapmıştı.
1989’daki anayasa değişikliğiyle misyon tarifi genişletilerek bugünkü Yüksek Ulusal Güvenlik Kurulu oluşturulmuş, lakin Haziran Savaşı’nın akabinde savaş vaktindeki performansın yetersizliği tekrar gündeme gelmişti.
Analistlere nazaran, Savunma Kurulu Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın güvenlik siyasetindeki tartısını artırabilir. Böylelikle cumhurbaşkanlığı makamı, yalnızca ekonomik ve toplumsal bahislerle değil, ulusal savunmanın şekillendirilmesinde de kelam sahibi olabilir.
Siyasi analist Ali Beigdeli, “Bu, askeri ve siyasi kurumlar ortasındaki uyumu artırmak için olumlu bir adım. Liderliğin nezareti altında çalışacak” değerlendirmesinde bulundu.
Çeviri
