Futbolcu transferlerine farklı bakış: Sömürgeci kolonizm

“Futboldaki koloni operasyonunun en güzel sonucunu çarşamba akşamı gördük” diyen muharrir, “Latin ülkelerinde ve Afrika’dan az da olsa devşirdiği yahut pasaport verdiği insan gücünü, kendi ekonomik siyaseti ve futbol siyaseti üzerinden bir düzeye getirerek bir ticaret anlayışı üzerinden pazar yaratmaktadır” yorumunu yaptı. Müslüm Gülhan’ın Birgün gazetesindeki “Servet transferleri ve futboldaki kolonizm” başlıklı yazısı şu biçimde:

“Koloni, bir devletin yeni toprakları ele geçirerek kendi nüfusunun büyük bir kısmını oraya yerleştirmesi demek demesine de, çağımızdaki kolonileşme nüfusa gerek olmadan, kendi profesyonel kümesi ve içerideki iş birlikçileri ile içeriden dışarıya servet transferi olarak tanım edilebilir. Ekonomik kurgu üzerinden spor kulüplerinde yaratılan denetimsiz ve iş birliğine dayalı sömürü sistemi, farklı bir koloni cinsini ortaya çıkarmıştır. 15. yüzyılda coğrafik keşiflerin başlamasıyla sömürge yarışına en önden atılan devletlerden biri olan Portekiz, denizaşırı koloniler oluşturmaya başlamıştı. Güney Amerika’dan Doğu Hindistan’a, Afrika’ya kadar geniş bir alanda sömürge faaliyetlerine girişmişlerdir.

16. yüzyılın başında Güney Amerika’da Brezilya, Hindistan’da ve Afrika kıyılarında hâkimiyet alanını genişleterek büyük bir sömürge imparatorluğu kuran Portekiz, artık bir ticaret merkezi hâline gelmiştir. Ayrıyeten Lizbon, kozmopolit ve çok kültürlü ticaret ağı ile Avrupa’nın beğenilen ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Portekiz’in kolonilerinde ticaret için uygun hammadde eserleri, buradan Avrupa’ya gerçek bir yol izlemiştir.

Avrupalı öbür devletlerin sömürgelerinde idare erkine müdahale etmeksizin sağladığı çıkarlı tavır, 20. yüzyılın sömürgecilik faaliyetlerinin ne noktaya evrildiğinin bir göstergesidir.

“Yönetim erkine müdahale etmeksizin…” işin püf noktası…

Bakın; Portekiz bilhassa Brezilya başta olmak üzere Latin ülkelerinde ve Afrika’dan az da olsa devşirdiği yahut pasaport verdiği insan gücünü, kendi ekonomik siyaseti ve futbol siyaseti üzerinden bir düzeye getirerek bir ticaret anlayışı üzerinden pazar yaratmaktadır. Bunun temeli yetenek dağılımındadır.

∗∗∗

Bu dağılım, kimin Premier Lig’e, kimin La Liga’ya, kimin Türkiye’ye geleceğini belirler. İngiltere ve İspanya’da eski kolonici oldukları için burada denetim sistemi ve iç dinamik daha kuvvetlidir. Bizde ise iç dinamik ile denetim düzeneği ayaklar altında olduğu için, içerideki iş birlikçilerle olmayanı olmayacak fiyata satarak kulüpleri sömürü düzeneği içine sokmaktadırlar.

En değerli detay burasıdır.

Osimhen 150 M€, Uğurcan 44 M€, Singo 35 M€, Sane 18 M€ maaş ve 15 M€ imza parasıyla toplam 33 M€, Kerem 53 M€, Ederson 59 M€, Asensio 34,5 M€, Nene 21,5 M€, Duran 20 M€, Abraham 41,5 M€ ve Orkun 55 M€. Toplam bedel 546,5 milyon avrodur. Yani 26,5 milyar TL harcamanın, borç batağındaki kulüplerden futboldan kazanılan parayla açıklanması akla uygun mu? İşte yaratılan bu ekonomik “rant”, ülkemizde yapılan bu transferlerle birlikte servet transferi olarak dışarıya aktarılarak keyifli bir azınlığın yaratılmasına neden oldu. Kulüpler batarken şahıslar zenginleşmeye başladı.

