Günün makalesi: Kendini sosyalist sananlara ulusal ders

“Geçen hafta, sosyalizm, ulusal meseleye içtenlikle tahlil arayanlar için bir tercih değil mecburilik demiştim… Bu yaklaşımın uzun müddet solda, yani sosyalizmi hedefleyen kısımlarda de reaksiyon çektiğinin farkındayım. Sosyalizm uzak geleceğin muhtaçlığı yahut gündemi olarak görülürse, bugünün meselelerine “acil” öteki cevap aranması olağandır. Kulağa mantıklı geliyor…

Oysa kapitalizmin sorun çözme yeteneği o kadar güçlüyse, sosyalizm savunusunun altı boşalır! Marksizm burjuvazinin öncülüğünde yaşanan tarihî sıçramanın neredeyse çabucak, yalnızca sosyalizmle aşılabilecek çeşitten krizler doğurduğunu anlatır. Üretim araçları özel mülkiyetteyken çözülemeyecek olan “sorun” emek sömürüsü değildir. Bu aslında eşyanın tarifi gereği o denli; yani özel mülkiyet nizamı sömürüyle tanımlanıyor. Kast edilen, sömürünün ortadan kalkmasına giden yolu kaçınılmaz kılan diğer sıkıntılardır. Kapitalizm insanlığın daha ileri sıçramasının önüne pürüzler çıkartır durur. Ancak bir sefer yol açılmıştır.

Örneğin çağdaş vakitlerde burjuvazi, aydınlanmanın asıl sahibi olarak çıkmıştır sahneye. Ancak aydınlanma dünyanın ve toplumun insanlarca anlaşılabileceği ve değiştirebileceği manasına geliyorsa, bahtımızın erişilmez bir kadro güçlerin belirleniminde olmadığını ortaya atıyorsa, sömürü sisteminin şifreleri de çözülebilir ve her şey insan tarafından değiştirilebilir. Burjuvazi nasıl aydınlanmanın doğal sahibi olmuşsa, tekrar tıpkı doğallık ve kaçınılmazlık içinde aydınlanmanın frencisi hatta katili de olmak zorundadır. İlerleme, sırf kâr oranlarının yani sömürünün daha gelişkin tekniklerle arttırılmasını sağlayacak güzeldir. Eşitliğe, özgürlüğü çıkan sokaklar yakılıp yıkılacaktır.

Soyut kalmasın; mülk sahibi bir sınıf, eski nizamı yıkıp kendi egemenliğini kuracağını programlaştırıp toplumun çoğunluğunu oluşturan işçilere sunamaz. Herkes için eşitlik demelidir, özgürlük demelidir, demokrasi demelidir. Ezilenlerin devrimci gücünü fakat bu türlü peşine takabilecektir. Ancak mümkün olan en yakın köşe başında gericilik kapitalizmin bünyesinde yine üretilecek, işçi kitleler kendilerine layık görülen mukadderatlarına geri yollanacaklardır. Bunun için burjuvazi yıktığı geçmişin hükümranlarını, idari yapılarını, ideolojilerini, dini kurumları, aristokrat ayrıcalıkları misyona çağırmaktan çekinmez. Her vakit, her yerde.

Lakin 18.yüzyılın ikinci yarısından 20.yüzyılın başlarına kadarki tarih dilimi herkesin gözünü kamaştırdı. İhtilal çağıydı bu… Lakin çağdaş emperyalizm bir sefer dünya egemenliğini inşa ettiğinde parlak perde kapandı. Tarihin perdesi geçirgendir, sürprizlere de açılır ortada. Lakin temel olan kapitalizmin sorun çözme yeteneğini yitirmesidir.

* * *

Ulusal problemde da böyledir. Bir mühlet burjuva ihtilalleri çağında ulusal sorunun çözüldüğü düşünüldü. Çözülmüş de görünüyordu hakikaten.

Irksal, kültürel, dilsel olarak türdeş ulus, milliyetçiliğin uydurmasıdır. Yoktur bu türlü bir şey. Lakin bir dizi kapitalist ülkede, farklı topluluklar ulusal bir ezilmişlik lisana getirmeksizin kaynaşabildiler, daha doğrusu başat kimliğe asimile oldular. Ortada sıkıntı kullanılmış olması da kuraldı neredeyse; lakin bunlar geçmişte kalmıştı… O denli sanıldı!

Sonra gün geldi, bu köşede daha evvel sohbet ettiğimiz üzere, emperyalist sermaye dünya üzerindeki hareketini ister istemez kısıtlayan ulus-devletleri gevşetmeye, yerine nazaran parçalamaya yöneldi. Sermaye bu; nasıl hareket edeceği, kâr arayışının belirlediği kanunlara tabi. Artık dünyanın en gelişkin kapitalist ülkelerinde, bir vakitler ulusal yahut etnik meselelerin son bulduğu düşünülen topraklarda ezilen kültürler, baskılanan topluluklar ve onların çabaları görünür durumda. Geçmişe ışınlanmadık. Kapitalizm sorunu yine üretti.

