Emlak vergisi karar bekliyor: Gözler Ankara’da

Her dört yılda bir bölgesel bazda Takdir Komiteleri tarafından belirlenen, emlak vergisine temel kıymetlerin, kimi bölgelerde 10 katın üzerinde çıkmasıyla birlikte başlayan tartışma, artışı kimin yaptığı konusuna odaklandı.

Nasıl Bir İktisat Gazetesi’nden Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran, mevzuat gereği takdir kurulları belediyeler, defterdarlık, tapu müdürlüğü, ticaret odası temsilcilerinin de iştirakiyle oluşuyor.
Öte yandan yüksek oranlı artışın önüne geçmek için AK Parti tarafından kanun değişikliği hazırlıkları yapılıyor. Lakin ilgili yasa Cumhurbaşkanı’na komitenin 4 yıl için belirlediği rayiç pahanın müddetini, 4 yıl daha uzatma yetkisi vermiş durumda. Yani Cumhurbaşkanı bu yetkisini kullanırsa, kanun değişikliğine gerek kalmadan emlak vergisi yalnızca tekrar değerleme oranının yarısı kadar artırılarak sorun çözülebilir.

Emlak vergisine temel rayiç bedellerin artırılması çok değerli bir tartışmayı başlattı. Kimi yayın organlarında artışın belediyeler tarafından yapıldığı belirtildi. Ancak Emlak Vergisi Kanunu ve Vergi Tarz Kanunu’na nazaran, 7 kişilik komitede belediyeden 2 üye, defterdarlık ve tapu müdürlüğünden 3 üye bulunuyor. Kalan üyelikler ise ticaret odası ve muhtardan oluşuyor. Emlak vergisi tahsilatları büsbütün ilçe belediyelerinin kasalarına giriyor.

EMLAK VERGİLERİ GENEL BÜTÇEYE AKTARILMIYOR

Kamuoyunda bilinenin bilakis, Büyükşehir Belediyeleri hudutları dahilinde toplanan emlak vergisinden hisse almıyor. Yanı sıra toplanan emlak vergileri, genel bütçeye de aktarılmıyor. Vergiler 2026 yılından itibaren ödenmeye başlayacağı için, sorunun tahliline yönelik yaklaşık 4 aylık bir müddet bulunuyor. Bu müddet zarfında da bir yasal değişiklik dahil, tahlil alternatifleri bulunuyor.
Gelir İdaresi E. Grup Başkanı Mehmet Akarslan yaptığı açıklamada, “Ufukta gözüken ve çok geniş bir vatandaş kitlesini ilgilendiren fahiş paha takdirleri konusunun yasal düzenleme yapılması suretiyle tahlile kavuşturulması en uygun tahlil biçimidir. Bu gayeyle iktidarın yetkili ağızdan Ekim ayında bu mevzuda yasal düzenleme yapılacağı bildirisini vermesiyle, vatandaşların mağduriyetinin ortadan kaldırılması ve yargının bu cins davalarla meşgul edilmemesi sağlanmalıdır” ifadesi kullanmıştı.
Nitekim AK Parti yöneticileri de bu bahiste bir yasal düzenleme ile fahiş artışa müsaade verilmeyeceği tarafında açıklamalar yaparak beklenti yarattılar.

CHP, EMLAKTA FAHİŞ ARTIŞIN SINIRLANMASI İÇİN YASA TEKLİFİ VERDİ

CHP, artışın yasal düzenleme ile sonlandırılması için yasa teklifi verdi. CHP Ankara Milletvekili Adnan Beker, tarafından Meclis Başkanlığı’na sunulan yasa teklifi ile Emlak Vergisi Kanuna eklenecek tek unsurluk bir düzenleme ile sorunun aşılması öngörülüyor. Teklife nazaran, takdir kurullarınca 2025 yılında 2026 yılı için takdir edilen taban ölçüde arsa ve arazi metrekare ünite kıymetleri, 2025 yılı için uygulanan ünite bedellerinin yüzde 50’sinden fazlasını aşması durumunda, 2026 yılına ait bina ve arazi vergi bedellerinin hesabında, 2025 yılı için uygulanan taban ölçüde arsa ve arazi metrekare ünite bedellerinin yüzde 50 fazlası temel alınacak.
Takip eden 2027, 2028 ile 2029 yıllarındaki ünite kıymetlerin hesabında ise 2026 yılındaki ünite bedellerin temel alınması öngörülüyor. Yasa teklifinin münasebetinde, bilhassa büyükşehir belediyesi sonları içerisinde yer alan birçok taşınmazın ünite bedellerinde, takdir devirleri ortasında yüzde 500 ila yüzde 1.000’leri bulan artışlar meydana geldiği belirtilerek, “Söz konusu artışlar, taşınmazın gerçek ekonomik kıymetini yansıtmadığı üzere mükelleflerin vergi ödeme gücünü de gözetmemektedir. Bu durum, Anayasa’nın 2’nci unsurunda düzenlenen hukuk devleti ve toplumsal devlet prensipleri ile 73 ‘üncü unsurunda yer alan ‘mali güce nazaran vergilendirme’ aslını açık biçimde ihlal etmektedir” denildi.

