Fındık tekeline istinaf freni: Sektöre zarar verecekti

Rekabet Kurumu’nun Ferrero Fındık hak­kında aldığı ve taah­hütlerle sonuçlanan kararı, geçen günlerde yönetim mahke­mesi tarafından iptal edildi. Bu kararı fındık sektö­ründe büyük yankı uyandı­rırken, Rekabet Kurumu ko­nunun değeri ve aciliyeti­ni dikkate alarak süratle istinaf mahkemesine başvurdu. İs­tinaf mahkemesi, geçen haf­ta aldığı kararla yönetim mahke­mesinin yürütmeyi durdurma kararına ait iptal kararının yürütmesini durdurdu. Bu ge­lişmeyle birlikte, Rekabet Ku­rulu kararı geçerliliğini koru­yacağı ve Ferrero’nun verdiği taahhütler yürürlükte kalma­ya devam edeceği bildirildi.

Dünya Gazetesi’nden Nagihan Kalsın’a açıklama­larda bulunan Rekabet Kuru­mu Başkanı Birol Küle, Reka­bet Kurulu’nun Ferrero Fındık hakkında aldığı ve taahhütle sonuçlanan kararın, kısa müddet evvel yönetim mahkemesi tarafın­dan iptal edilmesinin kesimde büyük yankı uyandırdığını be­lirterek, “Konunun ehemmiyetini ve aciliyetini dikkate alarak ka­rarı süratle istinaf mahkemesi­ne taşıdık. İstinaf mahkemesi geçen hafta aldığı kararla ilgi­li yönetim mahkemesinin kararı­nın yürütmesini durdurdu. Bu durumda Rekabet Kurulu ka­rarı geçerliliğini koruyacak ve Ferrero’nun verdiği taahhüt­ler yürürlükte kalmaya devam edecek” dedi.

“ÜRETİCİYE ZİYAN VERİRDİ”

Küle, bilhassa fındık alım döneminin ağustos ayında başladığına ve hasat sonra­sı satışların büyük oranda ey­lül-aralık ayları ortasında ger­çekleştiğine dikkat çekerek, şunları söyledi:

“Tam da bu devir öncesinde taahhütle­re ait kararın mahkeme tarafından iptal edilmesinin fındık kesimine ziyan vere­ceği açıktı.

Nitekim taahhüt­lerin olmadığı bir pazarda Fer­rero, Toprak Mahsulleri Ofi­si (TMO) fiyatının altında ve rastgele bir kısıtlamaya bağ­lı olmadan alım yapabilecekti. Bu sebeple Kurum, ilgili mah­keme kararına ait süratle is­tinaf mahkemesine başvura­rak bu periyotta başta fındık üreticileri olmak üzere tüm kesim paydaşlarının mağdur olmamasını hedefledi. İstinaf mahkemesi tarafından alınan yürütmeyi durdurma kararıy­la da bu gayeye ulaşılmış oldu.

Buna nazaran Ferrero’nun; hakim durumunu berbata kullanma­ma yükümlüğünün yanı sıra, taahhütlere de ahenk gereklili­ği devam etmekte. Tüm bu sü­reç sonunda ise evvelden oldu­ğu üzere, Rekabet Kurumu’nun gözünün Ferreo’nun üzerin­de olacağına dair rastgele bir kuşku da bulunmamakta.”

SÜREÇ

Türkiye iktisadı için stra­tejik bir eser olan fındıkta, Türkiye açık ara dünya lideri konumunda. Özellikle Kara­deniz Bölgesi’ndeki binlerce üreticinin ve tüccarın geçim kaynağı olan fındık, ziraî ihracat gelirleri ve mahallî istih­dam açısından kritik bir öne­me sahip. 2022 yılının Kasım ayında Ferrero hakkında kap­samlı bir soruşturma başla­tıldı.

Bir yıl süren bu soruş­turmada, Ferrero’nun yanı sı­ra üreticiler, ortacılar, kırıcılar ve ihracatçılar üzere kesimdeki tüm paydaşların fiyat, maliyet ve kâr marjı dataları ayrıntılı bir biçimde analiz edildi. Rekabet Kurumu, yalnızca data analiziy­le yetinmeyip Ordu, Giresun, Samsun, Bolu, Düzce üzere fın­dık üretiminin ağır olduğu vilayetlerdeki üreticilerle, şirket­lerle ve kamu kurumlarında­ki yetkililerle görüşmeler ya­parak dalın problemlerini ve tahlil tekliflerini de ele aldı.

Soruşturma kapsamında, fın­dığın Türkiye iktisadı için taşıdığı kıymet de dikkate alına­rak hem Ferrero’ya hem de sek­töre ait ağır tahliller ya­pıldı. Pazarda tespit edilen ya­pısal meseleleri gidermek, daha rekabetçi bir ortam sağlamak ve başta üreticiler olmak üzere tüm paydaşların haklarını ko­rumak hedefiyle değerlendir­meler yapıldı. Bu süreçte Ferrero, kabuklu ve iç fındık alım politika­sına yönelik olarak Kurum’a taahhüt müracaatında bu­lundu.

Rekolte bu yıl epeyce düşük

-2024 yılı rekolte: 717 bin ton ile dünyada birinci sırada.

-2024 yılı fındık ihracatı ölçüsü: 324 bin 438 ton

-2024 yılı fındık ihracatı bedeli: 2 milyar 634 milyon dolar

-2024 yılı Türkiye fındık ihracatının ülkenin toplam ihracatı içindeki hissesi: Yüzde 1,16

-2024 yılında Türkiye’nin en çok fındık ihraç ettiği ülkeler ve hisseleri: Almanya yüzde 27 ve İtalya yüzde 19.

-2024 yılı TMO kabuklu fındık alım fiyatı: Levant kalite 130 TL, Giresun kalite 132 TL

Öte yandan bu yıl fındık rekoltesinde yüksek oranda kayıp bekleniyor. Nisan ayında yaşanan zirai don olayı yüzünden kabuklu fındık rekoltesindeki kaybın yalnızca Ordu’da yüzde 70 oranında olduğu mahallî medyada öne sürüldü.

FERRERO’NUN TAAHHÜTLERİ

Taahhütler, para cezaları kadar caydırıcı ve hatta kimi durumlarda rekabetin tesisi için daha güçlü bir sistem olarak kabul ediliyor. Ayrıyeten, taahhütlere uyulmadığı vakit Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, günlük işleyen müddetli para cezası kararını içerir ve bu cezalar ihlal eden firmalar için çok ağır yaptırımlara dönüşebilir.

Ferrero tarafından sunulan ve temel olarak;

-Kabuklu fındık alım ölçüsünün azaltılması, iç fındık alım ölçüsünün artırılması,

-Fındık alım ölçüsünün ve vaktinin pazarın işleyişini bozmayacak formda gerçekleştirilmesi,

-Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) fiyatının altında alım yapılmaması,

hususlarını içeren taahhütler, fındık pazarındaki rekabetçi problemleri giderecek ve evraktaki şikayetleri tahlile kavuşturacak nitelikte olması sebebiyle Rekabet Kurulu tarafından kabul edilmiş ve soruşturma sonlandırılmıştı.