Yukarıda açıkladığım transfer harcamalarında Fenerbahçe ve Beşiktaş ayağında dolaylı yahut direkt olarak Jorge Mendes üzerinden 284,5 milyon avro olarak gerçekleştirilmiştir. Buraya Mourinho’nun iki yıllık 30 milyon avro transfer bedelini de eklemek gerek. Toplam 314,5 milyon avro. Yani 15,45 milyar TL yapar. Portekiz sömürgeciliğinin buradaki ticaret hacmi epeyce düzgün.

Portekiz evvelden neredeyse bedelsiz hammaddeye ulaşmak için koloniler kurarken, artık sıfır maliyete yakın kendi hammadde kaynaklarını kendi imkânlarıyla oluşturulan – idare erkine bulaşmadan tabiatıyla oluşan – kolonilere devasa meblağlara satmaktadır. 21. yüzyıl ticaret anlayışı…

Bu ekonomik rantın devamlılığını sağlamak için siyaset, elindeki (TFF dahil) tüm enstrümanları kullanmaktadır. Örneğin, Süper Lig kulüpleri Ekip Harcama Limitleri (THL) kapsamında 2024–25 dönemi toplam 27,5 milyar TL harcama yapabilme imkanına kavuşmaları, olmayan paraların kullanılması manasına gelmektedir. Tekrar 4 kulüp halka arz edildiklerinden bu yana (2002–2025) 16 defa bedelli sermaye artırımına giderek toplam 18,9 milyar TL bedelli sermaye artırımı gerçekleştirmeleri ve kamu banka kaynaklarının futbol için kullanılması bunların hepsi siyasi müdahalelerdir.

Portekiz sömürgeciliği Beşiktaş üzerinden Yıldırım Demirören vaktinde başladı. O vakit yalnızca Portekizliler kümesine 60 milyon avro bonservis fiyatı ödenirken, ortadaki Alves üzere bonuslar bağların kuvvetlenmesi için jestler oldu.

∗∗∗

Hasan Arat devrindeki Muçi, Al Musrati transfer jestleri ile Serdal Adalı devrindeki Arroyo, Ricardo jestleri artık tek beden olan ilgilerin, BJK için bir servet transferi simgesi olması üzerinden her şeye karşın karşılık gördü.

Bunların dışında Rafa Silva ile Immobile – Abraham’a aktarılan (!) servete karşın verilen transfer bedelleri cabasıyken, Paulista, Uduokhai, Jurasek hiçbir halde verilen paraların karşılığı olmadığı üzere, güya sömürge alımlarıydı.

Tüm bunlarla bir arada, futbolun gerçeği Beşiktaş–Luasanne eşleşmesi ile ortaya çıktı. 23,9 milyon avro bonservis bedeline sahip Luasanne, 178,38 milyon avro bonservis pahasına sahip Beşiktaş’ı -Avrupa Ligi’nden Şhakhtar’dan sonra- Konferans Ligi’nden de elemesi, Beşiktaş’ın nasıl bir servet transferi yapılan kolonist aparat hâline getirildiğini ispatıdır.

Aynı halde Fenerbahçe’de Talisca, Carlos, Amrabat, Semedo, Brown ve Alverez tekrar Mendes eliyle yapılan transferlerdir. Ve Mourinho operasyonu… Benfica’ya elenip–Benfica’ya gitmek ile hiçbir Avrupa ülkesinin vermeyeceği para karşılığı Kerem’i Fenerbahçe’ye sattırmak…

Futboldaki koloni operasyonunun en uygun sonucunu çarşamba akşamı gördük. Toplam bonservis kıymeti 70,45 milyon avro olan Zagrep, toplam bonservis pahası 298,13 milyon avro olan Fenerbahçe’yi 3-1 yendi. Skorun dışında taktiksel olarak, alana çıkarılan kadro olarak, oyun kurgusu olarak Fenerbahçe’den çok daha güzeldiler. Zagrep’in özgürlüğü alanda net görünüyordu.

Ve Frankfurt’a 5-1 yenilen Galatasaray… Bu yıl yalnızca bonservis bedeline 135 milyon avro harcadı. Frankfurt ise bu sene yapılan transferlere bonservis bedeli olarak 58,6 milyon avro öderken, yaptığı bonservis satışlarından 123,70 milyon avro geliri elde etti. Yanlışsız kulüp yönetmek alana da yansır haliyle…

Dört büyüklerin toplam borcu 50 milyar TL’ye gelmektedir.

Peki biz futbolda neyin bedelini ödüyoruz?”