Günün makalesi: CHP’de bir ilk
BirGün gazetesi muharriri Metin Özuğurlu, bugünkü ‘CHP’de bir birinci oluyor: Tespite koşut reaksiyon doğuyor’ başlıklı yazısında İBB Başkanı ve CHP’nin cumhurbaşkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasına değinerek, CHP’nin birinci sefer kendi tespitinin tartısına uygun hareket ettiğine dikkat çekti.
“UYGUN BİR TEPKİ”
Özuğurlu’nun yazısı şöyle:
CHP uzun yıllardan sonra birinci sefer kendi tespitinin tartısına uygun bir reaksiyon geliştiriyor. Münasebetiyle da 23 yıllık iktidarı boyunca AKP ve Erdoğan yönetimi birinci sefer fiili pozisyonlarına ve siyasi kararlarına koşut bir reaksiyon ile karşılaşıyor. Bu tespit sürecin özgüllüğünü kavramak bakımından değerlidir.
AKP, 2002 seçimlerini takip eden çabucak her seçime, seçmen iradesine müdahale araçlarını ve çapını çeşitlendirilerek ve genişletilerek girdi. AKP’nin bu tavrı muhalefet tarafından uzun bir müddet teknik bir sandık güvenliği sorunu olarak görüldü. AKP stili bir iktidarın varlığı altında sandık güvenliğinin de fakat bir halk hareketi ile sağlanabileceği gerçeği, fakat Mayıs 2019’da Ekrem İmamoğlu’nun kazandığı İstanbul İBB seçimleri YSK marifetiyle iptal edildiğinde kavranabildi.
“BİR MOTİF OLARAK…”
Ceketin çıkartılıp kolların sıvanmasının bir motif olarak yurttaşların zihniyet haritasına nakşedilmiş olması ve tam da yerli yerinde tekrar anımsanarak daima çağrılması nedensiz değildir; zira İmamoğlu’nun “Yolumuz uzun” diyerek başladığı heyecan dolu konuşmayla ortaya konan irade şunu söylüyordu: Özgür irade sahibi yurttaşların seçim tercihlerini yok saymak, hükümran bir varlık olarak ulus iradesini yok saymak demektir, AKP’nin kabul edilemez olan bu kararı hezimete uğratılacaktır!
AKP ile siyasi çabanın ana aksında yer alan egemenlik sorunu, böylelikle birinci kere 2019’da siyasallaşmış oldu; yinelenen seçimde AKP’nin aldığı kesin hezimet, siyasal saflaşmanın egemenlik sorunu ekseninde gerçekleşmesi ile yakından ilgiliydi. Ne var ki bu gerçek saflaşma izleyen yıllarda İstanbul ölçeğini aşarak genelleşemedi. Devrin CHP idaresi için yaşananlar; Erdoğan’ın hak-hukuk tanımazlığı ve İBB’nin berbata kullandıkları nakdî imkanlarını kaybetme dehşetiyle ilgiliydi. Halbuki bunların neden değil sonuç oldukları, bu ve gibisi sıkıntıların kaynağında yer alan ana sorunun egemenlik ile ilgili olduğu hususu acı deneyimlerin akabinde lakin yeni yeni kavranmaktadır.
“ÜÇÜNCÜ BİN YILA YÖNELİK TAHLİLLERDE…”
Öncelikle egemenlik sorunu global bir problemdir; neoliberal globalleşmenin evvelki iki yüz yılın eseri olan çağdaş ulus-devletleri çözüyor olması, bu siyasi mimarinin omurgasını oluşturan ulusal egemenliğin de çözülmesi demekti. Üçüncü bin yıla yönelik tahlillerde “yeniden feodalleşme”, “tekno-feodalizm” üzere tespitlerin yaygınlaşması sebepsiz değildir; dünyada yaygınlaşan otoriter idareler, egemenlik problemine “yeniden feodalleşme” tarafında verilen gerici yanıtlardır. Büyük İnsanlık, Aydınlanmanın “güç; özgür irade sahibi bireydedir” mottosu ile Büyük Fransız İhtilalinin evrenselleştirdiği Eşitlik-Özgürlük-Kardeşlik isteğini 21. Yüzyıla taşıyacak ilerici karşılıkların hazırlığı içindedir. Ülkemizde bugün yaşananlar, global çaptaki bu saflaşmadan bağımsız değildir.