Bir öbür dinamik, emek maliyetlerini, muazzam biçimde aşağı çekmeye yarayan emekçi göçüdür. Kâr maksimizasyonu, bir dizi emperyalist ülkede personel sınıfını göçmenleştirme, bu sayede yerleşik işçileri de daha azına razı etme alçaklığının kaynağıdır. Bu uğurda dünyanın kıymetli bir kısmı savaşla, açlıkla yaşanmaz hale gelmişmiş; ne gam! Göç almak bir gelişkinlik göstergesidir artık.

Kapitalizm sorun yaratır. Geçmişten gelen meseleleri da kendi bünyesinde yine üretir ve biçimlendirir.

* * *

Kürt sorunu, görece geri bir kadim topluluğun daha kentli, çağdaş Türklerle özgür yarışında kaybetmesinden doğmadı. Türkiye burjuva ihtilalinin ileri gerçek görkemli atağına Kürt feodalitesi direnç gösterdi. Çağdaşlaşma, aydınlanma geri yapıları dağıtacak, egemenlik alanını tasfiye edecekti. Ancak Cumhuriyetin iç istikrarları Kürt fakir köylülerini şeyhlerden, ağalardan kopartmaya el vermiyordu. Yalnızca Doğu’da değil Anadolu’nun batısında da büyük toprak sahiplerine müdahale edilemiyordu. O kadar ki, 1940’ların ortasında CHP’den kopup iktidara yürüyen Demokratların en kıymetli toplumsal kaynaklarından biri büyük toprak sahipleri olacaktı. Köylüyü topraklandırmak da, Köy Enstitüleri yoluyla aydınlatmak da hükümran sınıfların bileşimine uygun düşmedi, işlerine gelmedi. İhtilal ile fakir köylünün ortasına gericilik girdi. Gericilik kapitalizme eklemlendi, süreç içinde toprak rantı sermayeye dönüştü. Olan Kürt fakirine oldu. Ekonomik gelişmeden, devlet hizmetlerinden, yoldan okuldan hissesini alamadı, lisanı aşağılandı, kimliği reddedildi.

Geçmişin sıkıntıları başka… Lakin bu yeni haliyle kelamını ettiğimiz, tarihin derinliklerinden fışkıran bir kaygı değil, Türkiye kapitalizminin tekrar biçimlendirerek ürettiği bir meseledir artık.

Kapitalizm yayıldıkça ve kırın fakirlerini kentlere personel olarak çektikçe, diğer bir boyut daha barizleşti. İşçiler kökenlerine nazaran bölünebiliyordu. Aşağı görülenlerin daha ucuza çalışması olağan sayılıyordu. Kürt sorunu emeğin baskılanması çerçevesinde mana ve fonksiyon kazanmıştır.

Her yerde işsizlik varken, topraksız Kürtlerin bütün ülkeye hasada çıkmasıdır Kürt sorunu. Kürt sorunu, bu ailelerin çocuklarının okullar açıldığında aileleriyle birlikte memleketin bir ucunda çocuk işçiliğe mahkûm olmasıdır. Türkiye iktisadının öncelikli ve en yırtıcı bölümü inşaatın, birkaç aylığına iş bulduğuna sevinen göçmen Kürtleri istihdam etmesi, bu insanların farklı kentlerdeki şantiyelerle köyleri ortasında mekik dokuyan bir ömür sürmeleridir. Kürt vilayetlerine yatırım dendiğinde akla birinci bölgesel taban fiyatın gelmesidir Kürt sorunu. Ve bunu talep edenler de, kural olarak toprak ağası çocuğu olan Kürt işverenlerdir.

Bu kapitalizmin daima tekrar ürettiği ve asla çözemeyeceği bir sıkıntıdır. Kürt yurttaşlarımızın halay çekti diye akına uğraması, lisanlarını özgürce kullanmalarının ve geliştirmelerinin bir sıkıntı olmasının kaynağı da budur. Aşiret bağlantılarının dokunulmazlığı bundandır. Kürt bayanının sırtında, klâsik yapının yükü olabildiğince ağır olmalıdır ki, Türk yahut Kürt fark etmez, işverenlerin kârı yüksek olsun. Sömürü devam etsin, her kökenden işçi çıkarlarının ortak olduğunu anlayamasın diyedir Kürt sorunu.

Bu sorunun siyasette karşılığı yoktur, lisana getireni yoktur, Kürt işçisini savunan yoktur.

Sosyalizme gerek olmadan, emeğin kurtuluşunu beklemeden, problemlerimiz hemen çözülsün dileği kulağa beğenilen gelebilir. Lakin o vakit, emek sorunu kapsamına girmeyen birtakım işler en fazla komiteye havale edilir. Kurulun geleceği ise Ortadoğu’daki emperyalist it dalaşına bağlanmıştır. Bekle ki, çözülsün…

Veya ulusal sorunun sınıfsallığını temel alıp sosyalist bir cumhuriyete dönelim yüzümüzü”