Gazze sessizi, Kürdistan destekçisi: Kim bu Köln’ün müstakbel belediye başkanı

Almanya’da iktidar iştiraki hüsranla biten savaş ve silahlanma yanlısı Yeşiller Partisi, Aralık 2024’te Berivan Aymaz’ın Köln Büyükşehir Belediye Başkanlığı adaylığını ilan etmişti. Önümüzdeki eylül ayında gerçekleşecek seçimleri kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Fakat Aymaz’ın geçmiş açıklamaları, kimlik vurguları ve Türk toplumuna dair tesirleri şimdiden tartışma yaratıyor.

Köln, Almanya’nın en büyük dördüncü kenti olmasının yanı sıra, Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinin toplumsal, kültürel ve siyasi merkezi pozisyonunda. Almanya’da ahenk siyasetlerinin laboratuvarı sayılan Köln’de, yaklaşık 1,1 milyonluk nüfusun yüzde 40’ından fazlası göçmen kökenli. Kökleri Türkiye’de bulunan 120 bini aşkın insanın yaşadığı kent, bu açıdan Türk-Alman münasebetlerinin de sembolik başkentlerinden biri. DİTİB’in (Diyanet İşleri Türk-İslam Birliği) merkez mescidi de Köln’de bulunuyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2018’de bu caminin açılışına katılmış, böylelikle Köln’ün Türk-Alman bağlarındaki özel yeri pekişmişti.

AYMAZ’IN ADAYLIĞI NE MANAYA GELİYOR

Kürt kökenli, bayan, Yeşiller Partisi’nin deneyimli siyasetçisi Berivan Aymaz, Köln’deki güçlü ekolojik, çokkültürlü ve eşitlikçi tabanı âlâ okuyan bir profil olarak öne çıkıyor. Bilhassa Kuzey Ren-Vestfalya Eyalet Meclisi’nde yaptığı çalışmalarda göçmen hakları, bayan hakları ve LGBTİ+ hakları savunuculuğuyla dikkat çekiyor.

Ancak Aymaz’ın yalnızca bir ahenk kıssası olarak görülmesi kâfi değil. Onun Kürt kimliğini açıkça tabir etmesi, kimi Türk etraflarında tartışma yaratıyor. Bilhassa “Kürdistan” tabirini kullanması ve röportajlarında Kürt seçmenlere yönelik direkt davetlerde bulunması, Türkiye kökenli toplumun muhafazakâr, Atatürkçü ve laik kısımlarında reaksiyonla karşılanabiliyor.

DİTİB, LAİKLİK VE AYMAZ’IN AÇIKLAMALARI

Aymaz’ın DİTİB’e yönelik tenkitleri de dikkat çekiyor. Erdoğan’ın Köln ziyareti sırasında bu caminin açılışı için “siyasi şov alanı üzere kullanıldığı” tarafındaki tenkitleri, Aymaz tarafından da lisana getirilmişti. Kendisi, Almanya’da dini cemaatlerin siyasi tesirden arındırılması gerektiğini savunuyor. Bu yaklaşım, bilhassa laiklik prensibini önemseyen Türk toplumu içinde dayanak bulabilirken, DİTİB topluluğu içinde rahatsızlık yaratabiliyor.

Ayrıca Aymaz’ın LGBTİ+ haklarını güçlü biçimde savunması, toplumsal çeşitliliğe dair kapsayıcı siyaset anlayışını yansıtsa da, muhafazakâr göçmen topluluklarda farklı reaksiyonlar doğurabiliyor.

Köln Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde yarışacak olan Kuzey Ren-Vestfalya Eyalet Milletvekili ve Eyalet Meclis Başkanvekili Berivan Aymaz’ın adaylığı, Almanya’da yaşayan Türk kökenliler tarafından da dikkatle izleniyor. Aymaz’ın Yeşiller Partisi’nin bu kentteki güçlü pozisyonu sayesinde belediye başkanlığı koltuğuna oturmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.

Ancak Aymaz’ın Kürt kimliğini öne çıkardığı telaffuzları ve bilhassa “Kürdistan” üzere açıklamaları, Almanya’daki, kimi kaynaklarda 4 milyonun üzerinde olduğu ileri sürülen Türkiye kökenli topluluk içinde yeni tartışmaların fitilini ateşliyor. Türk toplumu içinde Atatürk unsur ve ihtilallerine bağlı, laikliği savunan kıymetli bir kesim bulunuyor ve Berivan Aymaz’ın muhtemel başkanlığında bu kıymetlerin nasıl temsil edileceği şimdiden sorgulanıyor.

TÜRKİYE’DEKİ SİYASİ DENKLEMLERİN GÖLGESİNDE

Aymaz’ın adaylığı, Türkiye’de tekrar gündeme gelen AKP-MHP-DEM Parti flörtleşmesinin ve “barış süreci” tartışmalarının da yaşandığı bir periyoda denk geldi. Dikkat cazibeli bu gelişmeler, Almanya’da bilhassa Köln üzere büyük kentlerde yaşayan Türkler ortasında hassasiyetle takip ediliyor.

Köln’ün yeni belediye liderinin yalnızca lokal idarede değil, tıpkı vakitte Ankara-Berlin münasebetleri üzerinde de sembolik tesirler yaratabileceği öngörülüyor. Bu nedenle Aymaz’ın bilhassa Kürt sorunu üzere hassas bahislerde daha kapsayıcı ve dikkatli bir siyasi telaffuz geliştirmesi gerektiği dillendiriliyor.

