Fener Rum Patrikhanesi Trump’a sarıldı: Hedef dini bir İncilik Üssü kurmak
Fener Rum Patriği Bartholomeos’un geçen hafta ABD’ye yaptığı ziyarette Türkiye’deki azınlıkların baskılara uğradığını söyleyerek Türkiye’yi şikayet etmesi, pek çok yayın organında haklı olarak, reaksiyonla karşılandı (bazılarıysa, bunu hala, görmezden geliyor). İşin ilginci, Fener patriğinin, Trump’a Türkiye’yi şikayet ettiğini basından gizleme gereği de duymamış olmasıydı. Artık her şey açıkça cereyan ediyor.
Son birkaç yıldır, Fener Patrikhanesi’nin ekümeniklik tezleri güzelce gündeme gelmeye başladı. Bunun bir örneği, geçen yıl İsviçre’de Ukrayna hakkında düzenlenen ve devlet ve hükümet liderleri ile dışişleri bakanlarının katıldığı, yani, iştirakin yalnızca devlet seviyesinde olduğu bir konferansa Fener patriğinin katılması ve yalnızca devlet yetkililerinin imzasına açık olan sonuç bildirisine imza koyması, üstelik de burada “ekümenik patrik” unvanını kullanması olmuştu. Hasebiyle Fener patriği, güya, Vatikan üzere farklı bir devletmiş üzere hareket etmişti. Türkiye’nin o zamanki reaksiyonu sonucunda, onun imzası, bildiriden çıkartılmıştı.
Önceden de yazdığımız üzere, “ekümenik” sözü, “evrensel” manasına gelir ve Hristiyanlık’ta birkaç manası vardır. “Fener Patrikhanesi’inn ekümenikliği” dendiği vakitse, bundan anlaşılan, Fener Patrikhanesi’nin yalnızca Türkiye’deki Ortodoksların değil, dünyadaki bütün Ortodoksların mutlak lideri olduğu iddiasıdır. Oysa ki, Türkiye Lozan’da, Fener Patrikhanesi’nin yalnızca Türkiye’deki Rum nüfusun dini kurumu olacağını, bunun dışında hiçbir yetkisinin olmayacağını kabul ettirmişti.
Yine evvelce yazdığım ve mevzuyu takip edenlerin de bildiği üzere, öbür Ortodoks kiliseleri, Fener Patriği’ni yalnızca “onursal lider” olarak tanıyor. Yani, ona hürmet etseler de, Fener’in kendi iç işlerine karışmasını katiyetle istemiyor (Fener ise, “biz sizin ana kiliseniziz. Anneler, yavrularıyla ilgileniyor”, diyor. Evet, kullandıkları söz, motamot böyle). Yani, Fener Patriği’nin, mesela Papa’nın Katolik dünyasında sahip olduğu çeşitten bir yetkisi, yok. Hatta, en son olarak 15 Eylül’de Kudüs Patriği Theofilos, Türkiye’ye gelip Erdoğan’la görüştü, lakin Fener Patrikhanesi’ni ziyaret bile etmedi (böyle olunca da, kendisini mutlak önder olarak gören Fener’in reaksiyonunu çekti).
DİNİ BİR İNCİRLİK ÜSSÜ KURULMASI HEDEFLENİYOR
Fener’e Ortodoks dünyasında olmayan bu türlü bir yetkiyi vermek isteyenler, bilhassa ABD ve İngiltere. Çünkü, 1940’ların ortalarında Soğuk Savaş’ın başlamasından bu yana Doğu Avrupa ve Balkanlar’da Rusya’yla nüfuz gayreti içinde bulunan ABD, Doğu Avrupa’da yaşayan halkları etkilemek için, Fener Patrikhanesi’ni kullanmaya çalışıyor. Bu nedenle de, vakit zaman Türkiye’ye, Fener’i ekümenik olarak tanıması ve Fener Patriği’nin Türk vatandaşı olma koşulunu kaldırmasını talep ediyor. Böylece, Fener’in başına Amerikan vatandaşlarının da getirilebilmesi ve İstanbul’un göbeğindeki Fener semtinde, yabancı ülke vatandaşı rahiplerin olduğu ve Türkiye’nin denetleyemediği, ancak Türkiye’nin etrafındaki ülkelerdeki siyasi sıkıntılara de müdahale eden bir yapının kurulması öngörülüyor. Yani, dini bir İncirlik üssü kurulması hedefleniyor. Bunun Türkiye’deki gayrımüslim vatandaşların haklarıyla hiçbir ilgisinin olmadığı, direkt doğruya siyasi bir mevzu olduğu, açık değil mi?
