Ekonomide 500 milyar TL’lik e-tehdit

Türkiye perakende ekosistemi, son yıllarda süratli bir büyüme kaydederken, bu büyüme yurt dışında yerleşik pazaryerlerinin (YYP) tehdidi ile karşı karşıya. Bu platformların haksız rekabetle denetimsiz büyümesi, Türkiye’nin lokal perakende ekosistemi, cari açığı, üretim gücü ile istihdam ve vergi gelirleri açısından önemli bir tehdide neden oluyor.

CARİ AÇIĞIN YÜZDE 14’Ü

Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) ve Dogma Alares’in raporuna nazaran, YYP’nin Türkiye’deki yıllık süreç hacmi 2024 yılı sonu prestijiyle 43 milyar liraya ulaştı. Fakat bu sayının, oluşan maliyetler ve ikame edilen yerli üretimle birlikte 280 milyar liraya kadar katma kıymet kaybı yarattığı varsayım ediliyor. Rapora nazaran 2025 yılında toplam süreç hacminin 75 milyar liranın üzerinde olacağı iddia ediliyor. Bu da yaklaşık 500 milyar liralık bir katma paha demek oluyor.

2024 yılında 1,3 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanan YYP toplam süreç hacmi, Türkiye’nin 2024 yılında yaklaşık 9,97 milyar dolar olan cari süreçler açığının yüzde 14’ünü meydana getiriyor.

İSTİHDAM BASKI ALTINDA

Türkiye’de bulunan işletmelerin yüzde 99,7’si KOBİ statüsünde ve ihracatın yüzde 55’ini, istihdamın ise yüzde 70’ini bu işletmeler sağlıyor. YYP ise bu işletmelerin ayakta kalmasını ve büyümesini direkt tehdit ediyor. Birebir vakitte Türkiye’nin ihracat gücünün belkemiği olan dokuma dalı başta olmak üzere pek çok yerli üretici bu durumdan ziyan görüyor. YYP; eser tedarikinden pazarlamaya, bilgi işlemeye kadar birçok süreci Türkiye dışında gerçekleştiriyor. Bunun sonucu olarak da üretim, istihdam, reklam-tanıtım, hizmet satın alma üzere kritik kalemlerde katma pahanın çok büyük bir kısmı yurt dışına transfer ediliyor.

TÜKETİCİ TEHLİKEDE

YYP yüksek vergiler, lisans yükümlülükleri ve sıkı kontrollerden muaf olduğu için lokal satıcılar için büyük bir rekabet dezavantajı doğuruyor. Ayrıyeten bu üzere platformlardan gelen eserler; TAREKS üzere eser güvenlik sistemlerine tabi değil ve çocuk oyuncaklarındaki çok fitalat üzere insan sıhhatine ziyanlı unsurlar denetlenmeden konutlarımıza ulaşıyor. Hiçbir kontrole tabi olmayan reklamların aldatıcı fiyat bilgileriyle tüketiciyi kandırmasının yanısıra YYP, Türkiye’deki tüketici davranışlarını, alışveriş datalarını ve pazara dair stratejik bilgileri Türkiye dışına çıkarıyor. Bu da hem şahsî bilgi güvenliğini hem de ekonomik bağımsızlığı zedeliyor.

TEHLİKENİN BOYUTU

-43 milyar TL (yaklaşık): YYP’nin 2024 Türkiye satış hacmi
-280 milyar TL’lik ikame paha: Kontrolsüz eserler, ziyanına reklam ve indirimlerle 2024’te yerli perakende ekosistemindeki katma paha kaybı
-20 milyon: YYP’nin Türkiye’deki taşınabilir indirme sayısı – 2024’ün en çok indirilen uygulaması
-9,3 milyon faal kullanıcı: YYP’nin Türkiye’deki iddiası kullanıcı tabanı. Türkiye’de satış yapan en büyük 3. pazaryeri.
-2,08 milyon ton CO₂: YYP iş modelinin hava nakliyeciliği kaynaklı yıllık karbon salınımı (450.000 aracın yıllık salınımına eşdeğer)