Dünyanın takip ettiği görüşmeden notlar: Putin taviz vermiyor

Lemire’nin “Trump Putin’in Taktiklerinin Tadını Çıkarıyor” başlıklı yazısı şöyle:

“Rus başkan Ukrayna müzakerelerinde çok az taviz veriyor ve Donald Trump için bunu kolaylaştırmaya niyeti yok üzere…

Trump haftalardır Rus mevkidaşıyla yakın bağından övünüyor ve Putin’in üç yıldan uzun bir mühlet evvel başlattığı savaşı çabucak bitirmek istediğini söylüyor. Trump’ın ulusal güvenlik grubu, Moskova’yı kabul ettirme umuduyla Ukrayna ile 30 günlük bir ateşkes teklifi hazırlamak için çalıştı. Ve basın sekreteri dün Ukrayna ve Rusya’nın “barışın 10. yard çizgisinde (her iki taç çizgisinin orta noktası)” olduğunu açıkladı.

Ancak iki önder bir ortaya geldiğinde Putin’in kendi fikirleri vardı.

Putin, iki saatten uzun süren görüşmede Ukrayna güç altyapısına yönelik atakları durdurmayı kabul etti ve müzakerelere devam etme kelamı verdi. Lakin bu sonlu mutabakat, Beyaz Saray’ın son günlerde öngördüğünden çok uzaktı ve Trump’ı bir ikilemle karşı karşıya bırakıyor. Kelam verdiği barışı teminat altına almak için şimdi yapmadığı bir şeye girişmek zorunda kalabilir: Putin’e karşı sert davranmak.

Trump, iddia edilebileceği üzere, Putin ile yaptığı görüşmeyi bir zafer olarak gösterdi ve toplumsal medyada görüşmenin “çok güzel ve üretken” olduğunu yazdı.

Barış süreci için “şimdi tam güç ve tesirle devam ediyor ve umarız İnsanlık ismine işi bitireceğiz” tabirlerini kullandı.

Gerçekte, Putin neredeyse hiçbir taviz vermedi ve Kremlin’in görüşmeye ait açıklamasına nazaran maksadı maksimalist olmaya devam ediyor: Ukrayna’nın yine silahlanmasını ve egemenliğini engellemek.

Putin, Trump’ın tam ateşkes teklifini kabul edebilmesi için Ukrayna’nın ordusunu tekrar silahlandırmayı ve cepheye yeni askerler göndermeyi bırakması gerektiğini ve ABD ile Kiev’in Avrupa müttefikleri de dahil olmak üzere tüm yabancı hükümetlerin Ukrayna’ya askeri yardım yahut istihbarat göndermeyi bırakması gerektiğini söyledi.

Bu talepler bir ortaya getirildiğinde, Ukrayna’nın kendini savunma yeteneği önemli formda zayıflayacaktı ve Trump görüşmede bunları kabul etmedi. Trump-Putin görüşmesinin akabinde Ukrayna’da gazetecilere konuşan Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, Putin’in motivasyonları konusunda “şüpheci” olduğunu söz etti ve ülkesinin iştiraki olmadan kalıcı bir mutabakat yapılamayacağını açıkça belirtti. Yeniden de, “kısmi bir ateşkes olursa, bu olumlu bir sonuçtur” diye ekledi ve Rusya’nın ülkesinin kent ve kasabalarını vurmaya devam etmesine müsaade verecek olsa bile, sonlu muahedeyi kabul edeceğinin sinyalini verdi.

Enerji altyapısına yönelik taarruzlar hakikaten durursa, bu savaşta karşılıklı olarak kabul edilen en değerli askıya alma olacaktır. Üst seviye bir Beyaz Saray yardımcısı bunu bana büyük bir muvaffakiyet, daha geniş bir barışa yanlışsız atılan birinci adım olarak çerçeveledi (Trump, savaşı 24 saat içinde bitirme vaadinden uzun vakit evvel vazgeçti).

Ancak Trump’ın ulusal güvenlik grubunun artık bir aksiyon planı üzerinde tartışması gerekecek ve iç görüşmeler için isminin açıklanmasını istemeyen yardımcısı, sıkıntı kararların önlerinde olduğunu kabul ediyor. Trump, ABD’nin – Rusya’ya yönelik yaptırımları sertleştirerek yahut Ukrayna’ya yardımı artırarak -Moskova’ya baskı yapmasına müsaade verecek mi… Yoksa Putin’i taleplerini yumuşatmaya mı zorlayacak?

Ya da Trump bir kere daha Putin’e boyun eğecek ve Kiev’i izole mi edecek?

Kısmi ateşkes her iki taraf için de yararlar sağlıyor. Ukrayna, vakit zaman kentleri karanlığa ve soğuğa sürükleyen güç şebekesine yönelik Rusya akınlarıyla yıllardır çaba ediyor. Fakat muahedeyi kabul etmek Putin’in de çıkarınaydı – Ukrayna yakın vakitte Rusya topraklarının derinliklerindeki gaz ve petrol tesislerine yönelik ataklarını artırdı ve ülkenin savaştan yorgun iktisadının zorlandığı bir vakitte Moskova’nın en değerli gelir kaynağını zayıflattı.

