Gerçek işsizlik rakamında endişe veren artış: 13 milyon
Tüm kesitlerin üzerinde “gerçek işsizlik rakamı” olarak mutabık kaldığı geniş tarifli işsizlik oranının yüzde 32 olduğunu belirtirken, DİSK’in araştırmasına nazaran “Yılın ikinci çeyreğinde geniş tarifli işsizlik oranı yükselirken, işsiz sayısı da 13 milyon şahsa yükseldi” tespiti yapılıyor. Bu tespitleri ve açıklanan sayılarla kıyaslayan Erdal Sağlam’ın Sözcü gazetesindeki “Gerçek işsiz sayısı 13 milyon” başlıklı yazısı şu biçimde:
“Sanayi üretimi ve kapasite kullanımındaki düşüşler gündemdeyken, hükümet işsizlik oranının 8.6’ya çıktığını lakin 10 çeyrektir tek haneli düzeyini koruduğunu açıkladı. Hükümet bununla övünse de herkes biliyor ki; bu sayı gerçek işsizliği göstermiyor. Tüm bölümlerin üzerinde “gerçek işsizlik rakamı” olarak mutabık kaldığı geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 32.
Tabii ki sanayi kesiminin ulusal gelir ve istihdam içindeki hissesinin azaldığı bir gerçek. Hizmetler dalı yüklü bir iktisadın uzun devir istikrarlı seyrini koruyamayacağı ise ortada. Lakin hükümet işin gerileyen sanayi üretimi hissesi kısmına girmeden, “istikrar programı uygulamasında işsizlik oranlarının artmadığını” söylemek için, her sayısı, her türlü kalem oyununu kullanıyor.
Enflasyon Raporu’nu açıklarken Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’a sorulduğunda, kendisi de, uygulanan ekonomik siyasetin işsizliğe hiçbir olumsuz tesiri olmamış üzere, seçtiği sayılarla işsizlik anketindeki konjonktürel değişikler üzerinden cevap vermeyi tercih etti.
Kim ne derse desin; DİSK’in yaptığı açıklamada öne çıkarıldığı üzere “Yılın ikinci çeyreğinde geniş tarifli işsizlik oranı yükselirken, işsiz sayısı da 13 milyon bireye yükseldi” gerçeği değişmiyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz işsizlik sayıları üzerine yaptığı açıklamada, “yüzde 8.6’lık resmi işsizlik oranının, OVP’de öngördüklerinden daha düzgün bir seyre işaret ettiğini” söylemiş. Gençler ve bayanlardaki istihdam artışının kapsayıcı büyümenin işaretlerinden olduğunu kaydetmiş.
TÜİK’in belirlemelerine nazaran; bu yıl ikinci çeyrekte, birinci çeyreğe kıyasla resmi işsiz sayısı 106 bin kişi artarak 3 milyon 34 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0.3 puanlık artışla yüzde 8.6 düzeyinde gerçekleşti.
İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 7, bayanlarda yüzde 11.6 olarak iddia edildi. İstihdam sayısı tıpkı periyotlarda, 41 bin kişi azalarak 32 milyon 435 bin şahsa, istihdam oranı ise 0.2 puanlık azalışla yüzde 48.9’a indi. Genel işgücü iştirak oranı değişmeyip, yüzde 53,5’de kalırken, bu oran erkeklerde yüzde 71,1, bayanlarda ise yüzde 36,3. Velhasıl; Cevdet Yılmaz’ın olumlu seyir izlediğini söylediği oran, bayanlarda hâlâ yüzde 36.3.
AB ORTALAMASININ ÜÇ KATI
DİSK Araştırma Merkezi’nin raporunda yer alan Türkiye’deki işsizlik oranlarıyla AB ortalamasının kıyaslandığı tablo, gerçek durumu daha açık biçimde ortaya çıkarıyor. 2025 2. çeyrek itibariyle Türkiye’de dar tarifli resmi işsizlik oranı yüzde 8.6 iken, geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 32. Buna karşılık AB ortalamasına bakıldığında; dar tarifli işsizlik oranı yüzde 5.7 iken, geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 10.9 olarak belirlenmiş.
AB’de dar ve geniş tarifli ortasındaki fark yalnızca 5.2 puan iken, Türkiye’de geniş ve dar tarifli işsiz oranları ortasındaki fark 23.4 puana çıkıyor. AB’de 2 kat iken, Türkiye’de neredeyse 4 katına çıkıyor. Türkiye’de geniş tarifli işsizlik oranı AB ortalamasının neredeyse üç katı seviyesinde.
Özetle; enflasyon sayılarında olduğu üzere, işsizlik sayıları konusunda da TÜİK’e itimat duyulmamasının haklı nedenleri olduğu açık. Resmi sayılara güvenilmeyen bir ülkede, iktisat siyasetleri hakikat olsa bile, rasyonel sonuçlar alınamayacağını artık herkesin görmesi gerekiyor.”
