Ekonomik çöküşün sonucu: Tabağımızdaki zehir
Kaliteli besinler erişmesi gitgide zorlaşan bir lüks haline geldi. Her şeyde olduğu üzere düzgün besinlere erişememek ülkemizi kasıp kavuran problemlerden biri. İhmal ve beceriksizlik boğazımızdan geçenlere de sıçramış durumda. Kaliteli besinlere erişim, lezzetli yemeklerden çok daha fazlası; kaliteli besinlere erişim sağlıklı bir hayat için gerekli.
GIDA KALİTESİNDE DÜŞÜŞ
Yaşadığımız ekonomik sorunlarla birlikte besinlerdeki kalite düşüşünü hepimiz fark etmişizdir. Bu durum, dünyanın dört bir tarafında ülkemizden ihraç edilen tonlarca besinin geri gönderilmesiyle doğrulanmış durumda. Yüzeylerindeki pestisitlerden içlerindeki ziyanlı kimyasallara ve bakterilere kadar; besinler üretilirken tüketici sıhhatinin öncelik olmadığı aşikâr.
Bunun en büyük sebeplerinden biri tesirli kontrolünün olmamasıdır. Durum bu türlü olunca besin şirketleri eser kalitesi ve uygun fiyatlar için rekabet etmezler. Maliyetleri azaltıp fiyatları şişirirken tüketici sıhhatini umursamaları bile gerekmez. İnsanın en temel gereksiniminden olan yemek, şirketler için bir kâr aletine döner.
TÜKETİCİLER NASIL REAKSİYON VERİR
Bu durumun farkında olan tüketiciler daha yüksek meblağlar verir, daha değerliye “organik”, “serbest-gezen” etiketleriyle alışveriş yapar. Sıhhatini uygun tutmak emeliyle bir yıl içerisinde binlerce lira fazladan harcama yapar. Üstelik bu eserlerin, etiketlerin tez ettiği üzere, daha sağlıklı olduğunu doğrulamak da çok zordur.
Daha ‘sağlıklı’ eserlere parası yetmeyen tüketiciler ise berbat şartlar altında üretilen, ucuz ve kalitesiz besinler almak durumunda kalır. Yüksek gelirli aileler düzgün besinler alıp sağlıklı bir hayat yaşarken düşük gelirli aileler makûs besinler tüketip sonuçlarına katlanmak zorunda kalır. Bu sonuçların başında sıhhat sorunları gelir.
Kalitesiz besinlerin tüketimi, beraberinde sıhhat sorunları getirir. Toplum içinde ıtri denilip geçilen, nereden çıktığı muhakkak olmayan birçok sıhhat sorununun temeli makûs besinlere dayanır. Ekonomik ve toplumsal çöküş hayatın her alanına girmiş durumda.
Obezite, şeker hastalığı, yüksek tansiyon üzere kronik sıhhat sorunları makus besin tüketimi ile ilişkilidir. Bu sıhhat sorunları giderek artmakta. Kaliteli besine para veremeyen vatandaş, eninde sonunda sıhhat sorunları yaşar. “Ucuz etin yahnisi yavan olur.” Lakin tüketicinin diğer devası yok.
GIDA KALİTESİZLİĞİNİN UZUN VADELİ ETKİLERİ
Makus besinlerin arttırdığı sıhhat sorunlarının uzun vadeli tesirleri gelecekte hepimizi çok zorlayabilir. 2025 yılında altmış beş yaş ve üstü küme nüfusun yüzde on birini oluştururken, 2050 yılında bu sayı yüzde yirmi iki olacak. Gibisi formda çalışma yaşında olan nüfus oranı da düşecek. Yani 25 yıl içerisinde çalışan nüfusun üzerindeki emeklilik fonuna yatırılan zarurî takviyelerin yükü günümüzdeki düzeylerin en az iki katına çıkacak.
Günümüzde berbat besin kullanımı hasebiyle artacak kronik rahatsızlıkların faturası bir noktada kesilecek. Sıhhat sorunları giderek artacağı için, sıhhat harcamaları da giderek artabilir. Gelirimizin giderek artan bir kısmını sıhhat sorunlarına ayırmak zorunda kalabiliriz. Bugünün yanlış siyasetlerinin faturası, gençlere ve çocuklara kesilecek.
Yaşlanan nüfus ve zorlanan sıhhat sistemi üzerine daha da fazla sıhhat sorunlarının oluşması hayat kalitesini etkileyebilir. Sıhhat sistemlerinin mevcut yükü ve artan sorunlar göz önünde bulundurulduğunda, bu sistemler gelecekte önemli tıkanmalarla yüzleşebilir.
TÜKETİCİNİN ELİNDEN NE GELİR
Sonuç yalnızca sıhhat problemleri değil. Sıhhat temelli sıkıntılar hayatın en temel kısımlarını tesirler. Düzgün beslenememek, eğitim hayatını ve iş hayatını da tesirler; uyuduğumuz uyku bile kötüleşir. Öğrenciler ve çalışanlar başarısız, yorgun ve bitap hale gelir. Berbat besinler sıhhatin yanında bolluğu ve rahatı azaltır.
Bu meselelerle başa çıkmak için tüketici kendisi teşebbüslerde bulunabilir. Lokal üreticilerden alışveriş, balkonlarda ve bahçelerde elden geldikçe sebze-meyve yetiştirmek, mevsim dışı eser tüketmemek, tarım-kredi kooperatiflerinden alışveriş yapmak, etiketleri dikkatlice denetim etmek bunlara örnektir. Lakin yalnızca bunlar kâfi olmayacaktır; tüketicinin kendi gücüyle yapabilecekleri sonludur.
Sorumluluğun kıymetli bir kısmı yöneticilerdedir. Yöneticiler, düzgün denetleme sistemleri kurmadıkça, cezalar daha caydırıcı olmadıkça, besinlerin denetimi için gereğince laboratuvar ve bilim insanı olmadıkça, yolsuzluk devam ettikçe besin ile irtibatlı sıkıntılar derinleşmeye devam edecektir.
Gıdaların düzgün olması ve insan sıhhatine uygun üretilmesi son derece kıymetlidir. Bugün kâr için vatandaşı makus besinlere mahkûm bırakmak son derece yanlıştır. Bugün kâr etmek demek, yarın maliyetini ödemeyeceğiniz manasına gelmez. Enflasyon ve yüksek maliyetler, halkı zehirlemek için mazeret değildir. Uygun fiyatlarla kaliteli besin temin edemeyen ve ucuz hilelerle ayakta kalan şirketler var olmamalıdır.
Ardıç Üçyıldız
