Emine Erdoğan’ın sıfır atık projesine İngiliz oyunu
İngiliz gazetesi The Guardian, “Türkiye, ‘sıfır atık’ bir ülke olacağını söyledi. Bunun yerine Avrupa’nın çöplüğü haline geldi” başlıklı bir haber yayınlayarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın “Sıfır Atık Hareketi” projesini amaç aldı. İrtibat Başkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Çaba Merkezi, The Guardian gazetesinde yer alan kelam konusu haberin algı gayeli olduğunu ve manipülasyon içerdiğini açıkladı.
Türkiye’nin geri dönüştürülebilir atıklarla ilgili mevzuatı ve Sıfır Atık Hareketi’nin memleketler arası alanda aldığı ödüllere dikkat çekilen açıklamada kelam konusu projeyle 185 milyar TL gelir elde edildiği kaydedildi. Dezenformasyonla Gayret Merkezi’nden yapılan açıklamada şu kelamlara yer verildi;
“SÖZ KONUSU HABER MANİPÜLASYON İÇERMEKTEDİR”
“İngiltere Merkezli The Guardian gazetesinde yer alan, “Türkiye, “sıfır atık” bir ülke olacağını söyledi. Bunun yerine Avrupa’nın çöplüğü haline geldi” başlıklı haberin algı maksatlı manipülasyon içerdiği tespit edilmiştir. Türkiye’nin, “Sıfır Atık” projesinin akabinde yurt dışından çok fazla plastik atık aldığı, ithal edilen birden fazla plastik materyalin geri dönüştürülememesi ve geri dönüşümün denetim altında olmaması nedeniyle büyük bir çevresel kriz yaşandığı sav edilmiştir.
Türkiye’nin geri dönüştürülebilir atıklarla ilgili mevzuatı ve Sıfır Atık Hareketi’nin kazanımları ile memleketler arası alandaki mükafatları, bahse husus haberdeki kasıtlı manipülasyon ve propagandayı ortaya koymaktadır. Haberde, Adana’daki verimli toprakların çöp yığınına dönüştüğü, plastik atıkların geri dönüşüme uygun olmayan biçimlerde yakıldığı ileri sürülmüştür.
“ELDE EDİLEN HAMMADELER YURTDIŞINA İHRAÇ EDİLİYOR”
Türkiye, ekonomik getirisi, geri dönüşüm dalı ve hammadde temini açısından değer arz eden plastik ithalatı yapmaktadır. Türkiye’de geri dönüşüm tesisleri, kâfi yerli hammaddeye ulaşmakta zorlandıkları için ithal edilen plastik atıkları işlemektedirler. Bu, üretim süreçlerinin devamlılığı için kıymetlidir. İthal edilen plastik atıkların geri dönüştürülmesiyle elde edilen hammaddeler, çeşitli eserlerin üretiminde kullanılmakta ve bu eserler yurt dışına ihraç edilmektedir.
Bu süreç, Türkiye’nin dış ticaret istikrarına olumlu katkı sağlamaktadır. Geri dönüşüm kesimi, ithal edilen atıkların işlenmesiyle istihdam imkanları sunmaktadır. Bu, bilhassa geri dönüşüm tesislerinde ve ilgili lojistik kesimlerinde iş imkanları yaratmaktadır
Türkiye, yalnızca pak ve geri dönüşüm randımanı yüksek plastik atıkların ithalatına müsaade vermektedir. Karışık atıkların ithalatı mümkün değildir. İthal edilecek geri dönüştürülebilir atıkta yüzde 1’den fazla yabancı materyal bulunmaması gerekmektedir. Bu zorunluluklar göz önünde bulundurularak gümrüklerde ve tesislerde çok sıkı kontroller yapılmaktadır. Yapılan denetim ve incelemeler sonucunda ithalata uygun olmadığı tespit edilen atıklar ilgili ülkeye geri gönderilmektedir. İthal edilen atıklar, gümrükten tesise varıncaya kadar MoTAT ismi verilen taşınabilir atık taşıma sistemi ile takip edilmektedir. Atıklarla ilgili tüm evreler, çok yakından ve titizlikle takip edilmektedir.
“913 MİLYON TL PARA CEZASI KESİLDİ”
Ocak 2021 – Şubat 2025 tarihleri ortasında, ‘Atık Bertaraf ve Geri Dönüşüm Tesisleri’ne yönelik 29 bin 126 kontrol yapılmış, bin 898 adet idari yaptırımda 913 milyon TL’den fazla para cezası uygulanmış ve 227 tesiste durdurma süreci yapılmıştır.