HATALI YAKLAŞIMIN ÖNEMLİ ÖRNEĞİ
Türkiye’de çeşitli devlet kurumları, Fener’in bu halini görmezden gelmeyi tercih ediyordu. Tekirdağ Milletvekili Selcan Taşçı’nın soru önergesine Dışişleri Bakanlığından verilen cevapta da Türkiye’nin ekümenik unvanını tanımadığının, ancak ekümenikliğin büsbütün dini bir unvan ve Ortodokslar içi bir sıkıntı olduğunun söz edilmesi, bu son derece kusurlu yaklaşımın önemli bir örneği.
“TRUMP’A VERİLECEK OY, EKÜMENİKLİĞE BİR DARBEDİR” DİYORLARDI
Fener Patriği’nin bu ABD ziyareti, her şeyden evvel, Trump idaresiyle köprüleri yine onarma maksadını taşıyor. Fener patriği, Joe Biden’ın lider olmasını birinci tebrik edenlerden biriydi. Trump’tan farklı olarak Biden’ın küreselci siyaset uygulaması ve Rusya’yla çatışmayı öncelik olarak görmesi, Fener’in siyasetlerine uygun düşüyordu. ABD’de geçen yılki başkanlık seçimlerinden kısa müddet evvel de, Fener’in ABD’deki birtakım temsilcileri, gazetelere yazdıkları makalelerde açıkça, “Trump’a verilecek oy, ekümenikliğe bir darbedir” diyorlardı. E alışılmış, bunun ardından Trump’ın seçimi kazanıvermesi ve bir evvelki devirden farklı olarak bu sefer takımında Rusya aykırısı kimsenin olmaması, Fener’i sıkıntı durumda bıraktı. Trump’la bağlantıları onarma misyonunu birinci olarak, ABD Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu Elpidophoros üstlendi. Bu başrahip, Trump’la mart ayındaki görüşmesinde onu, Roma İmparatoru Büyük Konstantin’e benzeterek, yağlama seansını başlattı.
LOZAN’A BAŞ TUTMA İMKANI
Önceden de Ukrayna’da devam eden savaşın, Türkiye açısından olumsuz sonuçlar getirebileceğini yazıyordum. Bir taraftan, Ukrayna, Türkiye’nin kıymetli bir stratejik ortağı ve Ukrayna’nın bağımsızlık ve toprak bütünlüğü, Türkiye’nin de çıkarına ve Türkiye’nin de bunu desteklemeye devam etmesi gerekiyor. Lakin, sıkıntının bir diğer boyutu da var: Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasından sonra, Ukrayna’da doğal olarak, Rusya’yla kontaklı her şey, sakıncalı olarak görülmeye başladı. Buna, Rus Ortodoks Kilisesi’nin Ukrayna kolu da dahildi. Fakat, Rus kilisesinin tasfiyesinden doğacak boşluğu, Fener Patrikhanesi doldurma eğiliminde. Fener, Ukrayna’da 2018 yılında, direkt kendisine bağlı bir kilise teşkilatı kurdu. Savaşın devam etmesiyle birlikte, giderek daha fazla cemaat, direkt Fener’e bağlanıyor. Fener de bunlardan aldığı dayanakla, Türkiye Cumhuriyeti’ne, “Ben yalnızca Türkiye’deki Ortodoks nüfusun değil, dünyadaki milyonlarca Ortodoks’un direkt lideriyim” diyerek, Lozan’a açıktan baş tutma imkanına kavuşacak.
Dolayısıyla, Fener patriğinin Trump’a Türkiye’yi açıkça kötülemesi ve bunu basına açık halde yapması, dışarıda dayanağa kavuşmaya başladığını düşünmesinden, bunun verdiği özgüvenden kaynaklanıyor. Kimileri, Fener’in gayretlerinin yalnızca dini uğraşlar olduğunu argüman etmeye daha ne kadar devam edecek?