Neoliberal globalleşmeye derin entegrasyon sürecinde Türkiye’nin bahtsızlığı, bu süreci yöneten siyasi takım ile ilgilidir. Örneğin global egemenlik sorunu AB bünyesinde “demokrasi açığı” formunda gerçekleşirken ülkemizde siyasal sistemin “seçimli monarşi” istikametinde revize edilmesiyle gerçekleşmiştir. 2000’lerin merkez siyaset alanı katastrofik bir formda çökmemiş ya da çökertilmemiş olsa idi, muhtemelen bu süreci temsili demokrasinin derinleşen krizi biçiminde yaşayacaktık. Mukadderat işte! Neoliberal globalleşmeye derin entegrasyon tesisi için rejim prensiplerini revize etme rolü, Cumhuriyet’in kuruluş prensipleri ile arbedeli siyasal İslamcı bir gruba kaldı. Onlar da bu rolü Necip Fazıl tipi siyasal İslamcılık ve Yeni-Osmanlıcık düsturlarıyla zirve tepe oynadılar.
“LÜTFEN HATIRLAYALIM”
Lütfen hatırlayalım: Liberallerin de büyük katkılarıyla AKP meşruiyet alanını nasıl çizmişti: CHP’de temsil edilen Batıcı, elitist Kemalist devlet yapısı, kendi toplumundan daima kuşku duymuş ve onu yukardan şekillendirmeye çalışmıştır. Artık ise AKP; merkezden şekillendirmeye direnen çevrenin/toplumun sesi olarak devlet-toplum bütünleşmesini nihayet tesis etmektedir!
Liberal entelektüellerce döşenen ve parti-devlet bütünleşmesine giden bu yol, hükümet sistemi değişikliği ile yasal çerçevesine kısmen kavuşsa da Saray’da beden bulan monarşik yönetim, hala fiili bir varlığa sahiptir, tüzel karşılığı yoktur.
Bugün artık daha geniş çevreler bakımından da görülüyor ki Siyasal İslamcı takımların kendi imgeleminde iktidar koltuğu, ulusa ilişkin egemenliğe belli müddetlerle vekalet edilen temsili makamlar değildir; onlar için iktidar koltuğu, seçmenlerce onaylanmış hâkim tahtı demektir. Ne yazık ki Türkiye bu zihniyetin 20 yılı aşan yönetimi altında; yasalarında çok partili Cumhuriyet yazan, fiiliyatında seçimli monarşi olan bir ülke pozisyonuna düşürülmüştür.
“BU BAKIMDAN KIYMETLİDİR”
Tam da bu nedenle türel ve fiili durum ortasındaki tansiyonu Türkiye halkı lehine çözecek olan adım, siyasal çabanın odağına egemenlik problemini yerleştirmekle atılmış durumdadır. Ekrem İmamoğlu’nun Cumhurbaşkanlığı sürecini egemenlik meselesini odağa alarak sürdürmesi bu bakımdan kıymetlidir. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in darbe ve cunta yönetimine yönelik tahlilleri ve kurtuluş gayreti ile kurduğu analoji, bu problemin kolay bir seçim propaganda teması olarak görülmediğine kanıttır. Egemenlik probleminin 21. Yüzyılda kazandığı mana derin bir sınıfsallıkla maluldür; çünkü egemenliği, yani özgür iradesi ile kendi yazgısını belirleme hakkı elinden alınan toplum, global kapitalist piyasa gereklerine direkt tabi kılınmış durumdadır. Bu türlü bir toplumda; istihdamın garantisiz, gündelik ömrün inançsız, geleceğin ise meçhul olması kaçınılmazdır. O halde 21. Yüzyılda egemenlik problemine yegane ilerici cevabın, toplumsal cumhuriyet olacağı rahatlıkla ileri sürülebilir.