Haberde ayrıyeten geçtiğimiz yıllarda da gündeme gelen, “İngiltere’den getirilen tehlikeli atıklar, Adana’da geri dönüşüm tesisi olmayan bir bölgede ortaya çıktı” formundaki temelsiz argümanlara da atıfta bulunulmuştur.
Çevre Kanunu gereği “tehlikeli, geri kazanımı mümkün olmayan ve bertaraf amaçlı” atıkların ithalatı yasaktır. Savlar üzerine 7 kontrol takımı tarafından bütün bölge taranmış ve rastgele bir döküm tespit edilmemiştir. Sav edilen 11 noktadan toprak numuneleri alınmış, tahlillerde etraf ve insan sıhhati açısından tehlike yaratacak hiçbir parametre tespit edilmemiştir.
Ayrıca haberde sav edilenin tersine, yalnızca geri dönüşüm kapsamında ithal edilen atıklar değil iç piyasada toplanan atıkların da tabiata terk edilmesi ve etrafa ziyan verecek halde yakılması yasaktır. Geri dönüşümden çıkan bakiye atıklar, geri kazanım gayeli öbür bir geri dönüşüm tesisine ya da bertaraf için lisanslı tesislere gönderilmektedir.
“EMİNE ERDOĞAN’IN PROJESİ AMAÇ ALINMAKTADIR”
Ortaya atılan argümanlarla birlikte, Sayın Emine Erdoğan Hanımefendinin isminin ve Sıfır Atık Hareketi’nin de zikredildiği, projenin ilgisiz bir halde maksat alındığı tespit edilmiştir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan Hanımefendinin himayelerinde 2017’de başlatılan, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinesinde yürütülen Sıfır Atık Hareketi, 2018 yılında Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünün (FAO) “Sıfır Atık, Sıfır Açlık” mükafatını almıştır.
2021’de Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından “UNDP Sürdürülebilir Kalkınma Gayeleri Ödülü” ve Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı (UN-Habitat) tarafından “Waste Wise Cities Küresel Champion Ödülü”ne paha görülen proje, 2022’de “Akdeniz Parlamenterler Asamblesi Mükafatı (PAW Awards)” ve Dünya Bankası tarafından takdim edilen “İklim ve Kalkınma Liderliği Ödülü”nü almıştır.
BM Genel Şurasında, 14 Aralık 2022’de Türkiye’nin ana sunucusu, 105 ülkenin de ortak sunucu olduğu “sıfır atık” kararı, oylamayla kabul edilmiş ve 30 Mart, “Uluslararası Sıfır Atık Günü” ilan edilmiştir. 30 Mart 2023’te BM’nin New York’taki Genel Konsey Salonu’nda birinci kere kutlanan “Uluslararası Sıfır Atık Günü”nde BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “BM Sıfır Atık Yüksek Seviyeli Şahsiyetler Müşavere Kurulu” kurulacağını tabir etmiştir.
“59.9 MİLYON TON GERİ DÖNÜŞTÜRÜLDÜ”
Sıfır Atık Hareketi kapsamında Eylül 2024 datalarına nazaran; 29,3 milyon ton kağıt-karton, 7,8 milyon ton plastik, 2,9 milyon ton cam, 3,7 milyon ton metal, 16,2 milyon ton organik ve öteki geri dönüştürülebilir atıklar olmak üzere toplam 59,9 milyon ton geri dönüştürülebilir atık iktisada kazandırılmıştır.
Projenin uygulanmasıyla 498 milyon ağaç kesilmekten kurtarılırken, 819 milyon metreküp su tasarrufu sağlanmış, 127 milyon varil petrolden tasarruf edilirken, 5,9 milyon ton sera gazı salımı önlenmiştir.
Öte yandan, 2,6 milyar kilovatsaat güç tasarrufu sağlanmasının yan sıra, 104 milyon metreküp depolama alanından tasarruf edilmiş ve geri dönüşümle 185 milyar lira iktisada geri kazandırılmıştır. Böylesine yararlı bir projenin “çevre hassasiyeti” algısıyla maksat alınması, kasıtlı manipülasyon ve propaganda kampanyasını ortaya koymaktadır”