ÇÖZÜM ALTERNATİFLERİ BULUNUYOR

1- DAVA AÇILABİLİR

Değer Tespit Komitelerinin karar aldıkları alanda rastgele bir mükellefin açacağı dava sonucunda, artış kararının iptali öteki mükellefler için de uygulanır. Lakin dava açma müddeti çok sonlu olduğu ve davanın nasıl sonuçlanacağı aşikâr olmayacağı için mükelleflerin değerli bir kısmı muhtemel iptalden yararlanamaz.

2- VERGİ ORANI CUMHURBAŞKANI TARAFINDAN DÜŞÜRÜLÜR

Emlak Vergisi Kanununun 8’nci unsuru, emlak vergisi oranlarının olağan kentlerde binde 2, büyükşehirlerde ise binde 4 olmasını öngörüyor. Tıpkı hususta Cumhurbaşkanına bu oranları yarıya kadar indirmeye ve üç katına kadar artırma yetkisi veriyor. Şayet indirim yetkisi kullanılırsa, matrah artmış olsa bile ödenecek vergi meblağında inanılmaz artış olmaz.

3- CUMHURBAŞKANI EVVELKİ KARARIN MÜHLETİNİ UZATIR

Cumhurbaşkanı Takdir Komitelerinin son aldığı kararın yürürlüğünü uzatma yetkisini kullanır. Bu durumda maddede yer aldığı üzere yine değerleme oranının yarısı kadar artar. Öteki bir söz ile Takdir Kurullarının artırdığı vergi oranları geçersiz olur.

4- VERGİ ORANI YASAL DÜZENLEME İLE DÜŞÜRÜLÜR

Bu seçeneklerin yanı sıra daha esaslı bir tahlil Cumhurbaşkanının sonlu olan vergi indirim yetkisinden, daha yüksek oranlı bir indirimin yasal değişiklikle yapılarak sağlanabilir. Üstelik bu formda bir tahlil bulunması, bundan sonra bu türlü bir sorunun tekrar yaşanmaması manasına gelebilir. Vergi oranının düşük belirlenmesi, konutların tapuda alım satımında da gerçek bedelinden gösterilmesine yol açacağı için, ‘gerçek değer’ ile ‘tapu değeri’ olmak üzere iki farklı fiyat uygulaması da ortadan kalkar.

TAKDİR KOMİTELERİ KİMLERDEN OLUŞUYOR

2. Emlaka ilişkin takdir kurulu, 213 sayılı Kanunun 72’nci hususunun ikinci fıkrası uyarınca;

a) Belediye başkanı veya tevkil edeceği bir memur (başkan),
b) İlgili belediyeden yetkili bir memur,
c) Defterdarın görevlendireceği iki memur,
ç) Tapu müdürü veya tevkil edeceği bir memur,
d) Ticaret odasınca seçilmiş bir üye,
e) İlgili olduğu yerlere ait organize sanayi bölgesini temsilen bir üye,
f) İlgili mahalle yahut köy muhtarından

4 YIL BOYUNCA DAVA AÇILAMIYOR

İstanbul Barosu’nun artış oranlarıyla ilgili yaptığı özel çalışmada, buna yönelik davanın yasal mühlet içinde açılmaması halinde 4 yıl boyunca dava açılmasının mümkün olmadığı belirtildi. Çalışmada, “Takdir komitesi kararına karşı dava açılmaması halinde bu karara istinaden 4 yıl boyunca tahakkuk ettirilecek emlak vergisine karşı dava açılması mümkün değildir. Bu nedenle minimum ünite pahasının fahiş olarak arttırıldığı bölgelerdeki mükelleflerin takdir kurulu kararlarına karşı dava açmasını değerle tavsiye etmekteyiz” sözleri yer aldı.