Ekonomi büyüdü ama konkordato alarm veriyor
Türkiye iktisadı yılın ikinci çeyreğinde beklentileri aşarak yüzde 4.8 büyüdü lakin Ağustos ayı konkordato bilgilerine nazaran 2025’in sekiz ayına ilişkin süreksiz mühlet kararı sayısı, 2024 yılı toplamını aşarak 1833’e ulaştı. 2024’te ilan edilen konkordato ise 1723’tü. Cumhuriyet gazetesinden Elif Özge Yalçın’ın haberine nazaran, ekonomistler ve sendikacılara nazaran göstergelerdeki çelişki, hem dallardaki aktörler hem de fiyatlı kesim açısından “bölüşüm krizi” gerçeğini gösteriyor.
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, adil paylaşım olmadığı surece sağlıklı büyümeden bahsedilemeyeceğini vurguluyor ve datalara dikkat çekiyor: “Gayri safi katma bedel içindeki brüt personellik maliyeti sırf yüzde 37. Fiyatlı oranının yüzde 70’leri aştığı bir ülkede bu hayli düşük. Üstelik bu oran, brüt patron maliyeti. Yani çalışanların eline geçen daha az. Enflasyon ve adaletsiz vergi siyasetleri, harcanabilir gerçek geliri daha da düşürüyor yani bölüşüm sorunu TÜİK dataları üzerinden görünenin çok daha üzerinde.”
‘BİR TARAFTA BÜYÜME ÖTEKİ TARAFTA KONKORDATO VE İŞSİZLİK’
Dr. Murat Kubilay, kârlılığı düşük şirketlerin maliyetler ve yüksek faizli finansman altında çıkmaza girmelerinin, konkordato müracaatlarında artışın şaşırtan olmadığını belirtiyor. Eşzamanlı olarak büyümenin de devam etmesi çelişkili bir tablo üzere dursa da Kubilay, güçlü sektör-zayıf dal ayrımına dikkat çekiyor: “Turizm hem borç yükü altında hem de beklenen ciroyu elde edemedi. İnşaat da zorluk yaşıyor. Tarımda don olayları ve kuraklık nedeniyle önemli kayıplar var. Buna rağmen hizmetler bölümü hâlâ canlı ve nispeten güzel sonuçlar elde edebiliyor. Bu nedenle bir tarafta büyüme sürerken başka tarafta konkordatolar ve artan işsizlik karşımıza çıkıyor.”
Büyümede oranın başlı başına olumlu bir şovda olamayacağını da ayrıyeten vurgulayan Kubilay, Türkiye’nin yaklaşık yüzde 3-3.5 seviyesinde “doğal büyüme” oranı olduğunu unutmamak gerektiğini vurguluyor: “Nüfus artış suratından gelen, adaletsiz bir dağılımla gerçekleşen, dış borç katkısı ya da doğal kaynakların ticarete açılması üzere faktörlerle elde edilen bir büyüme. Refah sağlamıyor ancak iktisadın büyüdüğünü gösteriyor. Ayrıyeten büyüme bilgilerinin hesaplanma sistemine ait soru işaretleri mevcut.”
Arda Tunca da konkordato artışını büyümenin yaygın olmadığının göstergesi olduğunu belirtiyor ve lokomotifin tekrar inşaat olmasına dikkat çekerek “Büyümenin kaynakları, kalitesizliğe işaret. Büyümeden kimlerin faydalandığını, hangi kesitlerin lehine bir büyüme gerçekleştiğini sorgulamazsak, yapılan şey iktisat idaresi değil, sadece piyasa ve data idaresi olur. Para siyaseti enflasyon sıkıntısını çözememişken kredi kullanımları üzerinde piyasa dışı baskı sistemleri hala devam ediyor. Krediye bağımlı firmaların konkordato ilan etmek zorunda kalmaları, büyümenin hem kalitesini hem de kapsayıcılığını zedeliyor” diyor.