Trump’ı eleştiren eski bir ABD istihbarat yetkilisi olan Marc Polymeropoulos, Putin’in bu akınların sonlandırılması talebinin ve kendi ordusunun da birebirini yapma yeteneğinden vazgeçmeye istekli olmasının, atakların hayal ettiklerinden çok daha şiddetli bir tesire sahip olduğunun delili olduğunu söyledi. Putin’in bunların durmasını istediğini belirterek “Bu, aktifliğin epey düzgün bir ölçüsü” diyor.

Ancak Putin’in vazgeçmeye istekli olduğu tek şey buydu ve savaşı sürdürme(en azından sırf kendisinin dikte edebileceği kaidelerde bitirme) niyetini telgrafladı. Kremlin’in davete ait açıklamasına nazaran Putin, Moskova’nın görüşüne nazaran Ukrayna’nın NATO yahut Avrupa Birliği’ne kabul üzere Batı’dan güvenlik garantileri talep etmesi de dahil olmak üzere “krizin temel nedenlerini ortadan kaldırmanın mutlak gerekliliği” konusunda ısrar etti. Putin ayrıyeten Kiev’i gelecekteki müzakerelerden çıkarmayı ve görüşmeleri sadece Washington ve Moskova ortasında bırakmayı önerdi. Ve Ukrayna’ya verilen tüm yabancı askeri dayanağın büsbütün sona erdirilmesine yönelik talebi büsbütün baştan savma: Trump ve Lider Yardımcısı J. D. Vance daha evvel Kiev’e verilen Amerikan dayanağını sonlandırmakla tehdit etmiş olsalar da, Ukrayna’nın Avrupa ortakları son haftalarda yalnızca kelamlarını artırdılar.

Demokrat Senatör Chris Coons bana yaptığı açıklamada, “Rusya’nın Avrupa’da barışın önündeki pürüz olmaya devam ettiği açık. Altyapı ataklarının durdurulduğunu görmekten mutluyum lakin Putin’in silah yasağı yahut istihbarat paylaşımı üzere birçok ‘talepleri’ ne istediğini açıkça ortaya koyuyor: Kendini savunamayan etkisizleştirilmiş bir Ukrayna.”

Dikkat cazibeli olan şu: Ne Beyaz Saray’ın ne de Kremlin’in çağrıyı okuması, iki önder ortasında Rusya’nın Ukrayna’dan ele geçirdiği toprakların yazgısı hakkında rastgele bir görüşmeyi tanım etmiyor. Rusya, 2014’te Kırım’ın ilhakıyla başlayarak Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini talep etti. Hava saldırısı sirenleri çalmaya devam ediyor. Yeniden de, davet Ukrayna için kimi olumlu sonuçlar verdi ve en azından şimdilik Trump’ın Kiev’i devre dışı bırakması durumunda Avrupa ile yedek planlar oluşturmaya çalışırken ABD’den yardım almaya devam edecek.

Ulusal güvenlik topluluğunda çok az kişi Trump’ın apansız Kiev ile daha sağlam bir halde hizalanacağına inanıyor. Haftalardır kendisi ve idaresi Moskova’nın Ukrayna’daki savaşa ait görüşünü benimsedi. Trump, Zelenski’nin “diktatör” olduğuna karar verdi, Putin’in Ukrayna’nın çatışmayı başlattığı palavrasını tekrarladı, Ukrayna’nın müzakerelerde hiçbir “kartı” olmadığını ilan etti ve Kiev’in en büyük isteğini – NATO’ya girmesine müsaade verilmesini – reddetti, ittifak Rus saldırganlığına karşı bir siper olarak tasarlandı. ABD’nin bu ayın başlarında istihbarat paylaşımında ve Ukrayna’ya askeri gereç sevkiyatında yaptığı duraklama, Moskova’nın savaş alanında, bilhassa de Ukrayna’nın muhtemel müzakerelerde en güçlü pazarlık kozu olan Kursk’taki Rus topraklarında kazanımlar elde etmesini sağladı. Ve alışılmış ki, Trump’ın birinci periyodunda, ABD vakit zaman Moskova’ya karşı sert yaptırımlar uyguladı, lakin liderin Putin’e yönelik sıcak sözleri, berbat şöhretli 2018 Helsinki doruğu de dahil olmak üzere, onu baltaladı.

Trump şimdiye kadar Putin’e karşı soğuk davrandığını ima edecek hiçbir şey yapmadı. Zelensky geçen ay Oval Ofis toplantısında Trump’a istediği şeyi vermediğinde, ABD başkanı Ukraynalı mevkidaşını azarladı ve Trump’ın müttefikleri Kiev’de yeni seçim davetinde bulundu. Putin bugün Trump’a istediği şeyi vermediğinde, Rus başkan yeniden de Trump’tan dostça bir Truth Social gönderisi, daha fazla görüşme kelamı ve muhtemelen her ülkeden en güzel oyuncuların yer aldığı birtakım hokey maçları kelamı aldı.

Ancak Trump’ın Putin’in elini oynama biçiminden şad olmadığına dair işaretler vardı. Trump başkanlığının birinci sekiz haftasında muhabirlerle sohbet etme fırsatlarını nadiren kaçırdı; daha dün, Putin’in barış istediğini iddia ederken de dahil olmak üzere birçok sefer soru aldı ve yürütme buyruklarını imzalarken sık sık basınla etkileşime girdi.

Öğleden sonra Oval Ofis’te öteki bir imza daha planlandı. Lakin muhabirler izlemeye davet edilmedi ve bu da onları Putin görüşmesi hakkında soru sorma bahtından yoksun etti”

Çeviri