Dünya tarlaların peşinde: Türkiye için kaygı verici
Batılı hükümetler tarihî olarak besin ve hammaddelerini garanti altına almak için global emtia piyasalarına güvenirken, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) üzere ülkeler farklı bir yol seçerek, direkt toprak satın alıyor.
Reaction mecmuasında çıkan yorum yazısına nazaran, BAE temaslı şirketler 2008’den bu yana dünya genelinde yaklaşık 960 bin hektar tarım yerini satın aldı. Örneğin Malta’da, 2018’de Buyrukluk hükümetiyle yakın bağları olan bir şirketin 56 bin hektarlık tarım yerine 200 milyon avro ödediği ve 500 milyon avro yatırım taahhüdünde bulunduğu ortaya çıktı.
Çin de milyarlarca dolarlık yatırımla dünyanın farklı bölgelerinde toprak topluyor. Bir kestirime nazaran Çin’in tarım, ormancılık ve madencilik alanlarındaki denizaşırı arazi edinimleri 6,4 milyon hektara ulaştı. Bu sayı, yaklaşık Letonya büyüklüğünde bir alanı söz ediyor.
Bu eğilimin gerisinde geçmişte yaşanan krizler var. 2007-2008’deki global besin krizinde buğday fiyatları bir yılda iki katına çıkmıştı. Son olarak Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle 2022’de fiyatlar yine yükseldi. Uzmanlar, iklim değişikliğinin de ek baskı yaratacağını belirtiyor. Nature mecmuasının kestirimine nazaran global eser randımanı 2050’ye kadar yüzde sekiz, 2100’e kadar ise yüzde yirmi dört düşebilir.
“TÜRKİYE İÇİN TABLO DERT VERİCİ”
Reaction, muhtemel yeni bir besin krizinde arzın büyük kısmının birkaç devletin denetiminde olacağına dikkat çekiyor. Bu da, geri kalan ülkelerin ya sonlu kaynaklar için rekabet etmesini ya da bu devletlerin koşullarını kabul etmesini zarurî kılacak.
Türkiye açısından tablo tasa verici. Son otuz yılda tarım alanları ülke genelinde yaklaşık yüzde on üç daraldı. Yalnızca son yirmi yıldaki kayıp 2,6 milyon hektarı buldu. Bir vakitler “tarım ülkesi” olarak anılan Türkiye, kendi kendine yetebilme kapasitesini süratle yitiriyor.