Diğer taraftan Aymaz, adaylığıyla Almanya’da göçmen kökenli bayanların siyasetteki temsiline güçlü bir örnek teşkil ediyor. “Toplumun dışlanan kısımlarının sesi olmak için adayım. Köln’ü daha kapsayıcı, daha adil ve daha yeşil bir kent yapmak için yola çıktım,” diyerek adaylığının emelini özetleyen ve kendisini politik bir köprü olarak tanımlayan Aymaz, farklı kökenlerden gelen topluluklar ortasında diyaloğu ve dayanışmayı geliştirmeyi hedefliyor. Kent içi ulaşım, barınma hakkı, iklim adaleti ve gençlerin demokratik sürece iştiraki en önemli öncelikleri ortasında yer alıyor.

Aymaz’ın adaylığı, Almanya’da göçmen kökenli bayanların siyaset sahnesinde artan temsiline dair umut veren bir gelişme olarak bedellendiriliyor. Köln üzere çokkültürlü bir kentte, kapsayıcı bir idare modelinin mümkün olup olmayacağı sorusu ise 14 Eylül 2025 gecesi açıklanacak seçim sonuçlarıyla netleşecek elbette.

KÜRT BİR AİLENİN POLİTİK YOLCULUĞU

1972 Bingöl doğumlu Aymaz’ın öyküsü nitekim farklı. “Bingöl, yani Kürdistan doğumluyum,” diyen Berivan Aymaz tıpkı vakitte diplomat bir babanın kızı. 1978’de ailesiyle Almanya’ya göç etmiş. Bonn Büyükelçiliği Kültür Ataşesi olarak vazife yapan babanın, 1980’deki 12 Eylül askeri darbesi sonrası Türkiye’ye dönmeyi reddetmesiyle aile statüsüz kalmış. “Babamın mesleği ve sendikalar sayesinde burada kalabildik” diyen Aymaz, politik kimliğini bu süreçte şekillendirdiğini belirtiyor.

Aymaz, lise yıllarında savaş tersi hareketlerde yer aldı, akabinde hukuk ve siyaset bilimi eğitimi aldı. Siyasete ve sivil topluma genç yaşta adım atan Aymaz, Kürt hakları, göçmen siyasetleri ve insan hakları alanlarında uzun yıllar etkin olarak çalıştı. Almanya Kürt Toplumu (Kurdische Gemeinde Deutschland) ve Türkiye İnsan Hakları Derneği Almanya (TÜDAY) üzere kurumlarda kurucu ve yöneticilik rolleri üstlendi.

TÜRK BASININDAN AĞIR SUÇLAMALAR

Aymaz, 2021’de “Kürdistan” vurgusu yaptığı açıklamaları nedeniyle Türkiye’deki kimi yayın organlarında “PKK sempatizanı” olarak gaye gösterilmişti. Sabah gazetesi “Biz seni biliyoruz Berivan” manşetiyle çıkmış, Yeni Akit de emsal suçlamalarda bulunmuştu.

2019’da Abdullah Öcalan’a uygulanan tecridin kaldırılması için imza toplayan 20 bayan milletvekilinden biri olan Aymaz, bu tavrıyla Türkiye’deki milliyetçi çevrelerin amacında yer aldı.

GAZZE’Yİ GÖRMÜYOR

Ancak Gazze’deki insani krize yönelik suskunluğu ve Ukrayna savaşında “Rusya’nın emperyalist savaşı” tarifini kullanması, politik çizgisindeki tutarlılık sorularını beraberinde getiriyor.

2017’den beri NRW Eyalet Parlamentosu’nda misyon yapan Aymaz, birebir vakitte NRW (Kuzey Ren Vestfalya eyaleti)-İsrail Parlamenter Grubu başkanı olarak dikkat çekiyor.

PROJEKTÖRLER ONUN ÜZERİNDE OLACAK

Aymaz’ın seçimleri kazanması halinde, sadece Köln’ün değil, Almanya’daki tüm Türkiye kökenli toplumun gündeminde yer alması bekleniyor. Bilhassa laiklik, Atatürkçülük, ulusal birlik, “Türk toplumu” üzere hassas hususlarda nasıl bir telaffuz izleyeceği büyük kıymet taşıyacak. Kendisini yalnızca bir etnik kümenin değil Köln’deki tüm toplumsal kesitlerin temsilcisi olarak konumlandırması, seçim sonrası mümkün tansiyonların önlenmesi açısından kritik.

Berivan Aymaz’ın belediye başkanı seçilmesi halinde, bu gelişme Almanya’daki Türkiye kökenli toplum açısından yeni bir periyodun başlangıcı olabilir. Hem Türk-Alman bağlantıları hem de Köln kentinin çok kültürlü yapısının idaresi açısından Aymaz’ın yaklaşımı belirleyici olacak. Lakin bu süreçte Kürt kimliğini öne çıkardığı bildirilerinin ötesine geçerek, toplumu bütünleştirici bir liderlik sergilemesi gerekecek. Bununsa hiç kolay olmadığını düşünenlerin sayısı seçim tarihi yaklaştıkça artıyor.

Işın Ertürk-Stuttgart